Ομιλία Προέδρου ΣΠΕΦ Δρ. Στέλιου Λουμάκη στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής επί των διατάξεων του ν/σ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) και τις ανανεώσιμες.
Σε συνέχεια πρόσκλησης, την Δευτέρα 30/11/20 ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ Δρ. Στέλιος Λουμάκης παρέστη στην συνεδρίαση μέσω τηλεδιάσκεψης της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής όπου και κατέθεσε τις απόψεις του συνδέσμου επί των ενεργειακών διατάξεων που προτίθεται με εξαγγελθείσα τροπολογία στο ν/σ για την χωροταξία να καταθέσει το ΥΠΕΝ για τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ και τις ανανεώσιμες.
Ο κ. Λουμάκης ξεκίνησε την ομιλία του με μια σύντομη επισκόπηση των όσων συμβαίνουν κυρίως στην αγορά εξισορρόπησης με την εφαρμογή του Target Model από 1/11/20 και που θα επηρεάσουν σταδιακά όλους τους συμμετέχοντες. Διευκρινίζοντας καταρχήν πως δεν μέμφεται την κυβέρνηση για τα όσα μάλλον δραματικά συμβαίνουν στην νέα αγορά σήμερα, αφού η υιοθέτηση του μοντέλου στόχου αποτέλεσε έργο όλων των κυβερνήσεων από το 2012 και μετά, εντούτοις κατέδειξε πως πρέπει τώρα η παρούσα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ αλλά και η ΡΑΕ να παρέμβουν άμεσα, διότι καθημερινά αναλώνονται εκατομμύρια ευρώ για μια διαδικασία που όλα τα προηγούμενα χρόνια γινόταν με το ¼ των χρημάτων.
Εν προκειμένω με την εκκίνηση του target model από 1/11/20 το κόστος εξισορρόπησης και για τους τρεις λογαριασμούς προσαυξήσεων συνολικά έχει φτάσει στο ~40% της αγοράς επόμενης ημέρας ανερχόμενο στα ~48 εκατομμύρια ευρώ αντί ~16 εκατ. που θα ήταν με το προηγούμενο μοντέλο βάσει της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. Δηλαδή από ~4 εκατ. ευρώ ανά εβδομάδα εκτινάχθηκε στα ~16 εκατ. ευρώ, ήτοι 4 φορές επάνω. Οπότε με τον ρυθμό αυτό -αν θεωρητικά- αφεθεί να συνεχιστεί και δεν λάβει το ΥΠΕΝ ή η ΡΑΕ δραστικά μέτρα, από 200 εκατ. το χρόνο που αφορούσε η εξισορρόπηση τα προηγούμενα χρόνια θα φθάνει τώρα στα 800 εκατ. ευρώ.
Την ώρα λοιπόν που δυστυχώς το υπουργείο προτίθεται να «κουρέψει» με τροπολογία στο παρόν ν/σ δεδουλευμένα ενός έτους στις ΑΠΕ ύψους 110 εκατ. ευρώ από 50,000 παραγωγούς με την άπαξ εισφορά του 6% επί του κύκλου εργασιών του 2020, χαρίζονται 36 εκατομμύρια για τρεις μόλις εβδομάδες εξισορρόπησης ή αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και δεν αντιμετωπιστεί, 600 εκατ. ετησίως σε 5 μόλις εταιρείες που είναι πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών διαθέτοντας μονάδες φυσικού αερίου.
Για να αντιληφθεί κανείς την παραδοξότητα του νέου μοντέλου στην αγορά εξισορρόπησης, ακόμα και όταν καλούνται στον πραγματικό χρόνο οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών να παρέχουν λιγότερη ενέργεια από αυτήν που προπληρώθηκαν προκαταβολικά μία ημέρα πριν στην προημερήσια αγορά, αντί να επιστρέφουν κάποια χρήματα ως η λογική επιβάλλει, κατά μεγάλο ποσοστό εισπράττουν επιπλέον κιόλας. Στο κάτωθι διάγραμμα για την περίοδο από 1-22/11/20 ανά 15λεπτο από τα πρωτογενή στοιχεία εκκαθάρισης του ΑΔΜΗΕ, σε μεγέθυνση πέριξ του μηδενικού άξονα τιμών φαίνεται πως οι τιμές καθοδικής ενέργειας εξισορρόπησης (μπλε καμπύλη) δεν έχουν πάντοτε το ίδιο πρόσημο αλλά λαμβάνουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές τιμές. Δηλαδή οι πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών από λ.χ. μονάδες φυσικού αερίου δεν επιστρέφουν πάντοτε χρήματα από όσα προπληρώθηκαν στην Αγορά Επόμενης Ημέρας για να μειώσουν καθοδικά τώρα στον πραγματικό χρόνο την θέση τους, αλλά κατά σημαντικό ποσοστό στο εξεταζόμενο χρονικό διάστημα των τριών εβδομάδων λαμβάνουν και επιπλέον χρήματα για να παραδώσουν παραδόξως λιγότερη ενέργεια. 
Αντίθετα σε ότι αφορά την Ανοδική Ενεργεία Εξισορρόπησης (πορτοκαλί καμπύλη), οι τιμές δεν εμφανίζουν μεταβαλλόμενο πρόσημο και κινούνται σταθερά σε θετικό έδαφος και συνήθως πέριξ των 100 ευρώ/MWh. Υπάρχουν ωστόσο περίοδοι (spikes) που οι τιμές τους πραγματικά εκτοξεύονται σε επίπεδα των 3,000-4,000 ευρώ/MWh.
Τους πληρώνει λοιπόν συνολικά το ηλεκτρικό σύστημα περίπου 4 φορές περισσότερο για να κάνουν το ίδιο που έκαναν 10-15 χρόνια τώρα στον πραγματικό χρόνο. Αν αυτό είναι διαρθρωτική μεταρρύθμιση, αλίμονο στους πολλούς σε αυτή τη χώρα υπογράμμισε ο κος Λουμάκης.
Μπορεί λοιπόν η κυβέρνηση που δεν είναι αποκλειστικά αυτή που υιοθέτησε το target model στη χώρα μας στην σημερινή του μορφή να μην ευθύνεται μόνη της προς το παρόν τουλάχιστον για την κατάσταση αυτή, είναι ωστόσο αυτή που τώρα μαζί και η ΡΑΕ θα πρέπει άμεσα να παρέμβουν. «Και βέβαια όλα αυτά δεν τα λέμε ως ΣΠΕΦ για να προστατέψουμε τους προμηθευτές, οι οποίοι όπως πολλάκις έχουμε γράψει έχουν υπερκερδοφορία τον τελευταίο χρόνο λόγω της πτώσης της ΟΤΣ που προηγήθηκε σε αντιδιαστολή προς τον ΕΛΑΠΕ αλλά και λόγω της μείωσης του ΕΤΜΕΑΡ κατά 200 εκατ. ευρώ ετησίως και μάλιστα αναδρομικά από 1/1/19 προς μερική απόσβεση των περυσινών αυξήσεων των τιμολογίων τους. Τα λέμε και κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου διότι από το τέλος του 2021 ή αρχές 2022 θα κληθούν κατά το μέρος των αποκλίσεων τους να επωμισθούν μέρος του παράλογου αυτού κόστους ενέργειας εξισορρόπησης οι ΑΠΕ με ΣΕΔΠ και ο ΕΛΑΠΕ ως οντότητα για τα έργα με ΣΠΗΕ και ΣΕΣΤ που συνολικά εκπροσωπεί. Οπότε ήδη προδιαγράφονται και πάλι δύσκολες μέρες» υπογράμμισε ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ.
Κάτι τέτοιο θα είναι εξοντωτικό και παντελώς αδύνατο να το αντέξουν οι παραγωγοί ΑΠΕ. Εκτός κι αν πρόκειται για καθετοποιημένους συμμετέχοντες με μονάδα φυσικού αερίου στο χαρτοφυλάκιο τους, που είναι πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών εξισορρόπησης και που έχουν ισοζυγισμένο μίγμα παραγωγής-προμήθειας. Σε μια τέτοια περίπτωση τα χρήματα απλά θα μεταφέρονται ενδο-ομιλικά από τον ένα τομέα τους στον άλλο, οπότε θα τους είναι ουδέτερο οικονομικά. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις θα μιλάμε μάλλον για το τέλος των ΑΠΕ των πολλών.
«Κρούουμε λοιπόν τον κώδωνα του κινδύνου από τώρα κε Υπουργέ για το τι περιμένει τους ανανεώσιμους παραγωγούς με ΣΕΔΠ αλλά και τον ΕΛΑΠΕ ως οντότητα με ευθύνη εξισορρόπησης σε ένα με ενάμιση χρόνο από σήμερα. Οπότε μην μας πείτε τότε, ότι πάλι θα φταίει κάτι άλλο που ο Λογαριασμός θα βρεθεί σε αδιέξοδο ή ότι δεν μπορούσαμε τάχα να προβλέψουμε τις εξελίξεις από την παράλογη αυτή αγορά εξισορρόπησης. Και μάλιστα όλα αυτά για να εισπράττουν οι πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών τετραπλάσια χρήματα ώστε να συνεχίσουν κατά τα λοιπά να επιτελούν -στη φυσική της έννοια- την ίδια εξισορρόπηση που έκαναν 15 χρόνια τώρα» κατέληξε ο κος Λουμάκης.
Στα του ΕΛΑΠΕ πιο συγκεκριμένα η περυσινή μείωση μεσοσταθμικά του ΕΤΜΕΑΡ κατά 4 ευρώ/MWh αναδρομικά από 1/1/19 έχει αποστερήσει από τον Λογαριασμό μέχρι σήμερα 400 εκατομμύρια ευρώ και δεν ευθύνεται η πανδημία του COVID για τα προβλήματα του, περισσότερο τουλάχιστον από 100 εκατομμύρια, όπως έχουν αναδείξει μελέτες του συνδέσμου και όχι μόνο. Αντί λοιπόν να επιστρέψουν τα χρήματα αυτά οι Προμηθευτές στον ΕΛΑΠΕ, το ΥΠΕΝ προωθεί ως δήθεν «λύση» την επιβολή έκτακτης εισφοράς στις ΑΠΕ. Αντίθετα στους Προμηθευτές η συμμετοχή τους με την θέσπιση τέλους 2 ευρώ/MWh ή 110 εκατ. ευρώ για ένα χρόνο, υπεραντισταθμίζεται από την κατάργηση -στο διηνεκές μάλιστα- του μεταβλητού κόστους (ΜΜΚΘΣΣ) από 1/1/21 ύψους 130 εκατ. ευρώ ετησίως. Να διευκρινίσουμε μάλιστα πως το ΜΜΚΘΣΣ δεν είναι μηχανισμός απόδοσης στον ΕΛΑΠΕ του αποφευγόμενου κόστους του συστήματος λόγω ΑΠΕ. Το ΜΜΚΘΣΣ είναι μηχανισμός που διασφαλίζει πως ο ΕΛΑΠΕ δεν θα αμείβεται για την ανανεώσιμη ενέργεια που εγχέεται στο σύστημα λιγότερο απ’ όσο μεσοσταθμικά αμείβονται την ίδια ώρα οι λειτουργούσες και παραμένουσες στο σύστημα θερμικές μονάδες. Άρα δεν υφίσταται αντίφαση στην διατήρησης της εφαρμογή του, δηλαδή πως δήθεν με τον τρόπο αυτό αντιλογίζουμε το όφελος των ανανεώσιμων για τους καταναλωτές.
Το ΥΠΕΝ επιβάλλεται να μονιμοποιήσει το τέλος Προμηθευτών στο κατάλληλο κατόπιν μελέτης επίπεδο, ούτως ώστε να επιστρέφεται στον ΕΛΑΠΕ το όφελος από την πτώση των χονδρεμπορικών τιμών που απολαμβάνουν οι Προμηθευτές και που προκαλεί η ανανεώσιμη διείσδυση (φαινόμενο Merit Order Effect). Ενώ μάλιστα η Πολιτεία μέσω της ΡΑΕ και του ΔΑΠΕΕΠ είχε εξαγγείλει τέτοιες μελέτες ήδη από το καλοκαίρι του 2020 και που θα διασφάλιζαν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ΕΛΑΠΕ με σταδιακή μάλιστα με τον τρόπο αυτό ενσωμάτωση του ΕΤΜΕΑΡ στο κόστος της Προμήθειας, τον Οκτώβριο το ΥΠΕΝ ξαφνικά ανέτρεψε την ατζέντα της συζήτησης, φέρνοντας στην επιφάνεια την αυθαίρετη και κατάφορα άδικη πρόθεση του για επιβολή εισφοράς στις ΑΠΕ. Μια κίνηση που κατεδαφίζει την αξιοπιστία της κυβέρνησης αλλά και της χώρας ως επενδυτικού προορισμού.
Ως προς το 6% τώρα έκτακτη άπαξ εισφορά στις ΑΠΕ, o ΣΠΕΦ ζητά να αποσυρθεί και το κόστος να το πληρώσουν οι προμηθευτές από τα μέχρι σήμερα υπερκέρδη τους μέσω και της μείωσης του ΕΤΜΕΑΡ. Στα φωτοβολταϊκά μάλιστα, αν κάποιοι δικαιούνται να ελαφρυνθούν, είναι ιδίως τα επαγγελματικά φωτοβολταϊκά του διασυνδεδεμένου συστήματος. Τούτο γιατί πληρώνουν 3,6% διακοψιμότητα από το 2016 (το 67% της δηλαδή ήτοι 35 εκατ. ετησίως) άνευ λόγου για το ηλεκτρικό σύστημα, ενώ το 2014 με το New Deal δεν έλαβαν καμιά προνομιακή μεταχείριση στο Project IRR τους. Κάτι που δεν συνέβη αλλού στα φωτοβολταικά, δηλαδή πέραν των επαγγελματικών. Και ενώ λοιπόν έχουν υποστεί όλα αυτά, έρχεται τώρα και τους ζητάει το ΥΠΕΝ να ξαναπληρώσουν, επειδή το υπουργείο στέρησε 200 εκατομμύρια ευρώ ετησίως από τον ΕΛΑΠΕ για να ενισχύσει την ΔΕΗ και που όπως αποδείχθηκε εκ των οικονομικών αποτελεσμάτων της δεν τα χρειαζόταν τα χρήματα αυτά (η ΔΕΗ δημοσίευσε κέρδη EBITDA Α’ 6μήνου 2020 στα 457.3 εκατ. ευρώ από 9.3 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, ενώ για το 2019 ανακοίνωσε 798.9 εκατ. ευρώ από 184.4 εκατ. ευρώ το 2018. Η ανάκαμψη αυτή είναι πράγματι τόσο θεαματική που καθιστά εν τοις πράγμασι ανούσια τη συνεισφορά των 70 εκατ. του ΕΤΜΕΑΡ σε εξαμηνιαία βάση για την ΔΕΗ και μάλιστα δίχως τέλος, αφού η Πολιτεία αρνείται στην αντιστροφή της αναδιανομής που έγινε πέρυσι τον Αύγουστο υπέρ της ΔΕΗ με μείωση ΕΤΜΕΑΡ ώστε να αποσβεστεί μέρος της αύξησης των τιμολογίων της).
Αν παρόλα αυτά το ΥΠΕΝ επιμείνει στην εισφορά, θα πρέπει εσωτερικά για το 6% των φωτοβολταϊκών να γίνει παραμετροποίηση με βάση το Project IRR τους, ώστε τα επαγγελματικά του διασυνδεδεμένου συστήματος να ελαφρυνθούν δίκαια σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες.
Αναφορικά με τα υπόλοιπα διαρθρωτικά μέτρα για τις ΑΠΕ, «την ώρα που επιβάλλετε εισφορά σε εν λειτουργία έργα, θα θεωρούσαμε ανήθικη κάθε χαριστική ρύθμιση που επιβαρύνει επιπλέον με κόστος τον ΕΛΑΠΕ, είτε αυτή λέγεται παράταση προθεσμιών για την αποκλιμάκωση των τιμών, είτε παράταση προθεσμιών για την αποφυγή διαγωνισμών, ως προς αυτά που εξαγγείλατε προ δύο εβδομάδων. Ιδίως μάλιστα αν οι όποιες παρατάσεις ρίχνουν και πάλι νερό στο μύλο των Εν.Κοιν. (ή καλύτερα οικογενειακών κατ’ επίφαση Εν.Κοιν.) και που έχει καταστρατηγηθεί κάθε έννοια δικαίου μέχρι σήμερα σε βάρος των ιδιωτών μικρομεσαίων επενδυτών. Καταστρατήγηση που τροφοδότησε η απαράδεκτα καθολική προτεραιότητα τους στα δίκτυα όπως ίσχυσε για μεγάλο χρονικό διάστημα, το επιπλέον premium στις Τιμές Αναφοράς και μάλιστα εκτός διαγωνισμός έως 18 MW ανά σχήμα και χωρίς καμία μάλιστα εφαρμογή του κανόνα των μέχρι 2 έργων που προέβλεπε αναλογικά ο ν. 4602/2019.» υπογράμμισε ο κος Λουμάκης.
«Το μόνο που ζητάμε και νομίζουμε ότι είναι δίκαιο, είναι να δώσετε την ευκαιρία και σε ιδιώτες επενδυτές της Πελοποννήσου-κατάντη του ΚΥΤ Κουμουνδούρου από αύριο το πρωί να καταθέσουν και αυτοί αιτήσεις φωτοβολταικών συνολικά μέχρι 50MW, όπως με τροπολογίες (το 2018 και 2020) έχει δοθεί η σχετική δυνατότητα ήδη στις Εν.Κοιν. και το πράττουν. Δηλαδή να μην είναι οι ιδιώτες οι μόνοι αποκλεισμένοι από το 2012. Και για να υπάρχει διασπορά, η συμμετοχή ανά φορέα να μην είναι πάνω από λ.χ. 2 MW. Αυτό δεν αυξάνει το κόστος, αλλά βοηθά με δίκαιο τρόπο να συμμετέχουν όλοι στα όποια περιθώρια νέων ΑΠΕ υπάρχουν, για όσο ακόμα υπάρχουν Τιμές Αναφοράς εντός ή εκτός διαγωνισμών, όπως λ.χ. στον τελευταίο διαγωνισμό ΡΑΕ της προηγούμενης περιόδου που υπολείπεται να γίνει στις αρχές του 2021» κατέληξε ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ.
