«Ζούμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο που ο κόσμος, οι βιομηχανίες, οι επιχειρήσεις ματώνουν για να πληρώσουν το ρεύμα. Τώρα κατεβάζουμε τα κεφάλια και προσπαθούμε να κρατηθούμε όλοι στη φουρτούνα».
Με τον τρόπο αυτό περιγράφει ο Ντίνος Μπενρουμπή, Γενικός Διευθυντής του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου – Protergia της Μυτιλιναίος, την σημερινή εικόνα της ενεργειακής αγοράς, εκτιμώντας ότι έχουμε εισέλθει σε μία περίοδο υψηλών τιμών που μπορεί να διαρκέσει όλο το 2022 και να επανέλθει στα παλαιότερα επίπεδα το 2023.
Υπογραμμίζει ότι σε διεθνές επίπεδο, πέραν των αντικειμενικών δεδομένων που οδήγησαν σε αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου και άνοδο των τιμών, η έκρηξη, ήταν σε ένα βαθμό και αποτέλεσμα πανικού. Χάθηκε το μέτρο και έγινε πλειοδοσία για αγορά αερίου που απλώς αποθηκεύτηκε.
Εκτιμά ότι οι ποσότητες αερίου που είναι διαθέσιμες στην ελληνική αγορά είναι επαρκείς για να μην υπάρχει πρόβλημα επάρκειας, υπό την προϋπόθεση ότι ο εφετινός χειμώνας δεν θα είναι χειρότερος από τον περυσινό.
Σε ότι αφορά τις τιμές του ηλεκτρισμού ο κ. Μπενρουμπή, δηλώνει ότι η εκτόξευση τους είναι μεγάλο πρόβλημα για όλους καθώς και οι προμηθευτές προτιμούν το προϊόν τους να διατίθεται σε καλές τιμές για να έχει ζήτηση και να μπορεί να το καταναλώνει και να το πληρώνει ο κόσμος. Πάντως τονίζει ότι η κρίση τιμών είναι ένα μάθημα τόσο για τους καταναλωτές, που διαπιστώνουν πως η λύση είναι τα σταθερά τιμολόγια, όσο και για τους προμηθευτές που πλέον καταλαβαίνουν ότι και η προμήθεια της ενέργειας, όχι μόνο η παραγωγή, είναι παιχνίδι για πολύ μεγάλα, πολύ δυνατά παιδιά, με μεγάλες αντοχές.
Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Μπενρουμπή
Ερώτηση: Βρισκόμαστε στη δίνη μιας κρίσης τιμών στην ενέργεια τόσο στην ευρωπαϊκή, όσο και στην εγχώρια αγορά. Ποιες είναι οι αιτίες που την προκαλούν και για πόσο χρονικό διάστημα εκτιμάτε ότι θα διαρκέσει;
Απάντηση: Η υφήλιος και βεβαίως η Ευρώπη λόγω της πανδημίας πέρασαν μια μακρά περίοδο lockdown, που είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγικής δραστηριότητας και κατ΄ επέκταση την τρομακτική μείωση της ζήτησης για ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο.
Με τα εμβόλια και την ανάκαμψη των οικονομιών η ζήτηση για φυσικό αέριο αυξήθηκε κατακόρυφα τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Άπω Ανατολή και κυρίως στην Κίνα, η οποία πλέον είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως, έχοντας πάρει τη θέση της Ιαπωνίας.
Όλα αυτά συνέπεσαν με το πρόγραμμα απανθαρακοποίσης της Ευρώπης. Η υποχώρηση της χρήσης του άνθρακα, οδήγησε στην εξάρτηση του ενεργειακού συστήματος από το φυσικό αέριο, αφού η στοχαστικότητα των ΑΠΕ επιβάλλει τη χρήση του φυσικού αερίου ως συμπληρώματος. Μάλιστα ο περυσινός χειμώνας στην Ευρώπη είχε το χαμηλότερο αιολικό δυναμικό της δεκαετίας.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνδυάστηκαν με τον πολύ βαρύ χειμώνα 2020-2021 και το θερμό καλοκαίρι του 2021. Έτσι άδειασαν πλήρως οι αποθήκες της Ευρώπης και τη Ρωσίας και διαμορφώθηκαν οι συνθήκες της τέλειας καταιγίδας. Οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύτηκαν σε πρωτοφανή ύψη.
Κατά την άποψη μου πάντως, η έκρηξη της τιμής του φυσικού αερίου ήταν σε ένα βαθμό και αποτέλεσμα πανικού. Η αγορά έχασε το μετρό.
Έγινε μία πλειοδοσία και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αγόραζαν αέριο απλώς για να το αποθηκεύσουν. Ταυτόχρονα η Ρωσία που είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής αερίου δεν έδωσε το επιπλέον αέριο που χρειαζόταν η Ευρώπη, αν και τήρησε επακριβώς τις συμβατικές υποχρεώσεις της.
Έτσι ξεκινάμε έναν χειμώνα με τις ευρωπαϊκές αποθήκες γεμάτες σε ποσοστό 72% όταν πέρυσι είχαμε ξεκινήσει στο 90%. Με βάση αυτά τα δεδομένα η σημερινή κατάσταση είναι αρκετά επίφοβη.
Ερώτηση: Ανησυχείτε για την επάρκεια του ελληνικού ενεργειακού συστήματος;
Απάντηση: Επειδή όλοι οι προμηθευτές της ελληνικής αγοράς βλέπουμε μπροστά, εκτός από τα συμβόλαια που έχουμε με τη Ρωσία και τα οποία είναι ενισχυμένα, έχουμε φροντίσει να κλείσουμε πολλά φορτία LNG κάτι που φάνηκε και στις πρόσφατες δημοπρασίες ΔΕΣΦΑ.
Άλλωστε, πλέον ως χώρα είμαστε πολύ καλύτερα από πλευράς προμήθειας φυσικού αερίου αφού υπάρχει επιπλέον αγωγός ο TAP που δεν υπήρχε στην κρίση του 2017, ενώ έχουν γίνει συμβόλαια με την Ρωσία, την Αμερική και το Κατάρ.
Πιστεύω λοιπόν ότι οι ποσότητες που υπάρχουν διαθέσιμες είναι επαρκείς για να μην έχουμε πρόβλημα, εκτός και εάν ο εφετινός χειμώνας αποδειχθεί ακόμα πιο δύσκολος από τον περσινό που ήταν από τους χειρότερους της πεντηκονταετίας.
Ερώτηση: Ποια είναι η πρόβλεψη σας για την εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου και συνακόλουθα του ηλεκτρισμού;
Απάντηση: Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των τιμών δεν μπορεί κανείς να μιλάει παρά μόνο με βάση τα forward. Παρά το γεγονός ότι δεν μας έχουν επιβεβαιώσει ποτέ, είναι το μόνο διαθέσιμο εργαλείο πρόβλεψης των τιμών.
Σύμφωνα λοιπόν με τα forward η τιμή του φυσικού αερίου τον Δεκέμβριο του 2021 θα είναι στα 84,70 ευρώ/MWh, τον Ιανουάριο του 2022 στα 85 ευρώ/MWh και το πρώτο τρίμηνο του έτους στα 82 ευρώ/MWh. Μετά το δεύτερο τρίμηνο μειώνεται στα 43 ευρώ/MWh, το καλοκαίρι του 2021 θα είναι στα 42 ευρώ/MWh και τον επόμενο χειμώνα στο 41 ευρώ/MWh με μέση τιμή τα 52 ευρώ/MWh για όλο το 2022.
Όμως, παρά το ότι προβλέπεται αποκλιμάκωση της τιμής, η κατάσταση δεν σώζεται πλήρως διότι ακόμη και το φυσικό αέριο στα 41 ευρώ/MWh η χονδρική τιμή του ρεύματος στην καλύτερη περίπτωση θα είναι στα 120 ευρώ/MWh.
Με άλλα λόγια έχουμε μπει σε μία περίοδο υψηλών τιμών που μπορεί να διαρκέσει όλο το 2022 και να επανέλθει στα παλαιότερα επίπεδα το 2023 όταν σύμφωνα με forward η τιμή του φυσικού αερίου θα πέσει στα 32 ευρώ/MWh και το 2024 στα 24 ευρώ/MWh.
Ερώτηση: Πιστεύετε ότι χρειάζονται διαθρωτικά μέτρα στον τρόπο λειτουργίας των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου όπως πρότειναν η Γαλλία και η Ισπανία;
Απάντηση: Η Γαλλία και η Ισπανία πράγματι ζήτησαν αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού.
Όμως, η ζωή δεν είναι μία χρονιά και δεν μπορεί να κριθεί το θέμα με τη φωτογραφία του 2021.
Αυτό που πρότειναν η Γαλλία και η Ισπανία είναι να τιμολογείται η ηλεκτρική ενέργεια με το σύστημα pay as bid, έναντι του συστήματος pay as clear που ισχύει σήμερα. Η απάντηση της Ευρωπαίας Επιτρόπου στην πρόταση αυτή ήταν ότι η αγορά χτίστηκε έτσι, μετά από τουλάχιστον δέκα χρόνια μελετών. Ανάλογη ήταν και η απάντηση του ACER ο οποίος μελέτησε την τρέχουσα κατάσταση και δήλωσε ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι χτισμένη αγορά δημιουργεί σταθερό έδαφος για επενδύσεις. Επίσης ο ACER είπε ότι παρούσα κατάσταση είναι εξαιρετική και αντικατοπτρίζει το οικονομικό και κοινωνικό σοκ που προκάλεσε η πανδημία, σημειώνοντας ότι για μία χρόνια που συνέβη αυτό δεν μπορούμε να καταργήσουμε ένα σύστημα που λειτουργεί αποτελεσματικά και δίνει επί χρόνια τα σωστά σήματα στην αγορά.
Σε ότι αφορά την ελληνική αγορά, πρέπει να πω ότι το target model εφαρμόστηκε πολύ πρόσφατα καθώς και ότι συνεχίζει να υπάρχει δεσπόζουσα επιχείρηση. Έτσι η ελληνική αγορά έχει το μειονέκτημα ότι δεν λειτουργεί ακόμη ο θεσμός των διμερών συμβολαίων μεταξύ παραγωγού και παρόχου. Κάποια στιγμή θα λειτουργήσει. Όμως για να γίνει αυτό και παράλληλα να υπάρχει ρευστότητα στην χρηματιστηριακή αγορά ενέργειας θα πρέπει να ισορροπήσει η παραγωγή με την προμήθεια της ΔΕΗ.
Στις ευρωπαϊκές αγορές μόνο το 20%-30% της ενέργειας εκκαθαρίζεται χρηματιστηριακά και όλο το υπόλοιπο είναι κλεισμένο με διμερή σταθερά συμβόλαια που εμπεριέχουν αντιστάθμιση κινδύνου. Έτσι εκεί για τους περισσότερους καταναλωτές και για τη βιομηχανία δεν έχει καμία σημασία αυτό που συμβαίνει στην χονδρεμπορική αγορά.
Ερώτηση: Διαπιστώνετε τον κίνδυνο οι καταναλωτές να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και αυτό να προκαλέσει αλυσιδωτά προβλήματα στην αγορά;
Απάντηση: Οι τιμές έχουν εκτοξευθεί και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα. Δεν είναι ευχάριστο για κανέναν. Όλοι προτιμούμε το προϊόν που πουλάμε να διατίθεται σε καλές τιμές για να έχει ζήτηση και να μπορεί να το καταναλώνει και να το πληρώνει ο κόσμος.
Προφανώς αυτή τη στιγμή οι τιμές είναι δυσβάστακτες για τους καταναλωτές είτε είναι οικιακοί, είτε είναι επιχειρήσεις που τροφοδοτούνται στη Μέση Τάση.
Βεβαίως στην οικιακή κατανάλωση και τις μικρές επιχειρηματικές καταναλώσεις παρεμβαίνει το κράτος και δίνει μια πολύ γενναία επιδότηση για να μειώσει το βάρος. Πιστεύω ότι κάνει πολύ καλά το κράτος που στηρίζει όλους τους καταναλωτές ανεξαρτήτως του παρόχου. Όμως θεωρώ επίσης πως αυτό που συμβαίνει αυτή την περίοδο είναι ένα μεγάλο μάθημα για όλους για τους καταναλωτές, αλλά και για τους προμηθευτές.
Καταρχήν οι καταναλωτές διαπιστώνουν πως η λύση είναι τα σταθερά τιμολόγια, προφανώς όμως ίσως όχι τώρα. Όλοι έχουμε την κουλτούρα των σταθερών τιμολογίων και σε αυτή θα πρέπει να παραμείνουμε. Σήμερα όμως, έτσι όπως είναι οι τιμές δεν μπορεί να λειτουργήσει εύκολα σταθερό τιμολόγιο.
Σε ό,τι αφορά τους προμηθευτές, αυτή την περίοδο «πονάνε». Ακόμη και εμείς που είμαστε μέλος μιας πολύ μεγαλύτερης εταιρείας και έχουμε την ευρωστία να κρατιόμαστε, τρομάζουμε μπροστά στα τεράστια ποσά που πρέπει να εκταμιεύουμε καθημερινά για να αγοράσουμε ενέργεια. Είμαστε, από τις λίγες εταιρείες, που δεν χρωστάμε στους Διαχειριστές. Οι οφειλές προς τους Διαχειριστές δείχνουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι προμηθευτές. Πλέον καταλαβαίνουν όλοι ότι και η προμήθεια της ενέργειας, όχι μόνο η παραγωγή, είναι παιχνίδι για πολύ μεγάλα, πολύ δυνατά παιδιά, με μεγάλες αντοχές.
Τα κεφάλαια κίνησης που χρειάζονται είναι τρομερά. Ζούμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο που ο κόσμος, οι βιομηχανίες, οι επιχειρήσεις ματώνουν για να πληρώσουν το ρεύμα.
Τώρα κατεβάζουμε τα κεφάλια και προσπαθούμε να κρατηθούμε όλοι στη φουρτούνα.
*Ο Ντίνος Μπενρουμπή, Γενικός Διευθυντής Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας & Φυσικού Αερίου της Protergia της Μυτιλιναίος
www.worldenergynews.gr
