Η υπερδέσμευση ηλεκτρικού χώρου είναι κρίσιμο να συνοδευθεί από κατάλληλο μηχανισμό αποζημίωσης των περικοπών, γράφει ο Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής Τεχνολογίας, Ανάπτυξης Συστήματος και Στρατηγικής του ΑΔΜΗΕ
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ξεπερνούν πλέον στη χώρα μας το 50% της εγχώριας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, έχοντας ακολουθήσει έναν εντυπωσιακό ρυθμό ενσωμάτωσης τα δίκτυα τα τελευταία λίγα μόνο έτη.
Ωστόσο αυτή η δυναμική αύξηση της διείσδυσης «πράσινης» ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα συνοδεύεται και από προκλήσεις, όπως είναι η πρόσβαση στο δίκτυο, δηλαδή η δυνατότητα των ΑΠΕ να συνδέονται στο Σύστημα Μεταφοράς ή στο Δίκτυο Διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και η έλλειψη προς το παρόν αντίστοιχης ενσωμάτωσης της αποθήκευσης, η οποία θα συμβάλει στην διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας.
Όσον αφορά τη δυνατότητα του Συστήματος ή του Δικτύου να απορροφήσει ισχύ, η Πολιτεία έχει ανακοινώσει την στρατηγική της υπερδέσμευσης (overbooking) ηλεκτρικού χώρου, δηλαδή πρόσβασης στο Σύστημα και στο Δίκτυο περισσότερων μονάδων ΑΠΕ από αυτές που εκτιμώνται ότι θα «χωράνε» στα ηλεκτρικά δίκτυα των επόμενων ετών.
Μηχανισμός αποζημίωσης περικοπών
Ωστόσο, η υπερδέσμευση ηλεκτρικού χώρου είναι κρίσιμο να συνοδευθεί από κατάλληλο μηχανισμό αποζημίωσης των περικοπών, δεδομένου ότι αναμένεται πολύ άμεσα η εμφάνιση περικοπών λόγων συμφόρησης των δικτύων. Υπενθυμίζουμε ότι μέχρι σήμερα οι περικοπές που παρατηρούνται ολοένα και αυξανόμενα οφείλονται αποκλειστικά στην έλλειψη ζήτησης τις περιόδους χαμηλού φορτίου και όχι στην δυνατότητα των δικτύων να μεταφέρουν τις παραγόμενες ποσότητες ενέργειας από ΑΠΕ.
Ο μηχανισμός αποζημίωσης των περικοπών είναι ένα θέμα καταρχάς οικονομικό το οποίο θα καθορίσει εν πολλοίς και τη βιωσιμότητα των επενδύσεων ΑΠΕ, τη δομή και το είδος αυτών των επενδύσεων και εν τέλει το μέλλον του κλάδου των ΑΠΕ στην χώρα μας τα επόμενα χρόνια.
Ταχύτερες αδειοδοτήσεις νέων δικτύων
Το δεύτερο ζήτημα, που επίσης συνδέεται με την πρόσβαση των ΑΠΕ στο Σύστημα και στο Δίκτυο αφορά στην ταχύτερη αδειοδότηση νέων έργων για γραμμές μεταφοράς και εν γένει δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, είτε τις κατασκευάζει ο ΑΔΜΗΕ, είτε οι παραγωγοί ΑΠΕ.
Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί όλη την Ευρώπη. Στη Γερμανία, θεσπίστηκε ένα νέο πλαίσιο για την ταχύτερη αδειοδότηση αιολικών πάρκων καθώς και των συνοδών έργων δικτύων μεταφοράς, συνδέοντας τα με την έννοια της κοινής ωφέλειας.
Μάλιστα, όταν έγιναν προσφυγές στη Δικαιοσύνη κατά της εγκατάστασης συγκεκριμένων έργων, αυτές απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια βάσει της νέας νομοθεσίας και έτσι «ξεκλείδωσε», σε μεγάλο βαθμό, η δημόσια διοίκηση στη Γερμανία και πλέον χορηγεί πολύ πιο γρήγορα άδειες για καινούργια έργα δικτύων.
Κάτι αντίστοιχο έχει εισηγηθεί και ο ΑΔΜΗΕ στο Υπουργείο Ενέργειας, δηλαδή ένα πλαίσιο ρυθμίσεων προκειμένου να επιταχυνθούν οι χρόνοι που παρέχονται από τη Δημόσια Διοίκηση οι αδειοδοτήσεις είτε αυτές αφορούν σε περιβαλλοντικές άδειες, απαλλοτριώσεις, άδειες χρήσης αιγιαλού κοκ.
Η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων θα συμβάλει στην εξομάλυνση της ανισορροπίας που παρατηρείται στην Ευρώπη μεταξύ ρυθμού ανάπτυξης ΑΠΕ και ρυθμού ανάπτυξης δικτύων. Αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε μια επιτάχυνση στην ανάπτυξη νέων γραμμών μεταφοράς ενέργειας με ένα ασφαλές πλαίσιο για τις αποζημιώσεις των περικοπών, τότε η πρόσβαση στο σύστημα και το δίκτυο θα συνεχίσει να είναι ασφαλής εξασφαλίζοντας τη συνέχεια του θετικού επενδυτικού κλίματος στην αγορά των ΑΠΕ.
Νέο μοντέλο ευέλικτων προσφορών
Οι παραπάνω συνιστώσες δλδ. η τεχνική δυνατότητα ενσωμάτωσης νέων ΑΠΕ στα δίκτυα και μηχανισμοί διαχείρισης των περικοπών είναι αυτές που θα καθορίσουν και το νέο μοντέλο ευέλικτων προσφορών σύνδεσης ΑΠΕ που επεξεργάζεται ο ΑΔΜΗΕ προκειμένου να καταθέσει τις απόψεις του στο ΥΠΕΝ και την ΡΑΑΕΥ εν όψει ενσωμάτωσης της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας στο Ελληνικό Δίκαιο.
Σήμερα έχουμε δεσμευμένο ηλεκτρικό χώρο της τάξης των 32 GW.
Tα έργα ΑΠΕ που λειτουργούν έχουν φτάσει σχεδόν τα 15 GW, τα έργα που δεσμεύουν χώρο μέσω προσφορών σύνδεσης είναι επίσης περί τα 15 GW και 2 GW είναι η δέσμευση χώρου για την πρώτη φάση ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων (offshore).
Στις ευέλικτες προσφορές σύνδεσης από εδώ και στο εξής, θα αποτυπώνεται το ποσοστό απορρόφησης ισχύος που θα είναι σε θέση να εγγυάται ο Διαχειριστής που εκδίδει την προσφορά σύνδεσης, συνδέοντας το και με νέα έργα ανάπτυξης των δικτύων που θα καθορίζουν εν τέλει το πότε θα είναι δυνατή η πλήρης απορρόφησης της ισχύος του έργου.
Στο μοντέλο αυτό επομένως θα υπάρχουν τουλάχιστον δύο περίοδοι λειτουργίας των έργων ΑΠΕ, η πρώτη στην οποία η απορρόφηση θα είναι περιορισμένη ανάλογα με την τεχνολογία του έργου, την περιοχή σύνδεσης κοκ και μία περίοδο στην οποία μετά την ανάπτυξη περαιτέρω έργων δικτύων στο Σύστημα, η απορρόφηση θα είναι πρακτικά πλήρης.
Η αποτύπωση αυτών των περιορισμών στις προσφορές σύνδεσης θα προσφέρει την απαραίτητη ορατότητα στους επενδυτές προκειμένου τα επιχειρηματικά πλάνα να ενσωματώνουν τα ρίσκα της υπερδέσμευσης ηλεκτρικού χώρου.
Ωστόσο, και εδώ σημαντικό ρόλο παίζει προφανώς το θέμα της αδειοδότησης των νέων δικτύων που αναλύσαμε παραπάνω. Δηλαδή όταν ο Διαχειριστής θα εγγυάται απορρόφηση για πδ. του 50% της ισχύος του έργου ΑΠΕ έως ότου κατασκευαστούν κάποιες νέες γραμμές μεταφοράς, αλλά η αδειοδότησή αυτών κρατήσει 5 έτη, τότε η απορρόφηση της ισχύος θα παραμένει στο 50% για αυτά τα 5 έτη.
Αν αδειοδοτηθούν ταχύτερα, τόσο πιο γρήγορα θα κατασκευαστούν τα νέα δίκτυα και αντίστοιχα η απορρόφηση της ισχύος του έργου θα μπορεί να απαλλαγεί από τον περιορισμό που είχε τεθεί στην ευέλικτη προσφορά σύνδεσης.
Το πλαίσιο αυτό μοιάζει κατ’ αρχάς στην προσέγγιση που ακολουθείται σε άλλες χώρες, όπως για πδ. από την National Grid στη Βρετανία αν και εκεί οι προσφορές σύνδεσης ορίζουν ένα έτος στο μέλλον στο οποίο επιτρέπεται η σύνδεση του έργου. Είναι και αυτό μία επιλογή που μπορεί να εξεταστεί στο πλαίσιο της διαβούλευσης που θα λάβει μέρος εν όψει ενσωμάτωσης των ευέλικτων προσφορών σύνδεσης στο Ελληνικό Δίκαιο.
Οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στο ΥΠΕΝ και τη ΡΑΑΕΥ αφού ληφθούν υπόψιν και οι απόψεις όλων των συμμετεχόντων στην αγορά των ΑΠΕ.
Συνεισφορά της αποθήκευσης
Όπως έχει αναλυθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια, η αποθήκευση αντίστοιχα αναμένεται να παίξει τον δικό της ρόλο στα επόμενα βήματα ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στο Σύστημα.
Είναι κρίσιμο να δοθούν κίνητρα κατά την αδειοδότηση νέων μπαταριών αλλά και κατά τη λειτουργία των μονάδων αποθήκευσης προκειμένουν αυτές να συμβάλουν όντως στην αποσυμφόρηση των δικτύων όταν αυτή εμφανίζεται σε περιοχές του Συστήματος. Για να εξασφαλισθεί αυτό σε χώρες όπως η Γερμανία έχει δοκιμαστεί και η ανάπτυξη αποθήκευσης από τον ίδιο τον Διαχειριστή προκειμένου να λειτουργεί την αποθήκευση με το βέλτιστο τρόπο για την ευσταθή και ασφαλή λειτουργία του Συστήματος.
Όλες οι παραπάνω παράμετροι που καθορίζουν το μέλλον των ΑΠΕ στη χώρα μας είναι σημαντικό να μελετηθούν προσεκτικά και να θεσμοθετηθούν με τρόπο που θα εξασφαλίζει τόσο τη βιωσιμότητα των επενδύσεων ΑΠΕ όσο και την ασφάλεια στη λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας με εξαιρετικά υψηλά επίπεδα διείσδυσης ΑΠΕ.
Υπάρχει πλέον η ωριμότητα και η τεχνογνωσία στην ελληνική αγορά ενέργειας για να εξαφαλισθούν τα επόμενα βήματα της ενεργειακής μετάβασης που είναι εξ ορισμού ένα απαιτητικό έργο ιστορικών διαστάσεων.
Ωστόσο αυτή η δυναμική αύξηση της διείσδυσης «πράσινης» ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα συνοδεύεται και από προκλήσεις, όπως είναι η πρόσβαση στο δίκτυο, δηλαδή η δυνατότητα των ΑΠΕ να συνδέονται στο Σύστημα Μεταφοράς ή στο Δίκτυο Διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και η έλλειψη προς το παρόν αντίστοιχης ενσωμάτωσης της αποθήκευσης, η οποία θα συμβάλει στην διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας.
Όσον αφορά τη δυνατότητα του Συστήματος ή του Δικτύου να απορροφήσει ισχύ, η Πολιτεία έχει ανακοινώσει την στρατηγική της υπερδέσμευσης (overbooking) ηλεκτρικού χώρου, δηλαδή πρόσβασης στο Σύστημα και στο Δίκτυο περισσότερων μονάδων ΑΠΕ από αυτές που εκτιμώνται ότι θα «χωράνε» στα ηλεκτρικά δίκτυα των επόμενων ετών.
Μηχανισμός αποζημίωσης περικοπών
Ωστόσο, η υπερδέσμευση ηλεκτρικού χώρου είναι κρίσιμο να συνοδευθεί από κατάλληλο μηχανισμό αποζημίωσης των περικοπών, δεδομένου ότι αναμένεται πολύ άμεσα η εμφάνιση περικοπών λόγων συμφόρησης των δικτύων. Υπενθυμίζουμε ότι μέχρι σήμερα οι περικοπές που παρατηρούνται ολοένα και αυξανόμενα οφείλονται αποκλειστικά στην έλλειψη ζήτησης τις περιόδους χαμηλού φορτίου και όχι στην δυνατότητα των δικτύων να μεταφέρουν τις παραγόμενες ποσότητες ενέργειας από ΑΠΕ.
Ο μηχανισμός αποζημίωσης των περικοπών είναι ένα θέμα καταρχάς οικονομικό το οποίο θα καθορίσει εν πολλοίς και τη βιωσιμότητα των επενδύσεων ΑΠΕ, τη δομή και το είδος αυτών των επενδύσεων και εν τέλει το μέλλον του κλάδου των ΑΠΕ στην χώρα μας τα επόμενα χρόνια.
Ταχύτερες αδειοδοτήσεις νέων δικτύων
Το δεύτερο ζήτημα, που επίσης συνδέεται με την πρόσβαση των ΑΠΕ στο Σύστημα και στο Δίκτυο αφορά στην ταχύτερη αδειοδότηση νέων έργων για γραμμές μεταφοράς και εν γένει δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, είτε τις κατασκευάζει ο ΑΔΜΗΕ, είτε οι παραγωγοί ΑΠΕ.
Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί όλη την Ευρώπη. Στη Γερμανία, θεσπίστηκε ένα νέο πλαίσιο για την ταχύτερη αδειοδότηση αιολικών πάρκων καθώς και των συνοδών έργων δικτύων μεταφοράς, συνδέοντας τα με την έννοια της κοινής ωφέλειας.
Μάλιστα, όταν έγιναν προσφυγές στη Δικαιοσύνη κατά της εγκατάστασης συγκεκριμένων έργων, αυτές απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια βάσει της νέας νομοθεσίας και έτσι «ξεκλείδωσε», σε μεγάλο βαθμό, η δημόσια διοίκηση στη Γερμανία και πλέον χορηγεί πολύ πιο γρήγορα άδειες για καινούργια έργα δικτύων.
Κάτι αντίστοιχο έχει εισηγηθεί και ο ΑΔΜΗΕ στο Υπουργείο Ενέργειας, δηλαδή ένα πλαίσιο ρυθμίσεων προκειμένου να επιταχυνθούν οι χρόνοι που παρέχονται από τη Δημόσια Διοίκηση οι αδειοδοτήσεις είτε αυτές αφορούν σε περιβαλλοντικές άδειες, απαλλοτριώσεις, άδειες χρήσης αιγιαλού κοκ.
Η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων θα συμβάλει στην εξομάλυνση της ανισορροπίας που παρατηρείται στην Ευρώπη μεταξύ ρυθμού ανάπτυξης ΑΠΕ και ρυθμού ανάπτυξης δικτύων. Αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε μια επιτάχυνση στην ανάπτυξη νέων γραμμών μεταφοράς ενέργειας με ένα ασφαλές πλαίσιο για τις αποζημιώσεις των περικοπών, τότε η πρόσβαση στο σύστημα και το δίκτυο θα συνεχίσει να είναι ασφαλής εξασφαλίζοντας τη συνέχεια του θετικού επενδυτικού κλίματος στην αγορά των ΑΠΕ.
Νέο μοντέλο ευέλικτων προσφορών
Οι παραπάνω συνιστώσες δλδ. η τεχνική δυνατότητα ενσωμάτωσης νέων ΑΠΕ στα δίκτυα και μηχανισμοί διαχείρισης των περικοπών είναι αυτές που θα καθορίσουν και το νέο μοντέλο ευέλικτων προσφορών σύνδεσης ΑΠΕ που επεξεργάζεται ο ΑΔΜΗΕ προκειμένου να καταθέσει τις απόψεις του στο ΥΠΕΝ και την ΡΑΑΕΥ εν όψει ενσωμάτωσης της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας στο Ελληνικό Δίκαιο.
Σήμερα έχουμε δεσμευμένο ηλεκτρικό χώρο της τάξης των 32 GW.
Tα έργα ΑΠΕ που λειτουργούν έχουν φτάσει σχεδόν τα 15 GW, τα έργα που δεσμεύουν χώρο μέσω προσφορών σύνδεσης είναι επίσης περί τα 15 GW και 2 GW είναι η δέσμευση χώρου για την πρώτη φάση ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων (offshore).
Στις ευέλικτες προσφορές σύνδεσης από εδώ και στο εξής, θα αποτυπώνεται το ποσοστό απορρόφησης ισχύος που θα είναι σε θέση να εγγυάται ο Διαχειριστής που εκδίδει την προσφορά σύνδεσης, συνδέοντας το και με νέα έργα ανάπτυξης των δικτύων που θα καθορίζουν εν τέλει το πότε θα είναι δυνατή η πλήρης απορρόφησης της ισχύος του έργου.
Στο μοντέλο αυτό επομένως θα υπάρχουν τουλάχιστον δύο περίοδοι λειτουργίας των έργων ΑΠΕ, η πρώτη στην οποία η απορρόφηση θα είναι περιορισμένη ανάλογα με την τεχνολογία του έργου, την περιοχή σύνδεσης κοκ και μία περίοδο στην οποία μετά την ανάπτυξη περαιτέρω έργων δικτύων στο Σύστημα, η απορρόφηση θα είναι πρακτικά πλήρης.
Η αποτύπωση αυτών των περιορισμών στις προσφορές σύνδεσης θα προσφέρει την απαραίτητη ορατότητα στους επενδυτές προκειμένου τα επιχειρηματικά πλάνα να ενσωματώνουν τα ρίσκα της υπερδέσμευσης ηλεκτρικού χώρου.
Ωστόσο, και εδώ σημαντικό ρόλο παίζει προφανώς το θέμα της αδειοδότησης των νέων δικτύων που αναλύσαμε παραπάνω. Δηλαδή όταν ο Διαχειριστής θα εγγυάται απορρόφηση για πδ. του 50% της ισχύος του έργου ΑΠΕ έως ότου κατασκευαστούν κάποιες νέες γραμμές μεταφοράς, αλλά η αδειοδότησή αυτών κρατήσει 5 έτη, τότε η απορρόφηση της ισχύος θα παραμένει στο 50% για αυτά τα 5 έτη.
Αν αδειοδοτηθούν ταχύτερα, τόσο πιο γρήγορα θα κατασκευαστούν τα νέα δίκτυα και αντίστοιχα η απορρόφηση της ισχύος του έργου θα μπορεί να απαλλαγεί από τον περιορισμό που είχε τεθεί στην ευέλικτη προσφορά σύνδεσης.
Το πλαίσιο αυτό μοιάζει κατ’ αρχάς στην προσέγγιση που ακολουθείται σε άλλες χώρες, όπως για πδ. από την National Grid στη Βρετανία αν και εκεί οι προσφορές σύνδεσης ορίζουν ένα έτος στο μέλλον στο οποίο επιτρέπεται η σύνδεση του έργου. Είναι και αυτό μία επιλογή που μπορεί να εξεταστεί στο πλαίσιο της διαβούλευσης που θα λάβει μέρος εν όψει ενσωμάτωσης των ευέλικτων προσφορών σύνδεσης στο Ελληνικό Δίκαιο.
Οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στο ΥΠΕΝ και τη ΡΑΑΕΥ αφού ληφθούν υπόψιν και οι απόψεις όλων των συμμετεχόντων στην αγορά των ΑΠΕ.
Συνεισφορά της αποθήκευσης
Όπως έχει αναλυθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια, η αποθήκευση αντίστοιχα αναμένεται να παίξει τον δικό της ρόλο στα επόμενα βήματα ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στο Σύστημα.
Είναι κρίσιμο να δοθούν κίνητρα κατά την αδειοδότηση νέων μπαταριών αλλά και κατά τη λειτουργία των μονάδων αποθήκευσης προκειμένουν αυτές να συμβάλουν όντως στην αποσυμφόρηση των δικτύων όταν αυτή εμφανίζεται σε περιοχές του Συστήματος. Για να εξασφαλισθεί αυτό σε χώρες όπως η Γερμανία έχει δοκιμαστεί και η ανάπτυξη αποθήκευσης από τον ίδιο τον Διαχειριστή προκειμένου να λειτουργεί την αποθήκευση με το βέλτιστο τρόπο για την ευσταθή και ασφαλή λειτουργία του Συστήματος.
Όλες οι παραπάνω παράμετροι που καθορίζουν το μέλλον των ΑΠΕ στη χώρα μας είναι σημαντικό να μελετηθούν προσεκτικά και να θεσμοθετηθούν με τρόπο που θα εξασφαλίζει τόσο τη βιωσιμότητα των επενδύσεων ΑΠΕ όσο και την ασφάλεια στη λειτουργία του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας με εξαιρετικά υψηλά επίπεδα διείσδυσης ΑΠΕ.
Υπάρχει πλέον η ωριμότητα και η τεχνογνωσία στην ελληνική αγορά ενέργειας για να εξαφαλισθούν τα επόμενα βήματα της ενεργειακής μετάβασης που είναι εξ ορισμού ένα απαιτητικό έργο ιστορικών διαστάσεων.
www.worldenergynews.gr
ΧΟΡΗΓΟΙ
