Η προοπτική σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία έχει εγείρει φόβους για ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη. Η Ρωσία παρέχει σχεδόν το ήμισυ του φυσικού αερίου της Ευρώπης και ορισμένοι ηγέτες ανησυχούν ότι η Μόσχα θα μπορούσε να σταματήσει τη ροή εάν ξεσπάσουν εχθροπραξίες. Για να αποδυναμώσει τη μόχλευση της Ρωσίας, η κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται για να εξασφαλίσει πρόσθετες αποστολές φυσικού αερίου στην Ευρώπη από άλλες πηγές.
Η εμπειρογνώμονας της παγκόσμιας ενεργειακής πολιτικής, Amy Myers Jaffe, εξηγεί στο gcaptain πόση ποσότητα φυσικού αερίου είναι διαθέσιμη και τι περιλαμβάνει η αλλαγή δρομολόγησης.
Το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο της πρωτογενούς ενέργειας που χρησιμοποιείται σε ολόκληρη την Ευρώπη και περίπου καλύπτει το 20% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και χρησιμοποιείται επίσης για θέρμανση και βιομηχανικές διεργασίες.
Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καλύπτοντας περίπου το 40% των προμηθειών της ηπείρου μέσω αγωγών. Οι άλλοι μεγάλοι προμηθευτές μέσω αγωγού είναι η Νορβηγία (22%), η Αλγερία (18%) και το Αζερμπαϊτζάν 9%.
Η Ευρώπη λαμβάνει επίσης υγροποιημένο φυσικό αέριο και παραδίδεται με πλοία. Τους τελευταίους μήνες, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ και αλλού έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ σε περίπου 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα.
Ένα μόνο φορτηγό πλοίο LNG μπορεί να χωρέσει περίπου 125.000-175.000 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου – αρκετή ενέργεια για να ζεστάνει 17 εκατομμύρια βρετανικά σπίτια για μια χειμερινή μέρα.
Οι περιορισμοί για την αποστολή φυσικού αερίου στην Ευρώπη;
Το LNG παράγεται με ψύξη του φυσικού αερίου στους μείον 260 βαθμούς Φαρενάιτ (μείον 162 βαθμούς Κελσίου), γεγονός που μειώνει τον όγκο του κατά περισσότερο από 600. Το φυσικό αέριο διοχετεύεται σε ένα λιμάνι, επεξεργάζεται σε μονάδα υγροποίησης και στη συνέχεια φορτώνεται σε εξειδικευμένα μονωμένα , δεξαμενόπλοια ελεγχόμενης θερμοκρασίας για αποστολή δια θαλάσσης.
Για να λαμβάνει LNG, ένα λιμάνι εκφόρτωσης πρέπει να διαθέτει μονάδα επαναεριοποίησης που μετατρέπει το LNG σε αέρια μορφή, ώστε να μπορεί να σταλεί με αγωγό στους τελικούς χρήστες.
Τόσο οι μονάδες υγροποίησης όσο και οι μονάδες επαναεριοποίησης κοστίζουν δισεκατομμύρια δολάρια και χρειάζονται πολλά χρόνια για να κατασκευαστούν.
Μετά από μια παρόμοια κρίση το 2009, όταν μια οικονομική σύγκρουση με την Ουκρανία οδήγησε τη Ρωσία να αναστείλει τις αποστολές φυσικού αερίου για 20 ημέρες, η Ευρώπη αύξησε ουσιαστικά τον αριθμό των εγκαταστάσεων επαναεριοποίησης σε 29.
Υπάρχει ακόμη χώρος στους ευρωπαϊκούς τερματικούς σταθμούς υποδοχής επαναεριοποίησης για την εισαγωγή περισσότερου LNG και άφθονο αποθηκευτικό χώρο για τη διατήρηση της εισαγόμενης προμήθειας σχεδόν επ' αόριστον.
Ωστόσο, πολλοί από τους κορυφαίους προμηθευτές στον κόσμο είναι υπερπλήρεις, με μικρή ικανότητα να παράγουν και να υγροποιούν περισσότερο φυσικό αέριο από αυτό που ήδη κινούνται.
Η παγκόσμια αγορά LNG έχει κάποια ευελιξία. Περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου του LNG πωλούνται βάσει σταθερών, μακροπρόθεσμων συμβολαίων με σταθερούς προορισμούς. Ορισμένοι μεγάλοι κάτοχοι συμβολαίων όπως η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Κίνα και οι προμηθευτές τους είναι πρόθυμοι να ανακατευθύνουν φορτία προς την Ευρώπη εάν μια περαιτέρω περικοπή στις ρωσικές εξαγωγές δημιουργήσει κρίση εφοδιασμού.
Πως λειτουργούσαν οι προμηθευτές στο παρελθόν;
Το κύριο παράδειγμα συνέβη το 2011 όταν ένα τσουνάμι προκάλεσε τήξη και απελευθέρωση ραδιενέργειας στον πυρηνικό σταθμό Fukushima Daiichi της Ιαπωνίας. Η Ιαπωνία έκλεισε όλους τους πυρηνικούς σταθμούς της για να αξιολογήσει εάν ήταν προετοιμασμένοι για παρόμοιες καταστροφές. Οι προμηθευτές LNG έστρεψαν τις αποστολές φυσικού αερίου στην Ιαπωνία για να τη βοηθήσουν να αντιμετωπίσει την άμεση κρίση. Σήμερα, οι αναλυτές λένε ότι οι παραγωγοί ή οι εισαγωγείς LNG μπορεί να είναι σε θέση να ανακατευθύνουν φορτία που θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν περίπου το 10%-15% του τυχόν ελλείμματος. Ωστόσο, τέτοιες αλλαγές θα ήταν πιθανότατα σε τιμές premium, αφήνοντας τους ευρωπαίους καταναλωτές με ακόμη πιο ακριβό λογαριασμό από ό,τι αντιμετωπίζουν τώρα.
Οι αμερικανικές αποστολές LNG στην Ευρώπη
Οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις εξαγωγής LNG των ΗΠΑ λειτουργούν με πλήρη δυναμικότητα εδώ και αρκετούς μήνες. Περίπου οι μισές από τις αποστολές LNG τον Δεκέμβριο του 2021 προορίζονταν για την Ευρώπη, λόγω της αύξησης των τιμών στις ευρωπαϊκές αγορές. Προηγουμένως, μεγαλύτερο μερίδιο των αμερικανικών εξαγωγών LNG κατευθυνόταν προς την Κίνα, όπου οι περιορισμοί που σχετίζονται με την ξηρασία στην υδροηλεκτρική ενέργεια είχαν δημιουργήσει μια έκρηξη στη ζήτηση για φυσικό αέριο. Οι πωλητές των ΗΠΑ μπόρεσαν να προμηθεύουν περισσότερο αέριο στην Ευρώπη εκτρέποντας εξαγωγικά φορτία, αντί πουλώντας φυσικό αέριο που διαφορετικά θα είχε χρησιμοποιηθεί εγχώρια. Σύμφωνα με την αναλύτρια, εάν οι τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ αυξηθούν τις επόμενες εβδομάδες, ο κρύος καιρός είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερος παράγοντας από τις εξαγωγές LNG.
Απώλειες εσόδων για την Ρωσία - Οι στόχοι της
Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία έχει διαρθρώσει τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό της με τρόπο που της επέτρεψε να αποθηκεύσει 630 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα - μετρητά που διατηρούνται από την κεντρική τράπεζα σε άλλα νομίσματα για διακριτική χρήση, όπως ακριβώς οι ατομικοί λογαριασμοί ταμιευτηρίου. Οι Ρώσοι ηγέτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν τυχόν νέες κυρώσεις ή απροσδόκητες αλλαγές στην τιμή του πετρελαίου.
Για παράδειγμα, πέρυσι, το Κρεμλίνο στήριξε τις δαπάνες του σε μια συντηρητικά χαμηλή εκτίμηση της τιμής του πετρελαίου στο νεκρό σημείο των 45 δολαρίων ανά βαρέλι, δίνοντας στον εαυτό του κάποιο περιθώριο. Τελικά, οι τιμές του πετρελαίου το 2021 ήταν κατά μέσο όρο 71 δολάρια το βαρέλι, παρέχοντας ένα σημαντικό δημοσιονομικό απροσδόκητο κέρδος.
Μέσω αυτής της δημοσιονομικής στρατηγικής, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει δημιουργήσει ένα «σεντούκι πολέμου» για να αντέξει κάθε νέο γύρο κυρώσεων ή ακόμα και την πλήρη απώλεια εσόδων από τις εξαγωγές φυσικού αερίου από την Ευρώπη για ένα χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οποιαδήποτε ρωσική κίνηση να διακόψει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Σύμφωνα με την αναλύτρια ο Πούτιν μπορεί να ήλπιζε ότι οι «κροτίδες» για το φυσικό αέριο, και οι υψηλές τιμές που έχει προκαλέσει, θα έπειθε τους Ευρωπαίους ότι το ρωσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας και δεν μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Αλλά κατά ειρωνικό τρόπο, αυτή η τακτική μπορεί να έχει ήδη δημιουργήσει μια μόνιμη απέχθεια που επιταχύνει την στροφή της Ευρώπης προς την υπεράκτια αιολική ενέργεια, τους κόμβους υδρογόνου Ευρώπης-Βορείου Αφρικής και το αμερικανικό LNG.
Η Gazprom, η ρωσική εταιρεία με τις μεγαλύτερες εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει αγωγές και υψηλές ποινές για αθέτηση των συμβατικών της δεσμεύσεων στον απόηχο μιας αποκοπής. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να επηρεάσει την ρωσική οικονομία, η οποία επίσης βασίζεται στη φερεγγυότητα της Gazprom για το καύσιμο για θέρμανση.
Ο Πούτιν μπορεί να είναι διατεθειμένος να στοιχηματίσει ότι μια κρίση τιμών ενέργειας στην Ευρώπη θα σπείρει τη λαϊκή δυσαρέσκεια, θα σκοτώσει την ενεργειακή μετάβαση και θα βοηθήσει τη Ρωσία να κερδίσει παραχωρήσεις σχετικά με την τοποθέτηση στρατευμάτων και πυραύλων από το ΝΑΤΟ. Αλλά υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι η Ευρώπη θα αντιδράσει με αυτόν τον τρόπο. Ενώ η στροφή της Ευρώπης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα πάρει χρόνο, θα εξακολουθούν να είναι κακά τα νέα για τη Ρωσία, η οποία έχει 1.688 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αποθεμάτων φυσικού αερίου που απομένουν προς εκμετάλλευση για έως και 100 χρόνια προσφοράς.
www.worldenergynews.gr
