Τις προοτεραιότητες στους τομείς κυκλικής οικονομίας, τους στόχους αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, το χρόνο ωριμάνσης των επενδύσεων και την ποιοτική αναβάθμιση διαχείρισης των υδάτινων πόρων προσδιορίζει με συνέντευξή του στο WEN ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης.
- H κυκλική οικονομία είναι ένας νέος τομέας που αναπτύσσεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Ποιες είναι οι κατευθύνσεις της και τι ρυθμούς μπορεί να έχει την δεκαετία που διανύουμε;
Η ζήτηση για πρώτες ύλες και φυσικούς πόρους αυξάνεται καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός γίνεται όλο και μεγαλύτερος. Ταυτόχρονα, ολοένα αυξάνονται τα παραγόμενα απόβλητα.
Είναι πλέον σαφές ότι απαιτείται μια ριζική παγκόσμια στροφή προς πιο βιώσιμα πρότυπα ανάπτυξης και κατανάλωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, παγκοσμίως το ενδιαφέρον στρέφεται ολοένα και περισσότερο στην κυκλική οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ηγείται στην προσπάθεια προώθησης μιας κλιματικά ουδέτερης, κυκλικής βιώσιμης ανάπτυξης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και ένα νέο Σχέδιο Δράσης.
Κεντρικός στόχος του νέου αυτού «πράσινου μοντέλου ανάπτυξης» είναι η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με λιγότερους πόρους με παράλληλη ελαχιστοποίηση ή και μηδενισμό των αποβλήτων σε όλα τα στάδια παραγωγής αλλά και μετά το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων.
Προϋπόθεση του μοντέλου κυκλικής οικονομίας είναι η μετάβαση σε πιο βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, που συμβάλλουν στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και για τη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας δεδομένου ότι η εξόρυξη και η επεξεργασία των πόρων αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% των πιέσεων στην παγκόσμια βιοποικιλότητα και τα ύδατα και περίπου το ήμισυ των παγκόσμιων εκπομπών της κλιματικής αλλαγής.
Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας ενθαρρύνει τη βελτιστοποίηση χρήσης των πόρων, την επέκταση του κύκλου ζωής των προϊόντων, τη βιομηχανική συμβίωση, την αύξηση της ανακύκλωσης, τη χρήση δευτερογενών υλικών και αποβλήτων ως παραγωγικών πόρων και χρήσιμων υλικών, προσδίδοντας μια αειφορική διάσταση στο παραγωγικό μοντέλο.
Επίσης ενθαρρύνει την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων και της ιλύος από την επεξεργασία αυτή, τον επανασχεδιασμό των προϊόντων ώστε να μπορούν να επισκευαστούν και να επαναχρησιμοποιηθούν, τη βιώσιμη διαχείριση και κατανάλωση, τη μείωση των επικίνδυνων χημικών ουσιών και άλλα.
Στην Ελλάδα υπήρχε ένα Στρατηγικής φύσης Εθνικό Σχέδιο Κυκλικής Οικονομίας από το 2018, ωστόσο υπήρξε καθυστέρηση στην προώθηση αυτού του μοντέλου ανάπτυξης. Προκειμένου να καλύψουμε το χαμένο έδαφος, προχωρήσαμε στην κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου με Οδικό Χάρτη που περιλαμβάνει συγκεκριμένες δράσεις για τα επόμενα 5 χρόνια.
Με τον οδικό χάρτη και τις απαραίτητες οικονομικές ενισχύσεις εκτιμάται ότι θα επιτύχουμε τη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από ένα γραμμικό μοντέλο ανάπτυξης σε ένα κυκλικό με σημαντικά
- Ποιες επενδύσεις μπορούν να γίνουν στον κλάδο της κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα και πόσο ώριμες είναι αυτές;
Αναπόσπαστο κομμάτι της Αναπτυξιακής μας Στρατηγικής αποτελεί η μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία, όπου η αξία των υλικών, των πόρων, της ενέργειας και των προϊόντων διατηρείται όλο και περισσότερο στην οικονομική αλυσίδα .Η χώρα μας παρουσιάζει μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής του μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης, που εστιάζει στις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας και αναμένεται ότι με τα χρηματοδοτικά εργαλεία που για πρώτη φορά θα έχει στη διάθεση της η ελληνική οικονομία για προώθηση «πράσινων τεχνολογιών», θα υπάρξει μια σημαντική ώθηση σε μια περιβαλλοντικά ορθή, βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη.
- Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία παρουσιάζει σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες τόσο για την προώθηση επενδύσεων όσο και για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο των δράσεων μας για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε δράσεις για την ορθή διαχείριση αποβλήτων, την προώθηση της ανακύκλωσης, την ανάπτυξη προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης, την ενίσχυση της αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών, τη διευκόλυνση της βιομηχανικής συμβίωσης, την προώθηση της κυκλικότητας στις παραγωγικές διαδικασίες, την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων αλλά και της ιλύος από την επεξεργασία αυτών.
- Επίσης προτεραιότητες για το επόμενο χρονικό διάστημα είναι η χρήση λιπασμάτων από οργανικά απόβλητα, η επανάχρηση αποβλήτων κατεδαφίσεων και κατασκευών, η δημιουργία του νομικού πλαισίου για την ευρύτερη χρήση δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων στη βιομηχανία. Ειδικές θεματικές δράσεις προγραμματίζονται για τους Τομείς των Τροφίμων, των Πλαστικών, του Τουρισμού, των Κατασκευαστικών Υλικών και τις Δημόσιες Προμήθειες με στόχους που θα προκύψουν μέσα από διάλογο, συναίνεση και συνεργασία με την κοινωνία, την αγορά και την επιστημονική κοινότητα.
Για το λόγο αυτό στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχουν συγκροτηθεί και λειτουργούν δύο Επιτροπές: Μία Διυπουργική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Κυκλική Οικονομία με σκοπό το συντονισμό των δράσεων σε εθνικό επίπεδο και μία γνωμοδοτική Επιτροπή φορέων της Παραγωγής για τον καθορισμό συνολικότερων στρατηγικών προτεραιοτήτων για την κυκλική οικονομία, το ονομαζόμενο Εθνικό Συμβούλιο Κυκλικής Οικονομίας.
Οι δύο αυτές επιτροπές συνέβαλαν ουσιαστικά στην κατάρτιση του Οδικού Χάρτη για την Κυκλική Οικονομία που πρόσφατα ολοκληρώσαμε και που πρόσφατα αναρτήθηκε για δημόσια διαβούλευση με σκοπό να συγκεντρωθούν σχόλια και από άλλους φορείς.
Σχετικά με την ωριμότητα των επενδύσεων εκτιμάται ότι αρκετές επενδύσεις στους προαναφερόμενους τομείς θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο αμέσως επόμενο διάστημα. - Για παράδειγμα ήδη η βιομηχανία έχει αρχίσει να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και να εφαρμόζει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας στον τομέα της βιομηχανικής συμβίωσης. Προκειμένου να διευκολύνουμε περαιτέρω την προώθηση της κυκλικής οικονομίας σκοπεύουμε να δώσουμε κίνητρα που θα ενθαρρύνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Για παράδειγμα η απλούστευση των διαδικασιών και η θέσπιση κριτηρίων για τον αποχαρακτηρισμό των αποβλήτων τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο και η θέσπιση κανόνων και προτύπων ποιότητας με στόχο να εκπληρωθούν οι ανάγκες της βιομηχανίας θα συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση της κυκλικής οικονομίας.
Ήδη στην πρόσκληση μέσα από το ΕΠΑΝΕΚ στον τομέα «Περιβαλλοντικές Υποδομές» θα περιληφθούν σε πρώτη φάση επενδυτικά σχέδια με Δημόσια Δαπάνη ύψους περίπου 80 εκ. € σε όλες τις Περιφέρειες. Στο επόμενο χρονικό διάστημα σκοπεύουμε να προσθέσουμε και άλλα άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία με στόχο τις επενδύσεις με κύριο κριτήριο την κυκλική οικονομία.
Πως θα κλιμακωθεί η απεξάρτηση από τα πλαστικά καλαμάκια και τι περαιτέρω σχέδια έχετε για την υποκατάσταση του υλικού; Θα αποζημιωθούν οι παραγωγικές δυνάμεις του κλάδου;
Η απεξάρτηση από τα πλαστικά καλαμάκια και άλλα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης έχει τεράστια σημασία για τη χώρα μας αν θέλουμε να έχουμε καθαρές ακτές και καθαρές θάλασσες.
Όπως ίσως γνωρίζετε έχουμε σημαντική κατά κεφαλή παραγωγή αποβλήτων πλαστικών προϊόντων ιδίως μιας χρήσης και χαμηλών επιπέδων ανακύκλωσης.
Τα πλαστικά καλαμάκια περιλαμβάνονται στις κατηγορίες πλαστικών προϊόντων που θα καταργηθούν από τον Ιούλιο 2021. Ήδη στο Δημόσιο η κατάργηση αυτή έχει αρχίσει από το Φεβρουάριο του 2021 βάσει του Νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2020. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και άλλα προϊόντα (συνολικά δέκα) που απαγορεύεται η κυκλοφορία τους, όπως τα πλαστικά πιάτα και μαχαιροπήρουνα, τα κύπελα και σκεύη μιας χρήσης από φελιζόλ κ.α.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να επισημάνω ότι στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πλαστικά διενεργήσαμε εκτεταμένη διαβούλευση με τους διάφορους φορείς αρκετά νωρίς. Για το σκοπό αυτό διενεργήθηκαν 15 τηλεδιασκέψεις με διάφορους φορείς, στις οποίες συζητήθηκαν ειδικότερα θέματα ανά τομέα δραστηριότητας. Επίσης διενεργήθηκε ηλεκτρονική ανοικτή διαβούλευση μέσω σχετικού ερωτηματολογίου, το οποίο ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Συνολικά συμμετείχαν στη διαβούλευση 44 φορείς, οι οποίοι ανήκουν σε 10 τομείς /κλάδους και εκπροσωπούν περίπου 6000 μέλη-φορείς. Οι φορείς εκπροσωπούσαν την παραγωγή και τη μεταποίηση προϊόντων από πλαστικό, το εμπόριο και τη διανομή, τη συλλογή και ανάκτηση αποβλήτων, την ανακύκλωση πλαστικών, την τυποποίηση και τον έλεγχο αλλά και την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Από τη διαβούλευση συγκεντρώθηκαν περίπου 400 προτάσεις. Στο Υπουργείο επεξεργαστήκαμε αναλυτικά όλες τις προτάσεις που υποβλήθηκαν από τους φορείς, καθώς κι εκείνες που αφορούσαν τις ανάγκες για υποστήριξή τους προκειμένου να εφαρμόσουν τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων.
Προς την κατεύθυνση αυτή για την εφαρμογή των στόχων κατάργησης ορισμένων πλαστικών μιας χρήσης όπως τα πλαστικά καλαμάκια σχεδιάζουμε σειρά μέτρων οικονομικού χαρακτήρα για την ενίσχυση των υποδομών και τη στήριξη των επιχειρήσεων με σκοπό την προσαρμογή τους στις νέες κατευθύνσεις. Ενδεικτικά αναφέρω ότι σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε χρηματοδοτικά εργαλεία για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, την αναβάθμιση του εξοπλισμού της βιομηχανίας τροφίμων και ποτών στο πλαίσιο των απαιτήσεων επανασχεδιασμού προϊόντων, την ενίσχυση εγκαταστάσεων ανάκτησης ανακυκλωμένων πλαστικών φιαλών ή για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τη θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά και τη σύνδεση έρευνας και επιχειρηματικότητας στον τομέα της ανάπτυξης εναλλακτικών προϊόντων.
- Ποια είναι τα σχέδια των επενδύσεων στον περιβαλλοντικό τομέα που καταθέτετε στο Ταμείο Ανάκαμψης;
Όπως γνωρίζετε, από το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπεται να διατεθούν 32 δις ευρώ για τη χώρα μας και το 1/3 εξ αυτών έχει δρομολογηθεί να χρηματοδοτήσει δράσεις για το Περιβάλλον, την Ενέργεια και πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι δράσεις αυτές θα λειτουργήσουν ως μοχλός ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
Η Χώρα μας ήταν από τις πρώτες χώρες στην ΕΕ που κατέθεσε συγκεκριμένο σχέδιο με δράσεις που εως τον ιούνιο πρόκειται να οριστικοποιηθούν και να ξεκινήσει η υλοποίηση του προγράμματος και οι χρηματοδοτήσεις.
Όσον αφορά στις πράσινες δράσεις και επενδύσεις, οι τομείς που θα χρηματοδοτηθούν προκύπτουν καταρχήν από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και αφορούν:
Απεξάρτηση από τον άνθρακα – απολιγνιτοποίηση,
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με έμφαση στην καινοτομία,
Εκσυγχρονισμός δικτύου ενέργειας, αποθήκευση ενέργειας, υβριδικές μονάδες,
Ενεργειακή αναβάθμιση και εξοικονόμηση (900 εκατομύρια για το εξοικονομώ – αυτονομώ, αλλά το σύνολο είναι 3 δις ευρώ που θα πάνε προς αυτή την κατεύθυνση). Αναβαθμίζονται δημόσια, ιδιωτικά, αλλά κτίρια επιχειρήσεων. Τοποθετούνται έξυπνοι μετρητές.
Ηλεκτροκίνηση (δίκτυο φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων), - Πέραν αυτών προωθούνται οι ακόλουθες περιβαλλοντικές δράσεις:
Εκπόνηση Χωροταξικών και Πολεοδομικών Σχεδίων,
Ολοκληρωμένο πρόγραμμα αστικών αναπλάσεων,
Δράσεις για τη συμπλήρωση των υποδομών διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων,
Δράσεις για την προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας,
Δράσεις για τη διαχείριση των υδάτων και
Υλοποίηση μέρους του εθνικού σχεδίου αναδάσωσης, που περιλαμβάνει την αναδάσωση 500 χιλ στρεμμάτων σε όλη την Ελλάδα σε ορίζοντα δεκαετίας και συγκεκριμένα με το ταμείο ανάκαμψης θα διατεθούν 310 εκατομύρια περίπου και θα μπορέσουν να υλοποιηθούν αναδασώσεις της τάξης των 250 χιλ. στρεμμάτων σε όλη τη χώρα.
Η πολιτική στον τομέα των Υδάτων ποιες προτεραιότητες θα έχει;
Δίνουμε έμφαση στο Στρατηγικό Σχεδιασμό στην χώρα μας, που υλοποιείται σύμφωνα με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Οδηγίας Πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/ΕΚ. Στόχος μας είναι η ολοκληρωμένη και αειφόρος διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας στην γεωγραφική κλίμακα της λεκάνης απορροής ποταμού. Ως υδατικοί πόροι νοούνται το σύνολο των εσωτερικών επιφανειακών υδάτων (ποταμοί, λίμνες), τα υπόγεια ύδατα, τα μεταβατικά (δέλτα, εκβολές ποταμών) και τα παράκτια οικοσυστήματα.
Στα πλαίσια του Στρατηγικού Σχεδιασμού καταρτίζονται τα Σχέδια Διαχείρισης λεκανών Απορροής Ποταμών της χώρας (ΣΔΛΑΠ), 13 στο σύνολό τους. Στα εν λόγω Σχέδια προσδιορίζονται τα ποιοτικά, οικολογικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υδάτινων πόρων και καθορίζονται οι στόχοι για την διατήρηση ή την προαγωγή τους σε καλή κατάσταση.
Μέσω των ΣΔΛΑΠ καθορίζεται το πρόγραμμα των μέτρων, δηλαδή το σύνολο των ενεργειών που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω υποβάθμιση όλων των υδάτων της χώρας και κυρίως να επιτευχθεί η καλή τους κατάσταση που αποτελεί και τον περιβαλλοντικό στόχο της Οδηγίας. Μέσω της Οδηγίας για την αξιολόγηση και την διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας καταρτίζονται τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας και λαμβάνονται τα μέτρα των επιπτώσεων από έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. Επίσης καταρτίζεται Επιχειρησιακό Σχέδιο για πόσιμο Νερό, που θα περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα προς χρηματοδότηση έργα για την δημιουργία επαρκούς υποδομής διαχείρισης.
Οι χρήσεις και υπηρεσίες νερού, αντιμετωπίζονται συνολικά συνυπολογίζοντας την αξία του νερού για το περιβάλλον, την υγεία, την ανθρώπινη κατανάλωση και την κατανάλωση σε παραγωγικούς τομείς.
www.worldenergynews.gr
