Τουρκία: Τα πέντε μεγάλα αδιέξοδα που δημιούργησε ο Erdogan σε οικονομία και εξωτερική πολιτική

Καθώς η προεκλογική εκστρατεία στην Τουρκία εισέρχεται στην τελική της φάση, οι επικείμενες εκλογές αποτελούν ένα έμμεσο δημοψήφισμα για τον Recep Tayyip Erdogan, ο οποίος κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της χώρας για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Ο Erdogan πολύ συχνά καυχιέται ότι δεν έχει χάσει ποτέ τις εκλογές και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, είναι απίθανο να χάσει και αυτή τη φορά.
Από το 2002, ο ίδιος και το κόμμα του AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) κέρδισαν πέντε κοινοβουλευτικές εκλογές, τρεις τοπικές εκλογές, τρία δημοψηφίσματα και τις προεδρικές εκλογές.
Αλλά τι γίνεται αν η νίκη που αναμένει την Κυριακή 24/6 αποδεικνύεται μια τακτική νίκη και μια στρατηγική απώλεια;
Ο Erdogan κέρδισε την πρώτη του νίκη σε εθνικές εκλογές σε μια εποχή που η τουρκική πολιτική βρίσκονταν σε αδιέξοδο και χρειάζονταν ριζικές αλλαγές κατεύθυνσης και μεθόδου.
Ο Erdogan προέβλεψε αυτή την αλλαγή και, τουλάχιστον κατά την πρώτη δεκαετία του ως αρχηγός του τουρκικού κράτους, κατάφερε να σταθεροποιήσει το πλοίο και να το οδηγήσει προς την ειρήνη και την ευημερία.
Τώρα, ωστόσο, οι παρατηρητές της τουρκικής πολιτικής ζωής, συμφωνούν απόλυτα όταν δηλώνουν ότι όλες αυτές οι επιτυχίες μπορεί να χαθούν και ταυτόχρονα ότι η ηγεσία του Erdogan μπορεί να οδηγήσει σε πέντε νέα αδιέξοδα.
Το πρώτο αδιέξοδο είναι πολιτικό.
Συγκεντρώνοντας την εξουσία στο πρόσωπο του προέδρου, που σημαίνει στα χέρια του, κάτι που, μετά το θάνατο του Ataturk, δεν έχει συμβεί στην Τουρκία εδώ και μισό αιώνα, ο Erdogan ανέστειλε τη θεσμική ισορροπία και τον πλουραλισμό της πολιτικής σκηνής που αναπτύχθηκε από την τελευταία στρατιωτική χούντα στη δεκαετία του '80.
Πριν από δύο δεκαετίες, ο Erdogan ήταν ο φορέας ενός νέου μηνύματος πλουραλισμού, κατανομής εξουσία.
Σήμερα, ο ίδιος είναι το μήνυμα.
Ψηφίζοντας τον Erdogan δεν ψηφίζετε πλέον για ένα πρόγραμμα, μια φιλοσοφία ή ακόμα και μια νέα κυβερνητική ελίτ.
Ψηφίζετε μόνο αυτόν.
Παραδόξως, ο Τούρκος ψηφοφόρος σήμερα ξέρει λιγότερο για το ποιος πραγματικά είναι ή επιθυμεί να είναι ο Erdogan απ’ ότι πριν από δύο δεκαετίες.
Η αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον των τουρκικών θεσμών είναι πιο έντονη ότι την περίοδο που έσβηνε το άστρο του Turgot Ozal.
Το δεύτερο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε εξαιτίας του Erdoagan αφορά το ενοχλητικό ζήτημα της ταυτότητας, το οποίο υπογραμμίστηκε εντονότερα από τη μακρά αποτυχία τεσσάρων δεκαετιών διαδοχικών κυβερνήσεων στην Άγκυρα να διαμορφώσουν ένα modus vivendi με τους Κούρδους που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 15%του πληθυσμού.
Ο Ataturk είχε αποφασίσει να λύσει το πρόβλημα αρνούμενος ότι υπήρχε.
Διέλυσε το οθωμανικό σύστημα «ενότητας στην ποικιλομορφία» επινοώντας μια ιδανική «τουρκική ταυτότητα» που αγνοούσε τις εθνικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφορές σε μια κοινωνία πλούσια σε ποικιλία όλων των παραπάνω.
Η πολιτική του Ataturk οδήγησε σε ένα αδιέξοδο το οποίο κατέληξε σε έναν εμφύλιο πόλεμο που κόστισε περισσότερες από 40.000 ζωές.
Αρχικά, ο Erdogan συνειδητοποίησε τη σοφία της οθωμανικής πολιτικής για τη διαχείριση των εθνοτικών προκαταλήψεων, θεωρώντας την ποικιλομορφία ως πλεονέκτημα.
Η κυβέρνησή του ήταν αρχικά επιτυχής στην αποθάρρυνση της κουρδικής χρονοβόρας βόμβας με μια σειρά ήπιων πολιτικών.
Αργότερα, όμως, ο Erdogan προσπάθησε να "πνίξει τους ανεπιθύμητους" διαιρώντας το έθνος σε πολυάριθμες εθνοτικές ταυτότητες, από τις οποίες οι Κούρδοι θα ήταν ένας από τους πολλούς, ένα τέχνασμα που εξασφάλισε την αποτυχία των αρχικά ελπιδοφόρων πολιτικών του.
Βεβαίως, το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK) βοήθησε σε αυτή την αποτυχία ακολουθώντας τις δογματικές, βίαιες και σταλινικές μεθόδους του.
Σήμερα, το κουρδικό ζήτημα είναι πιο οξύ από ποτέ.
Το τρίτο αδιέξοδο αφορά τις τουρκικές φιλοδοξίες μετά την πλήρη ένταξή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στόχος που μοιράζονται σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα, έστω κι αν είναι μόνο προ-διαμορφωμένο, από τη δεκαετία του 1960.
Μπορεί το  "Προορισμός Ευρώπη" δεν ήταν ποτέ περισσότερο από ένα άδειο σλόγκαν, καθώς ισχυρές φωνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιτίθενται στην τουρκική ένταξη για διάφορους λόγους, όπως ο ρατσισμός και οι ανησυχίες για το Ισλάμ.
Παρ 'όλα αυτά, το σύνθημα παρείχε μια έντονη αφήγηση υπέρ των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και της οικονομικής ελευθερίας.
Σήμερα, όμως, όσον αφορά την "ένταξη στην Ευρώπη", η Τουρκία είναι μακρύτερα από ποτέ από τον σαφή στόχο της.
Σχεδόν όλα τα κόμματα που συμμετέχουν στις επικείμενες εκλογές, συμφωνούν ότι ο δρόμος προς την Ευρώπη είναι γεμάτος εμπόδια, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.
Ο Erdogan δημιούργησε επίσης ένα τέταρτο αδιέξοδο στις σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ και τον ηγέτη του, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η εμπλοκή του Erdogan στη Συρία τον υποχρέωσε να προσπαθήσει να είναι «θερμότερος» προς στους Ρώσους που αναδύθηκαν ως σημαντικός παίκτης εκεί. Αυτό, με τη σειρά του, διεύρυνε την απόσταση με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια εποχή που είχαν τα δικά τους ζητήματα με τη Ρωσία του Putin.
Πολύ αργά, ο Erdogan συνειδητοποίησε ότι η Τουρκία, αποσυνδεδεμένη από το ΝΑΤΟ, δεν θα ήταν τόσο πολύτιμη για τη Ρωσία και έτσι αρνήθηκε την επιρροή που μπορούσε να έχει ονειρευτεί η Άγκυρα.
Τέλος, ο Erdogan δημιούργησε ένα πέμπτο οικονομικό αδιέξοδο, θέτοντας μια σκιά αμφιβολίας σχετικά με τις επιλογές πολιτικής που θα μπορούσε να εξετάσει όταν θα εκλεγεί εκ νέου στη θέση του προέδρου.
Πριν από τέσσερα χρόνια, η Τουρκία φαινόταν να έχει σίγουρα μετατραπεί σε ένα μοντέλο οικονομικού φιλελευθερισμού που στηρίζει την ιδιωτική επιχείρηση, περιορίζει τον δημόσιο τομέα σε λίγους βασικούς τομείς και σέβεται τους διεθνείς κανόνες και πρακτικές, ιδίως όσον αφορά τη διαφάνεια και το κράτος δικαίου.
Σήμερα, όμως, η τουρκική οικονομία φαίνεται να είναι επιρρεπής σε παρεμβατικούς πειρασμούς, διεφθαρμένες πρακτικές και σκάνδαλα που επικρατούν στα αποκαλούμενα «αναπτυσσόμενα έθνη» με μικρές αυταρχικές κυβερνήσεις.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2010, ενώ το τουρκικό νόμισμα, η λίρα, έχασε το ένα τρίτο της αξίας του σε σύγκριση με ένα καλάθι παγκόσμιων νομισμάτων.
Η πρόβλεψη του ρυθμού ανάπτυξης για την τουρκική οικονομία από την Παγκόσμια Τράπεζα είναι η χαμηλότερη από το 2008 με την ύφεση αυξανόμενη ανησυχία.
Παραδόξως, σε αυτήν την προεκλογική εκστρατεία, σε κανένα από αυτά τα αδιέξοδα δεν δόθηκε η προσοχή που άξιζαν.
Με αυτή την έννοια, ο Erdogan μπορεί να έχει ήδη κερδίσει.
Σε μια περίοδο αβεβαιότητας, πολλοί ψηφοφόροι μπορούν να αποφασίσουν ότι είναι καλύτερο να κολλήσουν με τον διάβολο που γνωρίζουν και όχι να διακινδυνεύσουν να φτιάξουν ένα άγνωστο.

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις εκλογές στην Τουρκία 24 Ιουνίου 2018

Η Τουρκία θα πραγματοποιήσει στις 24 Ιουνίου προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές.
Όπως αναφέρει ο Guardian σε εκτενή ανάλυσή του αν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, δεύτερος γύρος θα πραγματοποιηθεί στις 8 Ιουλίου μεταξύ των δύο υποψηφίων που θα προηγηθούν στον πρώτο γύρο.

Γιατί γίνονται τώρα οι εκλογές;

Οι εκλογές επρόκειτο κανονικά να διεξαχθούν τον Νοέμβριο του 2019.
Ωστόσο ο πρόεδρος T. Erdogan προκήρυξε τον Απρίλιο πρόωρες εκλογές.
Είπε πως είναι ανάγκη η Τουρκία να «ξεπεράσει την αβεβαιότητα» σε μια εποχή που στην περιοχή επικρατεί αναταραχή και ενώ συνεχίζονται οι τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία και το Ιράκ.
Επικριτές ωστόσο λένε πως οι εκλογές προκηρύχθηκαν πρόωρα επειδή το νόμισμα και η οικονομία της Τουρκίας πάσχουν και ο πρόεδρος ήθελε να προλάβει την καθοδική τάση.
Μπορεί επίσης να ελπίζει ότι θα εκμεταλλευθεί τα εθνικιστικά αισθήματα μετά τη στρατιωτική νίκη στη Συρία, όπου οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία αντάρτες επικράτησαν στις μάχες με κουρδικές πολιτοφυλακές κοντά στα σύνορα στην περιοχή του Αφρίν.

Γιατί είναι σημαντικές αυτές οι εκλογές;

Μπορεί κανείς να υποστηρίξει με επιχειρήματα πως πρόκειται για τις πιο σημαντικές εκλογές στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας.
Ο νέος πρόεδρος θα αναλάβει ένα αξίωμα με σαρωτικές εκτελεστικές εξουσίες τις οποίες οι ψηφοφόροι ενέκριναν με μικρή πλειοψηφία στο περυσινό συνταγματικό δημοψήφισμα.
Σ' αυτές περιλαμβάνεται η εξουσία να εκδίδει διατάγματα με ισχύ νόμου, να διορίζει την κυβέρνηση και αντιπροέδρους καθώς και ανώτατους δικαστές.
Αν κερδίσει, ο Erdogan θα συνεχίσει τα ερχόμενα χρόνια να αναδιαμορφώνει την Τουρκία και την κοινωνία της.

Ποιοι θέτουν υποψηφιότητα για την προεδρία;

Φυσικά ο Erdogan.
Παραμένει ο δημοφιλέστερος πολιτικός ηγέτης στην Τουρκία.
Όμως βρίσκεται αντιμέτωπος με αρκετούς σημαντικούς αντιπάλους που έχουν πάει απροσδόκητα καλά μέχρι τώρα στην προεκλογική εκστρατεία και, ως αποτέλεσμα, ένας δεύτερος γύρος είναι αυτή τη στιγμή το πιθανότερο αποτέλεσμα.
Είναι ο M. Ince, ένας χαρισματικός καθηγητής Φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο οποίος είναι ο υποψήφιος του κύριου αντιπολιτευόμενου κόμματος, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), και η M. Akcener, που έχει το παρατσούκλι η «λύκαινα».
Είναι επικεφαλής του νέου εθνικιστικού κόμματος Ιγί (Καλό) και είναι δημοφιλής τόσο μεταξύ των νέων όσο και μεταξύ των Τούρκων της εργατικής τάξης.
Ο T. Caramaoglou, ο ηγέτης του ισλαμιστικού Κόμματος της Ευδαιμονίας, είναι επίσης υποψήφιος και έχει αναδειχθεί σε σημαντικό επικριτή του Erdogna παρόλο που τα κόμματά τους μοιράζονται τις ίδιες ιδεολογικές ρίζες.
Ο S. Demirtas, ένας χαρισματικός πολιτικός που αποκαλούνταν άλλοτε ο «Κούρδος Ομπάμα» και ηγείται του αριστερού και προσανατολισμένου στα θέματα των Κούρδων Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), είναι υποψήφιος για την προεδρία από το κελί της φυλακής του στην Αδριανούπολη.
Αναμένει τη δίκη του με κατηγορίες για τρομοκρατία.

Τι συμβαίνει στο κοινοβούλιο;

Οι κύριοι συνασπισμοί που δίνουν μάχη για το κοινοβούλιο είναι δύο.
Ο πρώτος περιλαμβάνει το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdogan, που έχει σχηματίσει συνασπισμό με τους εθνικιστές.
Στην απέναντι πλευρά είναι μια συμμαχία που περιλαμβάνει τους υποστηρικτές του λαϊκού χαρακτήρα του κράτους στο CHP, τους αποσκιρτήσαντες εθνικιστές του κόμματος Ιγί και τους ισλαμιστές του Κόμματος της Ευδαιμονίας.
Πρόκειται για μια παράδοξη σύμπραξη σ' ένα πολιτικό σύστημα όπου οι υποστηρικτές του λαϊκού χαρακτήρα του κράτους και οι ισλαμιστές υπήρξαν παραδοσιακά σκληροί εχθροί, όμως τέτοια είναι η σημασία αυτών των εκλογών ώστε πρώην αντίπαλοι έχουν συνασπισθεί για να διώξουν από την εξουσία τον πρόεδρο και το περιβάλλον του.
 Το HDP δεν έχει συμπράξει με άλλο κόμμα.
Το τουρκικό σύνταγμα απαιτεί τα κόμματα να έχουν λάβει τουλάχιστον 10% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο για να μπουν στο κοινοβούλιο, ένας νόμος που ευνοεί τα μεγαλύτερα κόμματα.
Ένας νέος νόμος επέτρεψε πρόσφατα τον σχηματισμό εκλογικών συμμαχιών όπως οι ανωτέρω, οι οποίες θα επιτρέψουν σε μικρότερα κόμματα, όπως αυτό της Ευδαιμονίας να κερδίσουν κάποιες έδρες στη βουλή, αν η συμμαχία τους ως σύνολο υπερβεί το όριο του 10%.
Αν η συμμαχία της αντιπολίτευσης έχει τις επιδόσεις που αναμένεται και το HDP κερδίσει πάνω από το 10% της λαϊκής ψήφου, τότε το κυβερνών AKP θα μπορούσε να χάσει την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.

Ποιος λοιπόν θα κερδίσει;

Ο Erdogan ήλπιζε να πιάσει τους αντιπάλους του στον ύπνο όταν προκήρυξε τις εκλογές, όμως η προσέλευση στις συγκεντρώσεις του κόμματός του δεν ήταν αυτή που ανέμενε και ο τούρκος ηγέτης δεν φαίνεται να ελέγχει πλήρως την κατάσταση.
Η οικονομία έχει επίσης προκαλέσει πονοκεφάλους, με την τουρκική λίρα να σημειώνει πτώση έναντι του δολαρίου, τις ανησυχίες να αυξάνονται για την μακροπρόθεσμη υγεία της οικονομίας και φόβοι να εκφράζονται για την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας.
Και πάλι όμως ο Erdogan είναι ο δημοφιλέστερος τούρκος πολιτικός και το πιθανότερο είναι να κερδίσει την κούρσα για την προεδρία.
Στην Τουρκία οι δημοσκοπήσεις είναι περιβόητες για την αναξιοπιστία τους, όμως προς το παρόν αναμένεται ότι θα κερδίσει εύκολα τον πρώτο γύρο, χωρίς όμως την απόλυτη πλειοψηφία.
Ο πρόεδρος εξακολουθεί να προηγείται και σ' έναν δεύτερο γύρο με αντίπαλο τον Inje ή την Akcener, όμως η διαφορά συνεχώς συρρικνώνεται.
Η έκβαση θα εξαρτηθεί από το αν η αντιπολίτευση θα μπορέσει να πάρει μαζί της συντηρητικούς και εθνικιστές ψηφοφόρους, καθώς και κούρδους ψηφοφόρους οργισμένους από τη συμμαχία του Ερντογάν με τους εθνικιστές.
Επίσης υπάρχει η πολύ πραγματική πιθανότητα ο Ερντογάν να κερδίσει την προεδρία, αλλά να χάσει το κοινοβούλιο από την αντιπολίτευση, η οποία έχει υποσχεθεί πως θα πάρει πίσω τη συνταγματική αναθεώρηση που πέρασε πέρυσι.
Όμως βάσει της ίδιας αναθεώρησης, ο πρόεδρος μπορεί να διαλύσει το κοινοβούλιο και η βουλή μπορεί να προκηρύξει σε απάντηση νέες προεδρικές εκλογές.
Σύμφωνα με ορισμένους αξιωματούχους του κυβερνώντος κόμματος, αυτό ακριβώς μπορεί να κάνει ο Erdogan, πράγμα που θα έδινε στο κόμμα του μια ευκαιρία να ανακαινισθεί, όμως θα βύθιζε την Τουρκία στην αβεβαιότητα.

www.worldenergynews.gr