Η Κομισιόν υποστηρίζει πως η διατήρησή τους περιορίζει τον ανταγωνισμό και εμποδίζει την υλοποίηση νέων επενδύσεων
Η σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για το σύνολο των καταναλωτών βρίσκεται για μια ακόμη φορά στο επίκεντρο των συζητήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποστηρίζει ότι στρεβλώνουν την αγορά και επιβραδύνουν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.
Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την καθαρή ενέργεια που κατατέθηκε τον Νοέμβριο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε να σταματήσει τις ρυθμιζόμενες τιμές ενέργειας κάτω από το κόστος παραγωγής και να ενθαρρύνει τα κράτη - μέλη να καταρτίσουν έναν οδικό χάρτη για τη σταδιακή κατάργηση όλων των ρυθμιζόμενων τιμών.
Ο προτεινόμενος νέος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποσκοπεί στο να διασφαλίσει ότι οι τιμές προμήθειας δεν υπόκεινται σε καμία δημόσια παρέμβαση παρά μόνο σε αιτιολογημένες εξαιρέσεις, όπως η παροχή βοήθειας στα φτωχότερα νοικοκυριά για την πληρωμή των λογαριασμών.
Η συλλογιστική της Επιτροπής είναι απλή: «Η ρύθμιση των τιμών μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη ανταγωνισμού, να αποθαρρύνει τις επενδύσεις και την εμφάνιση νέων παικτών στην αγορά, ασκώντας τελικά πίεση στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος».
Επιπλέον, το ταχέως μειούμενο τεχνολογικό κόστος σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να μειώσουν τους λογαριασμούς τους.
Ωστόσο το θέμα είναι εκρηκτικό σε πολιτικό επίπεδο.
Το 2013, η βουλγαρική κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω των μαζικών διαμαρτυριών για τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.
Σε όλη την ΕΕ, δεκατρείς χώρες ρυθμίζουν ακόμη τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω των ανησυχιών των καταναλωτών για τους υψηλούς λογαριασμούς ή για να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή φτώχεια.
Βεβαίως η κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.
Την τελευταία φορά που η Επιτροπή προσπάθησε να εξαλείψει τις ρυθμίσεις πριν από μια δεκαετία, αντιμετώπισε ένα μέτωπο χωρών με επικεφαλής τη Γαλλία, η οποία καθιέρωσε μια σταθερή τιμή για όλους τους καταναλωτές σε ολόκληρη τη χώρα.
Υπονόμευση νέων επενδύσεων
«Οι ρυθμιζόμενες τιμές ενέργειας εισήχθησαν όταν το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας άρχισε να οργανώνεται ως μονοπώλιο», λέει η Pellerin-Carlin, επικεφαλής του ενεργειακού κέντρου του Ινστιτούτου Jacques Delors, σε δηλώσεις του στο EURACTIV.
«Και όταν υπάρχει μονοπώλιο, όπως συνέβη στην Ευρώπη τις δεκαετίες του ΄50 και του '60, υπάρχει η πιθανότητα το μονοπώλιο να αξιοποιεί την ισχύ του για να επιβάλλει υψηλότερες τιμές στους καταναλωτές».
Η Pellerin-Carlin αναφέρει ότι οι ρυθμιζόμενες τιμές ευνοούν κυρίως τους κατεστημένους παίκτες, κρατώντας τους ανταγωνιστές εκτός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
«Οι ρυθμιζόμενες τιμές ουσιαστικά είναι η διατήρηση του status quo» υποστηρίζει, λέγοντας ότι καταστέλλουν τις επενδύσεις σε έναν τομέα που περνάει μια περίοδο βαθιάς μεταμόρφωσης, λόγω της επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αποκεντρωμένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά το παράδοξο είναι ότι οι ρυθμιζόμενες τιμές μπορεί επίσης να είναι ένα δηλητηριασμένο δώρο για τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις ενέργειας. Όταν οι τιμές ρυθμίζονται κάτω από το κόστος παραγωγής, σημαίνει ότι η ενεργειακή εταιρεία χάνει χρήματα. Και το γεγονός ότι οι ρυθμιζόμενες τιμές στη Γαλλία είναι τόσο χαμηλές είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η EDF έχει ένα τεράστιο χρέος», δήλωσε ο Pellerin-Carlin.
Η αρχική πρόταση της Επιτροπής ήταν η σταδιακή κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για μια πενταετή περίοδο για όλους τους καταναλωτές, με την επιφύλαξη πιθανής παράτασης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Ωστόσο, τα κράτη - μέλη της ΕΕ απέρριψαν απερίφραστα αυτή την πρόταση και όλες τις προθεσμίες σχετικά με τη ρύθμιση των τιμών, τον Δεκέμβριο του 2017.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από την πλευρά του, ψήφισε υπέρ μιας πενταετούς προθεσμίας και μιας προθεσμίας δέκα ετών για τους ευάλωτους καταναλωτές.
Οι τριμερείς συνομιλίες σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Εν μέσω διαμάχης οι «ευάλωτοι» καταναλωτές
Προκειμένου να βρεθεί ένας συμβιβασμός, η Επιτροπή έθεσε δύο επιλογές: Είτε νέα επταετή προθεσμία για ρυθμιζόμενες τιμές που στοχεύουν μόνο στους «ευάλωτους καταναλωτές», είτε καθόλου χρονικό περιορισμό για τις ρυθμιζόμενες τιμές που ισχύουν για τους ευάλωτους καταναλωτές.
«Μια κοινή προθεσμία για όλα τα κράτη μέλη σε ότι αφορά τη ρύθμιση των τιμών θα εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις και θα επιταχύνει την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας», υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ένα συμβιβαστικό έγγραφο, που δημοσιεύει το EURACTIV.
Η κίνηση της Επιτροπής για την ενεργειακή φτώχεια αποσκοπεί στην αποδυνάμωση τόσο των υπερασπιστών των ρυθμιζόμενων τιμολογίων όσο και εκείνων, όπως η Σουηδία, οι οποίοι ηγούνται της ομάδας χωρών που αγωνίζονται για την κατάργηση των ρυθμίσεων (η Σουηδία κατέθεσε το δικό της έγγραφο λέγοντας ότι πρέπει να καταργηθούν το συντομότερο δυνατό).
Ωστόσο, η κίνηση αυτή απαιτεί έναν ευρωπαϊκό ορισμό για το τι σημαίνει ευάλωτος καταναλωτής, βάσει ενός «κοινού δείκτη» ο οποίος δεν υπάρχει σήμερα, λέει η Επιτροπή.
Οι δαπάνες για την ενέργεια κυμάνθηκαν από 500 ευρώ έως 2.300 ευρώ ανά νοικοκυριό το 2015, λέει η Επιτροπή στο έγγραφο, υποστηρίζοντας ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά δαπάνησαν κατά μέσο όρο 870 για την ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο ή τη θέρμανση στην ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10,4% της δαπάνη.
Η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο περιπλέκεται από το γεγονός ότι η κοινωνική πολιτική είναι μια αρμοδιότητα των κρατών μελών, όπου η ΕΕ δεν έχει σχεδόν κανένα λόγο.
Οι χώρες της ΕΕ έχουν παρουσιάσει τους δικούς τους ορισμούς της ενεργειακής ένδειας για να προσδιορίσουν ποια νοικοκυριά είναι επιλέξιμα για κοινωνικές παροχές.
Οποιεσδήποτε αλλαγές στον ορισμό θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κοινωνικές αναταραχές που καμία κυβέρνηση δεν θα μπορούσε εύκολα να υπογράψει.
Η αντίσταση στην κατάργηση των ρυθμιζόμενων τιμών αναμένεται κυρίως από τη Γαλλία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία, οι οποίες για διαφορετικούς λόγους υποστηρίζουν μεγαλύτερο ρόλο της κυβέρνησης σε θέματα ενέργειας.
Οι παρατηρητές της βιομηχανίας ενέργειας στις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι το ζήτημα έχει γίνει τόσο πολιτικό ώστε να μην υπάρχει συμφωνία μέχρι τον τελευταίο τριμερή διάλογο σχετικά με τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που έχει προγραμματιστεί στις 5 Δεκεμβρίου.
www.worldenergynews.gr
