Ο υπουργός παρουσίασε το σύνολο του πακέτου των πολιτικών που εφαρμόζονται
Κατά την ομιλία του στην ΔΕΘ ο υπουργός Ενέργειας κ. Σαταθάκης προσδιόρισε τις 3 βασικές προκλήσεις της ενεργειακής πολιτικής:
Με αιχμή την πρόοδο της τεχνολογίας και καταλύτη την ενοποίηση των
ευρωπαϊκών αγορών, ο κλάδος της ενέργειας εισέρχεται σε περίοδο ριζικών
αλλαγών, αντίστοιχων εκείνων που σημειώθηκαν στις τηλεπικοινωνίες, προ
δύο δεκαετιών.
1. Τεχνολογία
Η παγκόσμια ενεργειακή «επανάσταση» υπόσχεται θέσεις εργασίας και
επενδύσεις.
Πρωτίστως, όμως, υπόσχεται νέους τρόπους να:
παράγουμε ενέργεια
αποθηκεύουμε ενέργεια
χρησιμοποιούμε ενέργεια
δεν χρησιμοποιούμε (εξοικονομούμε) ενέργεια
2. Κλιματική αλλαγή
Η παγκόσμια προσπάθεια ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής και
αντιμετώπισης των συνεπειών της βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας μας.
Η ελληνική κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή, συντάχθηκε με τις πλέον
φιλόδοξες σχετικές προσπάθειες, τόσο στο πλαίσιο του ΟΗΕ όσο και σε εκείνο
της ΕΕ. Για να επιτύχουν αυτές, απαιτείται:
μια νέα ισορροπία στο ενεργειακό μείγμα, με μεγαλύτερο μερίδιο ΑΠΕ
αντιμετώπιση της σπατάλης ενέργειας, μέσω της εξοικονόμησης
Αμφότεροι αυτοί οι άξονες δράσεις, προϋποθέτουν σημαντικές επενδύσεις και
μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, υψηλής εξειδίκευσης.
3. Ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας
Η τρίτη μεγάλη πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεί
μέρος της διαδικασίας περαιτέρω ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς στην
Ευρώπη.
Η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας είναι ένα σχέδιο που υπερβαίνει ακόμα
και τα όρια της ΕΕ, περιλαμβάνοντας και κράτη που δεν είναι ακόμα μέλη.
Η ενίσχυση του ανταγωνισμού και η αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας
επιτρέπει τη μείωση ενεργειακού κόστους για τον καταναλωτή.
Η ύπαρξη μια ενιαίας ενεργειακής αγοράς επιτρέπει τη σύγκλιση των τιμών
μεταξύ των χωρών και άρα του κόστους ενέργειας για τις επιχειρήσεις,
καθιστώντας πιο ίσους τους όρους ανταγωνισμού τους.
Η απάντηση της κυβέρνησης
Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις η κυβέρνηση έχει προωθήσει ένα πλαίσιο
πρωτοβουλιών.
Ι. Θεσμικές παρεμβάσεις για την ενιαία αγορά
Στις αρχές του έτους υλοποιήθηκε η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς
φυσικού αερίου. Είχε προηγηθεί εκείνη του ηλεκτρισμού.
Ψηφίσαμε το νόμο για τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας και
πραγματοποιούμε όλες τις απαραίτητες προεργασίες, ώστε αυτό να
λειτουργήσει το 2019, υλοποιώντας το Μοντέλο Στόχος που έχει υιοθετήσει η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενιαίας αγορά ενέργειας.
Στο Χρηματιστήριο Ενέργειας θα λειτουργήσει μια νέα αγορά, όπου πελάτες
της μέσης και υψηλής τάσης θα συνάπτουν προθεσμιακά συμβόλαια με τις
εταιρείες παραγωγής.
Υιοθετούμε σύστημα πράσινων πιστοποιητικών, που θα αγοράζουν οι
επιχειρήσεις στο Χρηματιστήριο Ενέργειας για να ενισχύσουν την «πράσινη»
εικόνα τους. Έτσι το κόστος της μετάβασης στις ΑΠΕ δεν θα πληρώνουν οι
παραγωγοί ενέργειας (μέσω του ΠΧΕΦΕΛ, επιβαρύνοντας την τιμή του
ρεύματος) αλλά οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να είναι «πράσινες».
II. Θεσμικές παρεμβάσεις για τα υποκείμενα της ενιαίας
αγοράς
Ολοκληρώνεται η αναδιάρθρωση της δομής των μεγάλων ομίλων που
δραστηριοποιούνται στον κλάδο και υπάρχει συμμετοχή του Δημοσίου (ΔΕΗ,
ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ). Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην
κατοχύρωση του ρόλο του Δημοσίου στο κομμάτι των δικτύων, στα μεγάλα
έργα υποδομής και στη ΔΕΗ, η οποία θα παραμείνει βασικός πυλώνας της
αγοράς ενέργειας.
Αντικαταστήσαμε με διαγωνιστικές διαδικασίες το σύστημα των υψηλών
εγγυημένων τιμών για έργα ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά). Το νέο θεσμικό
πλαίσιο θα ενισχύσει τον υγιή ανταγωνισμό. Παράλληλα αποπληρώνουμε
οφειλές που συσσωρεύτηκαν τα προηγούμενα χρόνια, εξαιτίας του
προηγούμενου, προβληματικού θεσμικού πλαισίου.
Δίπλα στον ακραιφνώς ιδιωτικό τομέα δημιουργούμε έναν άλλο πόλο,
υιοθετώντας το πλέον σύγχρονο στην ΕΕ θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία
Ενεργειακών Κοινοτήτων. Με αυτό δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες, τους
τοπικούς φορείς και σε μικρές και μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις να εμπλακούν
ενεργά σε ενεργειακά εγχειρήματα, αποκτώντας έτσι διττό ρόλο, ως
καταναλωτές και ως παραγωγοί ενέργειας (prosumers). Εντός του επόμενου
διαστήματος ανοίγουν προσκλήσεις ΕΣΠΑ για τη χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ
μέσω Ενεργειακών Κοινοτήτων, σε συνεργασία και με το Κέντρο
Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
ΙΙΙ. Θεσμικές παρεμβάσεις για τις ΑΠΕ (κλιματική αλλαγή)
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους διαγωνισμούς ΑΠΕ ήδη λειτουργεί με
επιτυχία. Στον πρώτο διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε, καταγράφηκε ισχυρό
επενδυτικό ενδιαφέρον (και από το εξωτερικό) με αποτέλεσμα οι τιμές να
υποχωρήσουν σημαντικά. Μέχρι το 2020 θα γίνουν διαγωνισμοί για έργα ΑΠΕ
συνολικής ισχύος άνω των 2,5 GW, που αντιστοιχούν σε επενδύσεις άνω των
2,5 δισ. ευρώ.
Έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου
των ΑΠΕ, ενσωματώνοντας τις ευρωπαϊκές πρακτικές που σχετίζονται με την
σωρευτικότητα (εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων π.χ. ενός αιολικού
πάρκου, σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις όλων των πάρκων
της περιοχής). Ζητούμενο είναι ο εκσυγχρονισμός του Ειδικού Χωροταξικού
Πλαισίου στην κατεύθυνση της προώθησης επενδύσεων σε ΑΠΕ σε συνδυασμό
με την ισχυρή περιβαλλοντική προστασία.
Ολοκληρώθηκε η διαβούλευση και προχωρά προς ψήφιση το νομοσχέδιο για
την αξιοποίηση της γεωθερμίας - μορφή ΑΠΕ που αναπτύσσεται ταχύρρυθμα
στο εξωτερικό, πλην όμως το θεσμικό πλαίσιο δεν επέτρεπε αντίστοιχο ρυθμό
και στην Ελλάδα. Με το νομοσχέδιο στοχεύουμε στη σημαντική επιτάχυνση
(από αρκετά χρόνια σε ένα μήνα) των διαδικασιών αδειοδότησης πεδίων
χαμηλής και μέσης θερμοκρασίας, αποσκοπώντας στην αξιοποίησης τους για
άμεσες χρήσεις, με ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Προωθείται νομοσχέδιο για την απλοποίηση της αδειοδότησης των έργων
ΑΠΕ, με γνώμονα το σεβασμό και την προστασία του περιβάλλοντος και
λαμβάνοντας υπόψη το υπό αναθεώρηση Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο. Το νέο
αδειοδοτικό πλαίσιο θα προσφέρει διαφάνεια, απλοποίηση των διαδικασιών,
επιτάχυνση επενδύσεων και αυξημένη λογοδοσία, μειώνοντας τη
γραφειοκρατία καθώς, το διοικητικό φόρτο των επιμέρους υπηρεσιών, με
πλήρη ψηφιοποίηση και ευθυγράμμιση με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές.
ΙV. Προγράμματα εξοικονόμησης (κλιματική αλλαγή)
Η πιο φθηνή μορφή ενέργειας είναι εκείνη που… δεν καταναλώνεται. Σε όρους
ενεργειακής αποδοτικότητας η χώρα υπολείπεται των στόχων που έχει
υιοθετήσει η ΕΕ (εκτιμάται ότι για την περίοδο 2014-2020 θα επιτευχθεί το
65% του σωρευτικού στόχου νέων εξοικονομήσεων ενέργειας στην τελική
χρήση). Για το λόγο αυτό προωθείται σειρά παρεμβάσεων, αρχής γενομένης
από το ιδιαίτερα ενεργοβόρο κτηριακό απόθεμα της χώρας. Επενδύσεις που
αναμένεται να ξεπεράσουν τα 3 δισ. ευρώ.
Το νέο πρόγραμμα για τις κατοικίες «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ», με πόρους
1 δισ. ευρώ, υλοποιείται μέσα σε λίγους μήνες και ευνοεί τα χαμηλά
εισοδήματα, τις κατοικίες με τη χαμηλότερη ενεργειακή απόδοση και τις
λιγότερο αναπτυγμένες Περιφέρειες της χώρας. Ήδη από το καλοκαίρι οι
δικαιούχοι μπορούν να ξεκινήσουν τις παρεμβάσεις, μόλις μερικούς μήνες
αφού ενεργοποιήθηκε το πρόγραμμα (Απρίλιος - στο Εξοικονόμηση-Ι είχε
μεσολαβήσει τουλάχιστον ενάμιση έτος) και με τους πόρους να επαρκούν για
να καλυφθεί σχεδόν το σύνολο των αιτήσεων.
Με την αξιοποίηση χρηματοδότησης 2 δισ. ευρώ από την ΕΤΕπ ξεκινά η πρώτη
σειρά ώριμων έργων ενεργειακής αναβάθμισης των δημόσιων κτηρίων, σε
κομβικούς τομείς όπως σχολεία, νοσοκομεία.
Ενεργοποιούμε πρόγραμμα του ΕΣΠΑ με πόρους 67 εκατ. ευρώ για την
ενεργειακή αναβάθμιση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με επιλέξιμες δράσεις
κτηριακές υποδομές, συστήματα παραγωγής και διανομής θερμικής ενέργειας,
τόσο για ψύξη/θέρμανση χώρων, όσο και για την παραγωγική διαδικασία.
Υλοποιείται πρόγραμμα αντικατάστασης των συμβατικών λαμπτήρων στον
οδοφωτισμό, ο οποίος αντιστοιχεί στο 36% του ενεργειακού κόστους των
Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια θα
αντικατασταθούν 3 εκατομμύρια φωτιστικά σημεία σε όλη τη χώρα,
επιτρέποντας εξοικονόμηση ενέργειας έως και 60%.
V. Προγράμματα εξηλεκτρισμού (τεχνολογία)
Με επίκεντρο τις σύγχρονες τεχνολογίες και την καινοτομία, προωθούνται
πρωτοποριακά έργα για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων και τη μετατροπή τους
σε ένα Έξυπνο Σύστημα, για το συντονισμό των αναγκών και των δυνατοτήτων
όλων των συμμετεχόντων στην ενεργειακή αγορά. Έμφαση δίνεται στην
τηλεμέτρηση των καταναλώσεων, στις αποτελεσματικότερες προβλέψεις
παραγωγής και φορτίου, καθώς και στην αποδοτικότερη ενσωμάτωση των
ΑΠΕ.
Σημαντικό βήμα αποτελεί η εγκατάσταση «έξυπνων μετρητών», που θα
επιτρέψουν στον καταναλωτή να συμμετέχει πιο ενεργά και θα περιορίσουν το
ενεργειακό κόστος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Με δεδομένη πλέον την
τηλεμέτρηση των μεγάλων καταναλώσεων και ενός μεγάλου μεριδίου της
διακινούμενης ηλεκτρικής ενέργειας, ο ΔΕΔΔΗΕ προχωρά πλέον και στην
εγκατάσταση 224.000 έξυπνων μετρητών σε όλων των ειδών τις παροχές, με
αντικαταστάσεις παλαιών μετρητών και νέες συνδέσεις.
7
Οι σύγχρονες τεχνολογίες επιτρέπουν τη διάδοση της χρήσης της ηλεκτρικής
ενέργειας σε κλάδους όπου μέχρι σήμερα κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα, όπως
οι μεταφορές, είτε πρόκειται για χερσαίες (π.χ. αυτοκίνητα, μηχανάκια,
ποδήλατα), είτε για θαλάσσιες (π.χ. πλοία). Ήδη έχει ξεκινήσει πιλοτικό
πρόγραμμα εγκατάστασης υποδομών φόρτισης και αναμένεται να ολοκληρωθεί
μέχρι το 2019 στα νησιά (150) και μέχρι το 2020 στην ενδοχώρα (1.500).
Με νομοθετική πρωτοβουλία για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης θα
δημιουργηθούν ο κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη των υποδομών
φόρτισης και για την αύξηση των καθαρών οχημάτων, με στόχο τις καθαρές
οδικές μεταφορές με οφέλη στο περιβάλλον και στο ενεργειακό σύστημα της
χώρας.
Επιτομή των παραπάνω μπορεί να αποτελέσει η νησιωτική χώρα, με την
ανάπτυξη πιλοτικών ηλεκτρικών συστημάτων στα νησιά που δεν θα συνδεθούν
με το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Στόχος είναι η διείσδυση των
ΑΠΕ να υπερβεί το 50%, με ταυτόχρονο εξηλεκτρισμό των χερσαίων και
θαλάσσιων μεταφορών. Παράλληλα, στη βάση της εγχώριας προστιθέμενης
αξίας, θα πραγματοποιηθούν και πιλοτικά έργα δοκιμής τεχνολογιών όπως οι
πλωτές ανεμογεννήτριες, καθώς υπάρχει η δυνατότητα σε εθνικό επίπεδο για
εμπλοκή των ναυπηγείων σε αυτή τη διαδικασία (υπάρχει η σχετική
τεχνογνωσία σε πλωτήρες).
Επιδιώκουμε να δρέψουμε οφέλη από την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών σε
διαφορετικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, δημιουργώντας αλυσίδες
αξίας. Μέσω συνεργασιών με ισχυρούς διεθνώς ομίλους θέλουμε να
αξιοποιήσουμε τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας και να
στρέψουμε την ελληνική οικονομία προς την έρευνα και παραγωγή νέων
προϊόντων στον χώρο της ενέργειας.
Δίκτυα – ενεργειακή πύλη
Προκειμένου να εκμεταλλευτούμε αποτελεσματικότερα τις δυνατότητες που
γεννιούνται από τις τρεις παραπάνω προκλήσεις, απαιτούνται επενδύσεις στα
ενεργειακά δίκτυα εντός της χώρας. Παράλληλα, σε συνεργασία με γειτονικές
χώρες προωθούμε την ανάπτυξη αγωγών, που θα επιτρέψουν στην περιοχή των
Βαλκανίων να εξελιχθεί σε βασική πύλη εισόδου στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά
ενέργειας. Συγκερκιμένα:
Εσωτερικό δίκτυο
Σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ αναβαθμίζουμε και εκσυγχρονίζουμε τις
υφιστάμενες υποδομές μέσης και χαμηλής τάσης ηλεκτρικού ρεύματος.
Επιτρέπουμε έτσι τη δημιουργία νέων μονάδων παραγωγής ενέργειας και την
αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.
Σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ αναβαθμίζουμε το δίκτυο υψηλής τάσης και το
επεκτείνουμε στις Κυκλάδες και την Κρήτη, που μέχρι σήμερα
ηλεκτροδοτούνταν από εργοστάσια πετρελαίου. Επιτυγχάνουμε έτσι:
μείωση του οικολογικού αποτυπώματος της παραγωγής
μείωση του κόστους παραγωγής
o ενίσχυση της ευστάθειας τους συστήματος, κυρίως κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες που αυξάνεται η ζήτηση λόγω τουρισμού
Σε συνεργασία με τη ΔΕΠΑ αναπτύσσουμε το δίκτυο διανομής φυσικού αερίου
στο εσωτερικό της χώρας. Τον Οκτώβριο δημοπρατούνται έργα
προϋπολογισμού 150 εκατ. ευρώ, για την ανάπτυξη δικτύου 1.170 χλμ. και τα
έργα αναμένεται να ξεκινήσουν την άνοιξη. Αφορά 3 περιφέρειες:
Κεντρική Μακεδονία (Κατερίνη, Κιλκίς, Σέρρες, Βέροια, Γιαννιτσά,
Αλεξάνδρεια)
Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Δράμα,
Ξάνθη, Ορεστιάδα, Καβάλα)
Στερεά Ελλάδα (Λαμία, Χαλκίδα, Θήβα, Λειβαδιά, Άμφισσα,
Καρπενήσι)
Ενεργειακή πύλη
Προωθούμε τις διασυνδέσεις με τις γειτονικές χώρες, που είναι απαραίτητες για
τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς ενέργειας. Σε λειτουργία βρίσκεται ήδη η
σύνδεση με την Ιταλία ενώ, σε επόμενη φάση, θα υπάρξει σύνδεση και με τη
Βουλγαρία.
Η επίλυση των διαφωνιών για την ονομασία της ΠΓΔΜ ανοίγει το δρόμο για τη
δημιουργία αγωγού, που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την πόλη Στιπ, στην
ΠΓΔΜ.
Η γεωγραφική θέση των νότιων Βαλκανίων τα καθιστά πύλη της ενιαίας
αγοράς ενέργειας και σταυροδρόμι του κάθετου με τον οριζόντιο διαδρόμου
μεταφοράς φυσικού αερίου.
o Σε συνεργασία με τις γειτονικές χώρες προωθούμε την κατασκευή
αγωγών όπως ο IGB και ο ΤΑΡ. Ήδη ολοκληρώνονται οι διαδικασίες για
να ξεκινήσουν τα έργα του IGB, ενώ για τον ΤΑΡ η κατασκευή του
τμήματος στην ελληνική επικράτεια έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και από
όσο γνωρίζω οι εργασίες εξελίσσονται ομαλά και στην αλβανική
επικράτεια.
o Αναπτύσσουμε υποδομές απαραίτητες για το δίκτυο φυσικού αερίου. Σε
εξέλιξη είναι τα έργα για τον τερματικό σταθμό LNG στην
Αλεξανδρούπολη και μελετάται η αξιοποίηση υπόγειας αποθήκης
φυσικού αέριο στη Νότια Καβάλα.
o Εντός του 2018 υπογράφουμε διακυβερνητική συμφωνία με Κύπρο,
Ιταλία και Ισραήλ για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού (East Med),
που θα διασχίζει τη Μεσόγειο, μεταφέροντας φυσικό αέριο από τα
κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου, μέσω της Ελλάδας, στην Ιταλία.
Εθνικός σχεδιασμός
Αυτό το πλέγμα πρωτοβουλιών είναι η απάντηση της κυβέρνησης στις
μεγάλες ενεργειακές προκλήσεις. Προφανώς, όμως, η ενεργειακή μετάβαση
είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που εμπλέκει πλήθος παραγόντων και
απαιτεί βάθος σχεδιασμού.
Στο πλαίσιο αυτό, συγκροτήθηκε στο ΥΠΕΝ η Εθνική Επιτροπή για την
Ενέργεια και το Κλίμα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των φορέων
του κλάδου.
Στόχος είναι η κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το
Κλίμα με ορίζοντα το 2030, που θα υποβληθεί στην Κομισιόν στο τέλος του
χρόνου. Πρόκειται για την πρώτη φορά που η Ελλάδα αποκτά μακροχρόνιο
ενεργειακό σχεδιασμό.
www.worldenergynews.gr
