Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων συμφωνιών ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεγεθυνθούν οι ανισότητες μεταξύ Βορρά Νότου επισημαίνει ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ
«Οι πολιτικές παρατάξεις δίνουν διαφορετικές απαντήσεις απέναντι στα μεγάλα διλήμματα και τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και γενικά της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ο πράσινος καπιταλισμός είναι η απάντηση που δίνουν οι συντηρητικές, δεξιές πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν μόνο τις δυνάμεις της αγοράς και του ανταγωνισμού.
Αντίθετα, οι εξελίξεις στο τεχνολογικό περιβάλλον μας δίνουν διαφορετικά μηνύματα. Η δυνατότητα αποκέντρωσης της παραγωγής ενέργειας, αυξάνει τη δυνατότητα πλουραλισμού των σχέσεων παραγωγής. Οι εξελίξεις στην κοινωνική οικονομία, ειδικά στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, μάς επιβεβαιώνει ότι μπορούμε να έχουμε πλουραλισμό στις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή ταυτόχρονα ιδιωτική πρωτοβουλία και κοινωνική επιχειρηματικότητα.
Η παράμετρος του περιβάλλοντος μπορεί πράγματι να εισαχθεί στην παραγωγή, την οικονομία, μπορεί όμως παράλληλα, να λειτουργήσει ως μία παράμετρος αλλαγής τόσο των κοινωνικών σχέσεων, όσο και των κοινωνικών ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών, αλλά και μεταξύ των διαφόρων κρατών.
Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων συμφωνιών ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεγεθυνθούν οι ανισότητες μεταξύ Βορρά Νότου. Εμείς στην Ελλάδα για παράδειγμα, με χαμηλότερα εισοδήματα να αγοράζουμε ακριβότερα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα απ’ το Βορρά της Ευρώπης.
Τα δεδομένα αυτά αναμένεται να πλήξουν ιδιαιτέρως τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οξύνοντας τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες και να αποκλείσουν ενδεχομένως τις ομάδες αυτές από την πρόσβαση στο βασικό αγαθό της ενέργειας», δηλώνει ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε συνέντευξη στην ιστοσελίδα envinow, ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο:
Φάμελλος (μέρος 2): Το περιβάλλον δεν γίνεται να έρχεται τελευταίο!
Ας υποθέσουμε ότι προχωράμε στη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα το οποίο θα περιλαμβάνει κυρίως ΑΠΕ και Φυσικό Αέριο και ότι η Ελλάδα γίνεται όντως κλιματικά ουδέτερη. Αν όμως η πλειοψηφία των μέσων παραγωγής ενέργειας ανήκει σε ολιγοπωλειακές ιδιωτικές εταιρείες τότε αυτό τι κινδύνους κρύβει για τον πολίτη; Μπορεί το κράτος να βρεθεί εκβιαζόμενο και ανήμπορο να ασκήσει πολιτική εξάλειψης ενεργειακής φτώχιας και μείωσης των τιμών; Πως θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει αυτή η δημοκρατική ενεργειακή πράσινη μετάβαση για την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μιλήσει προεκλογικά;
Είναι γεγονός ότι απέναντι στα μεγάλα διλήμματα και τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και γενικά της βιώσιμης ανάπτυξης δίνουν διαφορετικές απαντήσεις οι πολιτικές παρατάξεις. Ο πράσινος καπιταλισμός είναι η απάντηση που δίνουν οι συντηρητικές, δεξιές πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν μόνο τις δυνάμεις της αγοράς και του ανταγωνισμού. Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκαλεί το γεγονός ότι ακόμα και η νέα πρόεδρος της Κομισιόν συμπεριέλαβε το Green Deal, που αποτέλεσε στοιχείο της προοδευτικής σκέψης στην Αμερική, στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή ως εργαλείο και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αυτό αποδεικνύει καταρχήν ότι η συζήτηση για το περιβάλλον έχει μπει για τα καλά στην πολιτική πραγματικότητα και τροποποιεί ακόμα και τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ προόδου και συντήρησης. Ποια είναι όμως η ουσία;
Η παράμετρος του περιβάλλοντος μπορεί πράγματι να εισαχθεί στην παραγωγή, την οικονομία, μπορεί όμως παράλληλα, να λειτουργήσει ως μία παράμετρος αλλαγής τόσο των κοινωνικών σχέσεων, όσο και των κοινωνικών ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών, αλλά και μεταξύ των διαφόρων κρατών. Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων συμφωνιών ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεγεθυνθούν οι ανισότητες μεταξύ Βορρά Νότου. Εμείς στην Ελλάδα για παράδειγμα, με χαμηλότερα εισοδήματα να αγοράζουμε ακριβότερα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα απ’ το Βορρά της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει στη μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών του Ευρωπαϊκού Νότου, καθώς θα έχει αυξηθεί το κόστος αγαθών που σχετίζονται με τη μετάβαση, όπως και υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθεί το κόστος ενέργειας. Τα δεδομένα αυτά αναμένεται να πλήξουν ιδιαιτέρως τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οξύνοντας τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες και να αποκλείσουν ενδεχομένως τις ομάδες αυτές από την πρόσβαση στο βασικό αγαθό της ενέργειας.
Σε σχέση τώρα με το ερώτημά σας εάν δημιουργείται ολιγοπώλιο στις ενεργειακές εταιρίες, δυστυχώς δημιουργείται. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιλέγει να δημιουργήσει μονοπώλιο και στα δίκτυα φυσικού αερίου. Πρόκειται για μία οικονομικά και κοινωνικά καταστροφική επιλογή του να έχει ένας ιδιοκτήτης στην κατοχή του όλο το δίκτυο φυσικού αερίου. Διότι, με αυτόν τον τρόπο, η πολιτεία δεν θα έχει πλέον εργαλεία σχεδιασμού για την επέκταση της χρήσης του φυσικού αερίου που είναι καύσιμο μετάβασης. Θα είμαστε εξαρτώμενοι από ένα μονοπωλιακό σχήμα που όσο κι αν υπάρχει εποπτεία από τους ρυθμιστές, ανεξάρτητες αρχές, είναι σίγουρο ότι θα κατέχει το μέσο οπότε, και θα μπορεί να «εκβιάζει». Να εκβιάζει σε όρους κόστους για τις επιχειρήσει και τα νοικοκυριά, οικονομικά, καθώς και να εκβιάζει όσον αφορά το σχεδιασμό ανάπτυξης του δικτύου. Αντίθετα, οι εξελίξεις στο τεχνολογικό περιβάλλον μας δίνουν διαφορετικά μηνύματα. Η δυνατότητα αποκέντρωσης της παραγωγής ενέργειας, αυξάνει ανάλογα τη δυνατότητα πλουραλισμού των σχέσεων παραγωγής. Οι εξελίξεις στην κοινωνική οικονομία, ειδικά στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, μας επιβεβαιώνει ότι μπορούμε να έχουμε πλουραλισμό στις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή ταυτόχρονα ιδιωτική πρωτοβουλία και κοινωνική επιχειρηματικότητα. Και μια νέα μορφή συνεταιρισμών που συνδυάζει το ρόλου παραγωγού- καταναλωτή, μορφή που μπορεί εν δυνάμει να αμφισβητήσει το μονοδιάστατο οικονομικό μοντέλο, προσφέροντας παράλληλα τη δυνατότητα για παραγωγή αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας σε χαμηλές τιμές. Μορφή που ενδυναμώνει επιπλέον την κοινωνική συνοχή. Εκεί θα κριθούν τελικά οι όροι της ενεργειακής μετάβασης. Αυτό συζητάμε και στο Ευρωκοινοβούλιο, αν δηλαδή οι όροι της μετάβασης θα οδηγήσουν στη μείωση ή την αύξηση των ανισοτήτων, καθώς και πλουραλισμού στις σχέσεις παραγωγής. Η συζήτηση αυτή είναι στην κατεύθυνση του συνθήματος των παιδιών που λένε ότι δεν φταίει το κλίμα, αλλά το σύστημα. Και εδώ μιλάμε για το σύστημα παραγωγής και το σύστημα εξουσίας.
Συχνά έχετε υποστηρίξει ότι η έρευνα πρέπει να λειτουργεί υπέρ του δημοσίου συμφέροντος αλλά ένα σημαντικό ζήτημα, ειδικά στο χώρο μας είναι να συνδυαστεί η έρευνα με την αγορά. Που βρίσκεται στην Ελλάδα, η σύνδεση της έρευνας τόσο με το δημόσιο όσο και την αγορά και τι πρέπει να περιμένουμε σε αυτόν τον τομέα? Εσείς χρησιμοποιήσατε στο κυβερνητικό έργο την έρευνα των πανεπιστημίων?
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Το πρώτο που θα μπορούσα να αναφέρω είναι η απορρύπανση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα στον ποταμό Ασωπό, η οποία ξεκίνησε πιλοτικά το 2016, με συνεργασία του ΥΠΕΝ, τοπικής βιομηχανίας και του Πολυτεχνείου Κρήτης, προσπάθεια που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με θετικά αποτελέσματα στην απορρύπανση των υπόγειων υδροφορέων από εξασθενές χρώμιο.
Αντίστοιχα, το Υπουργείο συνεργάστηκε εντατικά με επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς για την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, για την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση. Επιπλέον, για πρώτη φορά το Υπουργείο διεκδίκησε με επιτυχία και σήμερα υλοποιεί τρία ολοκληρωμένα έργα LIFE (LIFE-IP) 8-ετούς διάρκειας στους τομείς της φύσης/βιοποικιλότητας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της κυκλικής οικονομίας, όπου συνεργάζεται με επιστημονικούς φορείς και πανεπιστήμια για τη διαμόρφωση και υλοποίηση των αντίστοιχων πολιτικών, με βάση τις ανάγκες της χώρας.
Ωστόσο πιστεύω ότι η Ελληνική ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα έχει πολλές περισσότερες δυνατότητες που δεν τις έχουμε δει ακόμα στην πράξη, ιδιαίτερα στους τομείς της κυκλικής οικονομίας, των υδατικών πόρων, της ενέργειας, των μεταφορών. Το πρόβλημα λοιπόν ποιο είναι; ότι χρειαζόμαστε μεγαλύτερη σύνδεση της έρευνας με την οικονομία. Για το λόγο αυτό, ως κυβέρνηση εγκαινιάσαμε επίσης την πρωτοβουλία του Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας. Επειδή χρειαζόμαστε το χώρο, τόσο ψηφιακό όσο και πραγματικό, όπου με την παρέμβαση και βοήθεια της πολιτείας, θα συναντιούνται η γνώση και η έρευνα με τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς. Και έτσι θα υπάρχει αμφίδρομη τροφοδοσία. Από τη μία πλευρά, δημιουργείται νέα οικονομία, νέα παραγωγή, λύνονται προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας μέσω της έρευνας. Από την άλλη πλευρά ενημερώνεται επίσης η έρευνα για τις προτεραιότητες και τις ανάγκες που έχει η κοινωνία, προκειμένου να προσαρμόζεται αντίστοιχα. Θα θέλαμε η πρωτοβουλία του Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας να υλοποιηθεί πραγματικά, αλλά έως τώρα δεν έχουμε δει απτά αποτελέσματα. Το ζητούμενο είναι οι όλες πλατφόρμες αυτού του είδους, να προχωρήσουν ουσιαστικά και να έχουν μετρήσιμο αποτέλεσμα στην κοινωνία και στην οικονομία.
Κατά τη διάρκεια της θητείας σας στο υπουργείο εκπονήσατε το Εθνικό Σχέδιο για την Κυκλική Οικονομία και αποφασίσατε την ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας. Η Ελλάδα είχε υπάρχοντα εργαλεία και στρατηγική για την κυκλική Οικονομία όταν παραλάβατε; Ποια εμβληματικά project ήδη ξεκίνησαν από εσάς, ποια έπονται βάση σχεδιασμού και αν εκτιμάτε ότι η τωρινή κυβέρνηση θα ακολουθήσει την στρατηγική που χαράξατε εσείς.
Πρώτα, να σημειώσω ότι η κυκλική οικονομία εμπεριέχεται και στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή δεν ανακαλύψαμε ξαφνικά τον τροχό. Αυτό που επιταχύναμε ήταν η εισαγωγή της κυκλικής οικονομίας ως βασικό κεφάλαιο στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική, την πρώτη που απέκτησε η Ελλάδα ύστερα από πολλά χρόνια, με πρωτοβουλία της κυβέρνησής μας. Με άλλα λόγια, ήταν κυβερνητική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ η κυκλική οικονομία να μην είναι ακόμα ένα εργαλείο, αλλά βασική κατεύθυνση ανασύνταξης του παραγωγικού μοντέλου, όπως επίσης και τα θέματα της κλιματικής αλλαγής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό είναι και ταυτοτικό στοιχείο της δικής μας άποψης για την πολιτική και για την οικονομία.
Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω ότι μέχρι το 2015 υπήρχε, και όχι μόνο εξαιτίας των μνημονίων, απαξίωση των περιβαλλοντικών πολιτικών και απαξίωση του οικονομικού προγραμματισμού. Η Ελλάδα δεν είχε αναπτυξιακό σχέδιο και πήγαινε στα τυφλά. Οι φούσκες του real estate, του χρηματιστηρίου, της μεγέθυνσης χωρίς παραγωγική βάση, ξεφούσκωσε απότομα, δείχνοντας μια χώρα χωρίς παραγωγικό υπόβαθρο. Αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να έχει πολύ χαμηλούς δείκτες και στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα, το οποίο είναι απαράδεκτο για μια βιώσιμη οικονομία, και μεγεθύνει την εξάρτηση. Έτσι επίσης υποβαθμίζεται και ο τριτογενής τομέας.
Ειδικότερα, για τη διαχείριση αποβλήτων, στόχοι μας ήταν, να κάνουμε νέο Εθνικό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση Αποβλήτων, να διαμορφώσουμε νέα τιμολογιακή πολιτική για την πριμοδότηση της ανακύκλωσης που να εφαρμόζει την αρχή του «πληρώνω όσο πετάω», να καταστήσουμε υποχρεωτική τη χωριστή συλλογή των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων και να εφαρμόσουμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τα συστήματα ανακύκλωσης, που θα συνδέει το κόστος προϊόντος με το οικολογικό του αποτύπωμα, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργεί και πόρους και υποδομές στους δήμους και στην κοινωνία για να εφαρμόσει τη χωριστή συλλογή. Ειδικά το θέμα της χωριστής συλλογής, σημειώνω ότι η Ελλάδα έχει ήδη λάβει «έγκαιρη προειδοποίηση» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που σημαίνει ότι κινδυνεύουμε και με νέα πρόστιμα αν δεν εφαρμόσουμε τις παραπάνω πολιτικές.
Τα παραπάνω αποτελούν ένα πακέτο, το οποίο είναι μόνο ένα από τα κεφάλαια της κυκλικής οικονομίας. Ταυτόχρονα βέβαια εντοπίστηκαν και άλλα ζητήματα προς επίλυση, όπως για παράδειγμα η τροποποίηση προδιαγραφών, για να μπορέσει να γίνει πιο ευέλικτη η οικονομική λειτουργία και οι θεσμικές διαδικασίες που συνδέονται με αυτήν.
Επαναχρησιμοποίηση ιλύος είναι ένα αντίστοιχο ζήτημα, βιομηχανία πλαστικών ένα άλλο. Σημειώνω επίσης ότι η Ελλάδα είχε προετοιμασμένο μέτρο στο ΕΠΑνΕΚ, για τη δημιουργία Ελληνικής βιομηχανίας ανακύκλωσης, διότι δυστυχώς τώρα, τα ανακυκλώσιμα υλικά τα μαζεύουμε και τα εξάγουμε. Πλέον, δεν μπορούμε βέβαια ούτε να τα εξάγουμε γιατί η βασική αγορά της Κίνας, έχει τροποποιηθεί. Είναι ζητούμενο όμως για την Ελλάδα να δημιουργήσει ελληνική παραγωγή ανακυκλώσιμων υλικών. Να εισαχθούν δηλαδή στην ελληνική βιομηχανία οι ανακυκλώσιμες ύλες και να δημιουργηθούν νέα προϊόντα, γιατί στην καινοτομία είναι που θα κριθεί και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Νομίζω ότι τα παραπάνω δίνουν μια αρκετά πλήρη εικόνα των αλλαγών που έγιναν την περίοδο 2015-2019. Σήμερα πάντως βλέπουμε για παράδειγμα ότι η τιμολογιακή πολιτική για την ανακύκλωση δεν εφαρμόζεται ενώ ήταν υποχρεωτικό από το 2020 οι Δήμοι να πληρώνουν τέλη στους Φορείς Διαχείρισης με βάση το συντελεστή χωριστής συλλογής/ανακύκλωσης που επιτυγχάνουν. Αντίστοιχα, δεν δημοσιοποιούνται οι βάσεις δεδομένων για την ανακύκλωση, δεν έχει εφαρμοστεί η χωριστή συλλογή των οργανικών, βιοαποικοδομήσιμων, απορριμμάτων, και η περιβαλλοντική πολιτική φαίνεται να εξαντλείται σε μεγαλόστομες (επαν)εξαγγελίες. Ουσιαστικά, μέτρα που είναι ήδη νομοθετημένα, με θετικές γνωμοδοτήσεις από όλους τους φορείς δεν εφαρμόζονται και η χώρα χάνει ευκαιρίες να κάνει άλματα μπροστά.
Τα δικά σας εμβληματικά πρότζεκτ σχετικά με την κυκλική οικονομία που προχωράνε;
Η νομοθεσία για την λεπτή πλαστική σακούλα ήταν το πρώτο μέτρο που εφαρμόστηκε, και πλέον πρέπει να επαναξιολογηθεί και να τροποποιηθεί εφόσον χρειάζεται. Τα επόμενα μέτρα αφορούσαν την αλλαγή των επιχειρησιακών σχεδίων των συστημάτων ανακύκλωσης, με βάση τις προδιαγραφές του Ν. 4496/2017. Η έγκριση αυτή καθυστερεί στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης τουλάχιστον 8 μήνες τώρα. Περιμένουμε επίσης να δούμε πότε θα εφαρμοστούν όλα αυτά, που ήταν έτοιμα τον Ιούλιο του 2019, όπως επίσης και η χωριστή συλλογή των βιοαποικοδομήσιμων απορριμμάτων, όπου υπήρχε χρηματοδότηση ΕΣΠΑ προς όλες τις περιφέρειες. Αντίστοιχα ήταν έτοιμη, με προδημοσιευμένη πρόσκληση, η χρηματοδότηση μέσω ΕΠΑνΕΚ για την ελληνική βιομηχανία ανακύκλωσης. Υπάρχουν δεσμευμένες χρηματοδοτήσεις για όλα τα παραπάνω, και όλα είναι στάσιμα.
Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στην Ελλάδα, στον τομέα του περιβάλλοντος είναι οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι και συγκεκριμένα η ανεπάρκειά τους. Που βρισκόμαστε πραγματικά σε αυτό τον τομέα και που πρέπει να φτάσουμε για να εξασφαλιστεί η ορθή λειτουργία των περιβαλλοντικών έργων?
Το Σώμα των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος ήταν εξαιρετικά υποβαθμισμένο όταν ανέλαβα το Υπουργείο. Τα στελέχη των επιθεωρητών περιβάλλοντος δεν ξεπερνούσαν τα 15 άτομα για όλη την Ελλάδα. Δημιουργήσαμε ένα σύστημα μετατάξεων και εσωτερικής ενίσχυσης, για να μπορέσει να αποκτήσει οντότητα ο χώρος της επιθεώρησης και δημιουργήσαμε και την Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης. Καταρτίστηκε επίσης νέο Εθνικό Σχέδιο Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων πενταετούς διάρκειας (2018-2022), με βάση τα αποτελέσματα ανάλυσης περιβαλλοντικού κινδύνου για κάθε έργο και δραστηριότητα.
Δυστυχώς η πρώτη απόφαση της κυβέρνησης ΝΔ, ήταν να καταργήσει και την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και την Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης. Προφανώς δεν καταργήθηκε το Σώμα Επιθεώρησης, αλλά αναρωτιόμαστε όλοι για ποιο λόγο έγινε κάτι τέτοιο, αφού η Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης μπορούσε να συντονίσει πολύ καλύτερα τα επιμέρους σώματα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, Δόμησης, Ενέργειας και Μεταλλείων.
Το ζήτημα είναι το ακόλουθο: τόσο η αυτοδιοίκηση όσο και η ελληνική κοινωνία θεωρούν ότι τα περιβαλλοντικά έργα είναι μόνο αρχικές επενδύσεις και όχι λειτουργούσες επενδύσεις. Δηλαδή όλοι αναζητούν χρηματοδότηση για να φτιάξουν τις υποδομές, και στη συνέχεια τις αφήνουν στην τύχη τους, χωρίς στελέχη χωρίς πόρους, χωρίς ενδιαφέρον. Έτσι, έπρεπε να προβούμε σε ρυθμίσεις για το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο, όχι μόνο για την ταχύτερη και διαφανή αδειοδότηση δραστηριοτήτων, αλλά και για την αναγραφή, σε ηλεκτρονική σελίδα, των αποτελεσμάτων λειτουργίας των μονάδων, ώστε αυτά να τα βλέπει όλη η κοινωνία. Αυτού του είδους η μεταρρύθμιση αφορά και το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Γιατί το ορθό είναι να αδειοδοτείται μια μονάδα και στη συνέχεια να βλέπει ο κάτοικος και ο Δήμος της περιοχής πως λειτουργεί, τι αποτελέσματα έχει και τα απόβλητα τα οποία διαχειρίζεται. Έτσι διασφαλίζεται και η ορθή οικονομική λειτουργία, και ότι δεν γίνεται παρεμπόριο δηλαδή υλικών αποβλήτων. Μόνο έτσι μπορεί επίσης να λειτουργήσει κυκλικά η οικονομία. Αν δεν υπάρχει δηλαδή διαφάνεια και καταγραφή, που είναι και η Ευρωπαϊκή κανονικότητα, όλα αυτά δεν μπορούν να υλοποιηθούν.
Σημειώνω εδώ ότι τίποτα από όλα αυτά δεν είχε υλοποιηθεί πριν από το 2015, γιατί δεν υπήρχε η πολιτική βούληση. Αντίθετα συνέβαινε το ακριβώς αντίθετο. Δεν μπορώ να φανταστώ πως θα πιάσουμε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, ή τουλάχιστον αυτό που εμείς λέμε βιώσιμη ανάπτυξη και ποιότητα περιβάλλοντος χωρίς να έχουμε ένα δυνατό Σώμα Ελεγκτών Περιβάλλοντος, που να έχει και τις απαραίτητες αμοιβές. Η κυβέρνηση ΝΔ δύο φορές κατέθεσε τροπολογίες και άρθρα για να καταργήσει ειδικά την πρόσθετη αμοιβή των επιθεωρητών περιβάλλοντος, όταν π.χ. οι επιθεωρητές του Υπουργείου Οικονομικών έπαιρναν την αντίστοιχη αποζημίωση. Δύο φορές αυτό ανατράπηκε στη Βουλή, αλλά είναι απορίας άξιο γιατί συνέβη, και δείχνει ότι το περιβάλλον τελικά είναι τελευταίο και στην αξιολόγηση και στη σειρά προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης. Όμως, ο περιβαλλοντικός έλεγχος είναι απαραίτητο στοιχείο και της ποιότητας ζωής και της ποιότητας περιβάλλοντος, αλλά και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Και με τις επιλογές της η ΝΔ επιλέγει να υποβαθμίσει συνολικά την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
www.worldenergynews.gr
Ο πράσινος καπιταλισμός είναι η απάντηση που δίνουν οι συντηρητικές, δεξιές πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν μόνο τις δυνάμεις της αγοράς και του ανταγωνισμού.
Αντίθετα, οι εξελίξεις στο τεχνολογικό περιβάλλον μας δίνουν διαφορετικά μηνύματα. Η δυνατότητα αποκέντρωσης της παραγωγής ενέργειας, αυξάνει τη δυνατότητα πλουραλισμού των σχέσεων παραγωγής. Οι εξελίξεις στην κοινωνική οικονομία, ειδικά στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, μάς επιβεβαιώνει ότι μπορούμε να έχουμε πλουραλισμό στις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή ταυτόχρονα ιδιωτική πρωτοβουλία και κοινωνική επιχειρηματικότητα.
Η παράμετρος του περιβάλλοντος μπορεί πράγματι να εισαχθεί στην παραγωγή, την οικονομία, μπορεί όμως παράλληλα, να λειτουργήσει ως μία παράμετρος αλλαγής τόσο των κοινωνικών σχέσεων, όσο και των κοινωνικών ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών, αλλά και μεταξύ των διαφόρων κρατών.
Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων συμφωνιών ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεγεθυνθούν οι ανισότητες μεταξύ Βορρά Νότου. Εμείς στην Ελλάδα για παράδειγμα, με χαμηλότερα εισοδήματα να αγοράζουμε ακριβότερα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα απ’ το Βορρά της Ευρώπης.
Τα δεδομένα αυτά αναμένεται να πλήξουν ιδιαιτέρως τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οξύνοντας τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες και να αποκλείσουν ενδεχομένως τις ομάδες αυτές από την πρόσβαση στο βασικό αγαθό της ενέργειας», δηλώνει ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε συνέντευξη στην ιστοσελίδα envinow, ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο:
Φάμελλος (μέρος 2): Το περιβάλλον δεν γίνεται να έρχεται τελευταίο!
Ας υποθέσουμε ότι προχωράμε στη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα το οποίο θα περιλαμβάνει κυρίως ΑΠΕ και Φυσικό Αέριο και ότι η Ελλάδα γίνεται όντως κλιματικά ουδέτερη. Αν όμως η πλειοψηφία των μέσων παραγωγής ενέργειας ανήκει σε ολιγοπωλειακές ιδιωτικές εταιρείες τότε αυτό τι κινδύνους κρύβει για τον πολίτη; Μπορεί το κράτος να βρεθεί εκβιαζόμενο και ανήμπορο να ασκήσει πολιτική εξάλειψης ενεργειακής φτώχιας και μείωσης των τιμών; Πως θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει αυτή η δημοκρατική ενεργειακή πράσινη μετάβαση για την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μιλήσει προεκλογικά;
Είναι γεγονός ότι απέναντι στα μεγάλα διλήμματα και τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης και γενικά της βιώσιμης ανάπτυξης δίνουν διαφορετικές απαντήσεις οι πολιτικές παρατάξεις. Ο πράσινος καπιταλισμός είναι η απάντηση που δίνουν οι συντηρητικές, δεξιές πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν μόνο τις δυνάμεις της αγοράς και του ανταγωνισμού. Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκαλεί το γεγονός ότι ακόμα και η νέα πρόεδρος της Κομισιόν συμπεριέλαβε το Green Deal, που αποτέλεσε στοιχείο της προοδευτικής σκέψης στην Αμερική, στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή ως εργαλείο και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Αυτό αποδεικνύει καταρχήν ότι η συζήτηση για το περιβάλλον έχει μπει για τα καλά στην πολιτική πραγματικότητα και τροποποιεί ακόμα και τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ προόδου και συντήρησης. Ποια είναι όμως η ουσία;
Η παράμετρος του περιβάλλοντος μπορεί πράγματι να εισαχθεί στην παραγωγή, την οικονομία, μπορεί όμως παράλληλα, να λειτουργήσει ως μία παράμετρος αλλαγής τόσο των κοινωνικών σχέσεων, όσο και των κοινωνικών ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών, αλλά και μεταξύ των διαφόρων κρατών. Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων συμφωνιών ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεγεθυνθούν οι ανισότητες μεταξύ Βορρά Νότου. Εμείς στην Ελλάδα για παράδειγμα, με χαμηλότερα εισοδήματα να αγοράζουμε ακριβότερα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα απ’ το Βορρά της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει στη μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών του Ευρωπαϊκού Νότου, καθώς θα έχει αυξηθεί το κόστος αγαθών που σχετίζονται με τη μετάβαση, όπως και υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθεί το κόστος ενέργειας. Τα δεδομένα αυτά αναμένεται να πλήξουν ιδιαιτέρως τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οξύνοντας τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες και να αποκλείσουν ενδεχομένως τις ομάδες αυτές από την πρόσβαση στο βασικό αγαθό της ενέργειας.
Σε σχέση τώρα με το ερώτημά σας εάν δημιουργείται ολιγοπώλιο στις ενεργειακές εταιρίες, δυστυχώς δημιουργείται. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιλέγει να δημιουργήσει μονοπώλιο και στα δίκτυα φυσικού αερίου. Πρόκειται για μία οικονομικά και κοινωνικά καταστροφική επιλογή του να έχει ένας ιδιοκτήτης στην κατοχή του όλο το δίκτυο φυσικού αερίου. Διότι, με αυτόν τον τρόπο, η πολιτεία δεν θα έχει πλέον εργαλεία σχεδιασμού για την επέκταση της χρήσης του φυσικού αερίου που είναι καύσιμο μετάβασης. Θα είμαστε εξαρτώμενοι από ένα μονοπωλιακό σχήμα που όσο κι αν υπάρχει εποπτεία από τους ρυθμιστές, ανεξάρτητες αρχές, είναι σίγουρο ότι θα κατέχει το μέσο οπότε, και θα μπορεί να «εκβιάζει». Να εκβιάζει σε όρους κόστους για τις επιχειρήσει και τα νοικοκυριά, οικονομικά, καθώς και να εκβιάζει όσον αφορά το σχεδιασμό ανάπτυξης του δικτύου. Αντίθετα, οι εξελίξεις στο τεχνολογικό περιβάλλον μας δίνουν διαφορετικά μηνύματα. Η δυνατότητα αποκέντρωσης της παραγωγής ενέργειας, αυξάνει ανάλογα τη δυνατότητα πλουραλισμού των σχέσεων παραγωγής. Οι εξελίξεις στην κοινωνική οικονομία, ειδικά στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, μας επιβεβαιώνει ότι μπορούμε να έχουμε πλουραλισμό στις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή ταυτόχρονα ιδιωτική πρωτοβουλία και κοινωνική επιχειρηματικότητα. Και μια νέα μορφή συνεταιρισμών που συνδυάζει το ρόλου παραγωγού- καταναλωτή, μορφή που μπορεί εν δυνάμει να αμφισβητήσει το μονοδιάστατο οικονομικό μοντέλο, προσφέροντας παράλληλα τη δυνατότητα για παραγωγή αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας σε χαμηλές τιμές. Μορφή που ενδυναμώνει επιπλέον την κοινωνική συνοχή. Εκεί θα κριθούν τελικά οι όροι της ενεργειακής μετάβασης. Αυτό συζητάμε και στο Ευρωκοινοβούλιο, αν δηλαδή οι όροι της μετάβασης θα οδηγήσουν στη μείωση ή την αύξηση των ανισοτήτων, καθώς και πλουραλισμού στις σχέσεις παραγωγής. Η συζήτηση αυτή είναι στην κατεύθυνση του συνθήματος των παιδιών που λένε ότι δεν φταίει το κλίμα, αλλά το σύστημα. Και εδώ μιλάμε για το σύστημα παραγωγής και το σύστημα εξουσίας.
Συχνά έχετε υποστηρίξει ότι η έρευνα πρέπει να λειτουργεί υπέρ του δημοσίου συμφέροντος αλλά ένα σημαντικό ζήτημα, ειδικά στο χώρο μας είναι να συνδυαστεί η έρευνα με την αγορά. Που βρίσκεται στην Ελλάδα, η σύνδεση της έρευνας τόσο με το δημόσιο όσο και την αγορά και τι πρέπει να περιμένουμε σε αυτόν τον τομέα? Εσείς χρησιμοποιήσατε στο κυβερνητικό έργο την έρευνα των πανεπιστημίων?
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Το πρώτο που θα μπορούσα να αναφέρω είναι η απορρύπανση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα στον ποταμό Ασωπό, η οποία ξεκίνησε πιλοτικά το 2016, με συνεργασία του ΥΠΕΝ, τοπικής βιομηχανίας και του Πολυτεχνείου Κρήτης, προσπάθεια που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με θετικά αποτελέσματα στην απορρύπανση των υπόγειων υδροφορέων από εξασθενές χρώμιο.
Αντίστοιχα, το Υπουργείο συνεργάστηκε εντατικά με επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς για την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, για την εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση. Επιπλέον, για πρώτη φορά το Υπουργείο διεκδίκησε με επιτυχία και σήμερα υλοποιεί τρία ολοκληρωμένα έργα LIFE (LIFE-IP) 8-ετούς διάρκειας στους τομείς της φύσης/βιοποικιλότητας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της κυκλικής οικονομίας, όπου συνεργάζεται με επιστημονικούς φορείς και πανεπιστήμια για τη διαμόρφωση και υλοποίηση των αντίστοιχων πολιτικών, με βάση τις ανάγκες της χώρας.
Ωστόσο πιστεύω ότι η Ελληνική ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα έχει πολλές περισσότερες δυνατότητες που δεν τις έχουμε δει ακόμα στην πράξη, ιδιαίτερα στους τομείς της κυκλικής οικονομίας, των υδατικών πόρων, της ενέργειας, των μεταφορών. Το πρόβλημα λοιπόν ποιο είναι; ότι χρειαζόμαστε μεγαλύτερη σύνδεση της έρευνας με την οικονομία. Για το λόγο αυτό, ως κυβέρνηση εγκαινιάσαμε επίσης την πρωτοβουλία του Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας. Επειδή χρειαζόμαστε το χώρο, τόσο ψηφιακό όσο και πραγματικό, όπου με την παρέμβαση και βοήθεια της πολιτείας, θα συναντιούνται η γνώση και η έρευνα με τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς. Και έτσι θα υπάρχει αμφίδρομη τροφοδοσία. Από τη μία πλευρά, δημιουργείται νέα οικονομία, νέα παραγωγή, λύνονται προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας μέσω της έρευνας. Από την άλλη πλευρά ενημερώνεται επίσης η έρευνα για τις προτεραιότητες και τις ανάγκες που έχει η κοινωνία, προκειμένου να προσαρμόζεται αντίστοιχα. Θα θέλαμε η πρωτοβουλία του Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας να υλοποιηθεί πραγματικά, αλλά έως τώρα δεν έχουμε δει απτά αποτελέσματα. Το ζητούμενο είναι οι όλες πλατφόρμες αυτού του είδους, να προχωρήσουν ουσιαστικά και να έχουν μετρήσιμο αποτέλεσμα στην κοινωνία και στην οικονομία.
Κατά τη διάρκεια της θητείας σας στο υπουργείο εκπονήσατε το Εθνικό Σχέδιο για την Κυκλική Οικονομία και αποφασίσατε την ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας. Η Ελλάδα είχε υπάρχοντα εργαλεία και στρατηγική για την κυκλική Οικονομία όταν παραλάβατε; Ποια εμβληματικά project ήδη ξεκίνησαν από εσάς, ποια έπονται βάση σχεδιασμού και αν εκτιμάτε ότι η τωρινή κυβέρνηση θα ακολουθήσει την στρατηγική που χαράξατε εσείς.
Πρώτα, να σημειώσω ότι η κυκλική οικονομία εμπεριέχεται και στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή δεν ανακαλύψαμε ξαφνικά τον τροχό. Αυτό που επιταχύναμε ήταν η εισαγωγή της κυκλικής οικονομίας ως βασικό κεφάλαιο στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική, την πρώτη που απέκτησε η Ελλάδα ύστερα από πολλά χρόνια, με πρωτοβουλία της κυβέρνησής μας. Με άλλα λόγια, ήταν κυβερνητική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ η κυκλική οικονομία να μην είναι ακόμα ένα εργαλείο, αλλά βασική κατεύθυνση ανασύνταξης του παραγωγικού μοντέλου, όπως επίσης και τα θέματα της κλιματικής αλλαγής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό είναι και ταυτοτικό στοιχείο της δικής μας άποψης για την πολιτική και για την οικονομία.
Ωστόσο, πρέπει να σημειώσω ότι μέχρι το 2015 υπήρχε, και όχι μόνο εξαιτίας των μνημονίων, απαξίωση των περιβαλλοντικών πολιτικών και απαξίωση του οικονομικού προγραμματισμού. Η Ελλάδα δεν είχε αναπτυξιακό σχέδιο και πήγαινε στα τυφλά. Οι φούσκες του real estate, του χρηματιστηρίου, της μεγέθυνσης χωρίς παραγωγική βάση, ξεφούσκωσε απότομα, δείχνοντας μια χώρα χωρίς παραγωγικό υπόβαθρο. Αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να έχει πολύ χαμηλούς δείκτες και στον πρωτογενή και στον δευτερογενή τομέα, το οποίο είναι απαράδεκτο για μια βιώσιμη οικονομία, και μεγεθύνει την εξάρτηση. Έτσι επίσης υποβαθμίζεται και ο τριτογενής τομέας.
Ειδικότερα, για τη διαχείριση αποβλήτων, στόχοι μας ήταν, να κάνουμε νέο Εθνικό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση Αποβλήτων, να διαμορφώσουμε νέα τιμολογιακή πολιτική για την πριμοδότηση της ανακύκλωσης που να εφαρμόζει την αρχή του «πληρώνω όσο πετάω», να καταστήσουμε υποχρεωτική τη χωριστή συλλογή των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων και να εφαρμόσουμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τα συστήματα ανακύκλωσης, που θα συνδέει το κόστος προϊόντος με το οικολογικό του αποτύπωμα, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργεί και πόρους και υποδομές στους δήμους και στην κοινωνία για να εφαρμόσει τη χωριστή συλλογή. Ειδικά το θέμα της χωριστής συλλογής, σημειώνω ότι η Ελλάδα έχει ήδη λάβει «έγκαιρη προειδοποίηση» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που σημαίνει ότι κινδυνεύουμε και με νέα πρόστιμα αν δεν εφαρμόσουμε τις παραπάνω πολιτικές.
Τα παραπάνω αποτελούν ένα πακέτο, το οποίο είναι μόνο ένα από τα κεφάλαια της κυκλικής οικονομίας. Ταυτόχρονα βέβαια εντοπίστηκαν και άλλα ζητήματα προς επίλυση, όπως για παράδειγμα η τροποποίηση προδιαγραφών, για να μπορέσει να γίνει πιο ευέλικτη η οικονομική λειτουργία και οι θεσμικές διαδικασίες που συνδέονται με αυτήν.
Επαναχρησιμοποίηση ιλύος είναι ένα αντίστοιχο ζήτημα, βιομηχανία πλαστικών ένα άλλο. Σημειώνω επίσης ότι η Ελλάδα είχε προετοιμασμένο μέτρο στο ΕΠΑνΕΚ, για τη δημιουργία Ελληνικής βιομηχανίας ανακύκλωσης, διότι δυστυχώς τώρα, τα ανακυκλώσιμα υλικά τα μαζεύουμε και τα εξάγουμε. Πλέον, δεν μπορούμε βέβαια ούτε να τα εξάγουμε γιατί η βασική αγορά της Κίνας, έχει τροποποιηθεί. Είναι ζητούμενο όμως για την Ελλάδα να δημιουργήσει ελληνική παραγωγή ανακυκλώσιμων υλικών. Να εισαχθούν δηλαδή στην ελληνική βιομηχανία οι ανακυκλώσιμες ύλες και να δημιουργηθούν νέα προϊόντα, γιατί στην καινοτομία είναι που θα κριθεί και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Νομίζω ότι τα παραπάνω δίνουν μια αρκετά πλήρη εικόνα των αλλαγών που έγιναν την περίοδο 2015-2019. Σήμερα πάντως βλέπουμε για παράδειγμα ότι η τιμολογιακή πολιτική για την ανακύκλωση δεν εφαρμόζεται ενώ ήταν υποχρεωτικό από το 2020 οι Δήμοι να πληρώνουν τέλη στους Φορείς Διαχείρισης με βάση το συντελεστή χωριστής συλλογής/ανακύκλωσης που επιτυγχάνουν. Αντίστοιχα, δεν δημοσιοποιούνται οι βάσεις δεδομένων για την ανακύκλωση, δεν έχει εφαρμοστεί η χωριστή συλλογή των οργανικών, βιοαποικοδομήσιμων, απορριμμάτων, και η περιβαλλοντική πολιτική φαίνεται να εξαντλείται σε μεγαλόστομες (επαν)εξαγγελίες. Ουσιαστικά, μέτρα που είναι ήδη νομοθετημένα, με θετικές γνωμοδοτήσεις από όλους τους φορείς δεν εφαρμόζονται και η χώρα χάνει ευκαιρίες να κάνει άλματα μπροστά.
Τα δικά σας εμβληματικά πρότζεκτ σχετικά με την κυκλική οικονομία που προχωράνε;
Η νομοθεσία για την λεπτή πλαστική σακούλα ήταν το πρώτο μέτρο που εφαρμόστηκε, και πλέον πρέπει να επαναξιολογηθεί και να τροποποιηθεί εφόσον χρειάζεται. Τα επόμενα μέτρα αφορούσαν την αλλαγή των επιχειρησιακών σχεδίων των συστημάτων ανακύκλωσης, με βάση τις προδιαγραφές του Ν. 4496/2017. Η έγκριση αυτή καθυστερεί στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης τουλάχιστον 8 μήνες τώρα. Περιμένουμε επίσης να δούμε πότε θα εφαρμοστούν όλα αυτά, που ήταν έτοιμα τον Ιούλιο του 2019, όπως επίσης και η χωριστή συλλογή των βιοαποικοδομήσιμων απορριμμάτων, όπου υπήρχε χρηματοδότηση ΕΣΠΑ προς όλες τις περιφέρειες. Αντίστοιχα ήταν έτοιμη, με προδημοσιευμένη πρόσκληση, η χρηματοδότηση μέσω ΕΠΑνΕΚ για την ελληνική βιομηχανία ανακύκλωσης. Υπάρχουν δεσμευμένες χρηματοδοτήσεις για όλα τα παραπάνω, και όλα είναι στάσιμα.
Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στην Ελλάδα, στον τομέα του περιβάλλοντος είναι οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι και συγκεκριμένα η ανεπάρκειά τους. Που βρισκόμαστε πραγματικά σε αυτό τον τομέα και που πρέπει να φτάσουμε για να εξασφαλιστεί η ορθή λειτουργία των περιβαλλοντικών έργων?
Το Σώμα των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος ήταν εξαιρετικά υποβαθμισμένο όταν ανέλαβα το Υπουργείο. Τα στελέχη των επιθεωρητών περιβάλλοντος δεν ξεπερνούσαν τα 15 άτομα για όλη την Ελλάδα. Δημιουργήσαμε ένα σύστημα μετατάξεων και εσωτερικής ενίσχυσης, για να μπορέσει να αποκτήσει οντότητα ο χώρος της επιθεώρησης και δημιουργήσαμε και την Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης. Καταρτίστηκε επίσης νέο Εθνικό Σχέδιο Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων πενταετούς διάρκειας (2018-2022), με βάση τα αποτελέσματα ανάλυσης περιβαλλοντικού κινδύνου για κάθε έργο και δραστηριότητα.
Δυστυχώς η πρώτη απόφαση της κυβέρνησης ΝΔ, ήταν να καταργήσει και την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και την Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης. Προφανώς δεν καταργήθηκε το Σώμα Επιθεώρησης, αλλά αναρωτιόμαστε όλοι για ποιο λόγο έγινε κάτι τέτοιο, αφού η Ειδική Γραμματεία Επιθεώρησης μπορούσε να συντονίσει πολύ καλύτερα τα επιμέρους σώματα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, Δόμησης, Ενέργειας και Μεταλλείων.
Το ζήτημα είναι το ακόλουθο: τόσο η αυτοδιοίκηση όσο και η ελληνική κοινωνία θεωρούν ότι τα περιβαλλοντικά έργα είναι μόνο αρχικές επενδύσεις και όχι λειτουργούσες επενδύσεις. Δηλαδή όλοι αναζητούν χρηματοδότηση για να φτιάξουν τις υποδομές, και στη συνέχεια τις αφήνουν στην τύχη τους, χωρίς στελέχη χωρίς πόρους, χωρίς ενδιαφέρον. Έτσι, έπρεπε να προβούμε σε ρυθμίσεις για το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο, όχι μόνο για την ταχύτερη και διαφανή αδειοδότηση δραστηριοτήτων, αλλά και για την αναγραφή, σε ηλεκτρονική σελίδα, των αποτελεσμάτων λειτουργίας των μονάδων, ώστε αυτά να τα βλέπει όλη η κοινωνία. Αυτού του είδους η μεταρρύθμιση αφορά και το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Γιατί το ορθό είναι να αδειοδοτείται μια μονάδα και στη συνέχεια να βλέπει ο κάτοικος και ο Δήμος της περιοχής πως λειτουργεί, τι αποτελέσματα έχει και τα απόβλητα τα οποία διαχειρίζεται. Έτσι διασφαλίζεται και η ορθή οικονομική λειτουργία, και ότι δεν γίνεται παρεμπόριο δηλαδή υλικών αποβλήτων. Μόνο έτσι μπορεί επίσης να λειτουργήσει κυκλικά η οικονομία. Αν δεν υπάρχει δηλαδή διαφάνεια και καταγραφή, που είναι και η Ευρωπαϊκή κανονικότητα, όλα αυτά δεν μπορούν να υλοποιηθούν.
Σημειώνω εδώ ότι τίποτα από όλα αυτά δεν είχε υλοποιηθεί πριν από το 2015, γιατί δεν υπήρχε η πολιτική βούληση. Αντίθετα συνέβαινε το ακριβώς αντίθετο. Δεν μπορώ να φανταστώ πως θα πιάσουμε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, ή τουλάχιστον αυτό που εμείς λέμε βιώσιμη ανάπτυξη και ποιότητα περιβάλλοντος χωρίς να έχουμε ένα δυνατό Σώμα Ελεγκτών Περιβάλλοντος, που να έχει και τις απαραίτητες αμοιβές. Η κυβέρνηση ΝΔ δύο φορές κατέθεσε τροπολογίες και άρθρα για να καταργήσει ειδικά την πρόσθετη αμοιβή των επιθεωρητών περιβάλλοντος, όταν π.χ. οι επιθεωρητές του Υπουργείου Οικονομικών έπαιρναν την αντίστοιχη αποζημίωση. Δύο φορές αυτό ανατράπηκε στη Βουλή, αλλά είναι απορίας άξιο γιατί συνέβη, και δείχνει ότι το περιβάλλον τελικά είναι τελευταίο και στην αξιολόγηση και στη σειρά προτεραιοτήτων της νέας κυβέρνησης. Όμως, ο περιβαλλοντικός έλεγχος είναι απαραίτητο στοιχείο και της ποιότητας ζωής και της ποιότητας περιβάλλοντος, αλλά και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Και με τις επιλογές της η ΝΔ επιλέγει να υποβαθμίσει συνολικά την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
www.worldenergynews.gr
