Ο Μανώλης Γραφάκος είναι ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι και σήμερα. Έχει στα χέρια του το «βαρύ» χαρτοφυλάκιο για όλες τις μεγάλες τομές – μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν τόσο στη διαχείριση των αποβλήτων (και λυμάτων) στη χώρα μας, όσο και στην ορθή διαχείριση του νερού καθώς και στα έργα υποδομής αποχέτευσης.
Στην αποκλειστική του συνέντευξη στην Today Press, μιλά εφ’ όλης της ύλης. Για τις νέες Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, για το κυβερνητικό σχέδιο για την Ανακύκλωση, για τις νέες Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, αλλά και για το αυξανόμενο τέλος ταφής στους Δήμους.
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΜΑΡΘΑ ΛΕΚΚΑΚΟΥ
Κύριε γενικέ, σε ποιο σημείο βρισκόμαστε αναφορικά με την εξέλιξη των έργων στη διαχείριση αποβλήτων; Έχει βελτιωθεί η αναλογία 80% ταφή 20% ανακύκλωση; Πόσες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων θα βρίσκονται σε λειτουργία στα τέλη του έτους;
Είναι αναμφισβήτητο ότι στη χώρα έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Τα ποσοστά ανακύκλωσης αρχίζουν να αυξάνονται και αντίστοιχα να μειώνονται τα ποσοστά ταφής. Η ταφή έχει μειωθεί κάτω από 80%, ενώ σε τρεις περιφέρειες της χώρας, έχει μειωθεί κάτω από 50%. Αυτό γιατί στις συγκεκριμένες περιφέρειες λειτουργούν πλέον οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων. Σήμερα στη χώρα λειτουργούν 11 μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, από μόλις 3 το 2019 και κατασκευάζονται 18, από μόλις 5 το 2019. Στο τέλος του έτους λογικά θα έχουν τεθεί σε λειτουργία συνολικά 15 μονάδες, ενώ άλλες 5 τουλάχιστον που σήμερα βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία, θα έχουν αρχίσει να υλοποιούνται. Όπως βλέπετε από τους αριθμούς κ. Λεκκάκου, η πρόοδος που έχει συντελεστεί είναι πολύ μεγάλη.
Έχετε αναφερθεί στην ανάγκη να υλοποιηθεί έγκαιρα η «μεταρρύθμιση που προετοιμάζει η Κυβέρνηση στην ανακύκλωση το 2025». Δώστε μας το περίγραμμα αυτής της πρωτοβουλίας.
Στην Ανακύκλωση πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, για αυτό και προετοιμάζουμε τη «Μεταρρύθμιση στην Ανακύκλωση». Αυτή θα έχει τρεις άξονες:
(α) Καθολική εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας το 2025, από ένα σύστημα πανελλαδικό. Θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός που οι πολίτες θα μπορούν να αφήνουν τα πλαστικά και αλουμινένια μπουκάλια ποτών και να εισπράττουν το αντίτιμο εγγυοδοσίας των 10 ή 15 λεπτών, που έχουν πληρώσει για την αγορά του προϊόντος.
(β) Ενίσχυση των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων κάτω των 10.000 κατοίκων για τη συλλογή και μεταφορά των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων.
(γ) Ενίσχυση σε εξοπλισμό του συνόλου των Δήμων για τα λοιπά ανακυκλώσιμα υλικά και τα βιοαπόβλητα. Ειδικά για τα βιοαπόβλητα, πλέον όταν δημιουργείται μια μονάδα στη χώρα, θα πρέπει να εμπεριέχει και τον εξοπλισμό για τη συλλογή.
Μέχρι να επιτευχθούν οι στόχοι – εθνικοί και κοινοτικοί- όπως περιγράφονται στο ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων) στη διαχείριση αποβλήτων, οι Δήμοι -ιδίως της Αττικής- καλούνται να πληρώνουν κάθε έτος όλο και υψηλότερο τέλος ταφής με αποτέλεσμα να συμπιέζονται αντίστοιχα οι δημοτικοί προϋπολογισμοί. Δεν αποτελεί παράδοξο για την Αυτοδιοίκηση Α΄ Βαθμού μια τέτοια επιβάρυνση από τη στιγμή που οι υποδομές δεν είναι ακόμη έτοιμες για να μειωθούν σημαντικά οι παραγόμενες ποσότητες σύμμεικτων;
Το τέλος ταφής επιβαρύνει κάθε τόνο που οδηγείται, μέσα από τον πράσινο κάδο, σε ταφή. Είχε θεσμοθετηθεί ουσιαστικά από το 2012 και δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ. Εφαρμόζεται σε όλη σχεδόν την Ευρώπη με σημαντικά μεγαλύτερο συντελεστή από ότι στην Ελλάδα. Εμείς το εφαρμόσαμε από το 2022 ξεκινώντας από 20 ευρώ τον τόνο με αύξηση κατά 5 ευρώ τον τόνο μέχρι το 2025 και κατά 10 ευρώ μέχρι το 2027. Στόχος του τέλους ταφής είναι να καταστήσει ακριβή την ταφή αποβλήτων, ώστε να έχει κίνητρο ο πολίτης και ο Δήμος να προχωρήσει σε διαλογή στην πηγή αποτελεσματικά και να μειώσει τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή μέσω του πράσινου κάδου. Έτσι οι Δήμοι θα μειώσουν την ποσότητα των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή και κατ΄ επέκταση θα μειώσουν και τα χρήματα που επιβαρύνονται με το τέλος ταφής.
Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σχετικά με την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων αποβλήτων;
Οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων που δημιουργούνται στη χώρα, επιτυγχάνουν μείωση του υπολείμματος που οδηγείται σε ταφή στα επίπεδα του 35-38% περίπου επί των εισερχόμενων προς επεξεργασία αποβλήτων στη μονάδα. Για να πετύχουμε το στόχο μείωσης της ταφής κάτω από 10%, πρέπει το υπόλειμμα να μετατραπεί σε δευτερογενές καύσιμο και να μπορεί να αξιοποιείται ενεργειακά, τόσο από την εγχώρια ενεργοβόρο βιομηχανία, όσο και από νέες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που θα δημιουργηθούν για το σκοπό αυτό.
Ολοκληρώνουμε τις επόμενες εβδομάδες στο Υπουργείο Περιβάλλοντος τη σχετικά μελέτη, από την οποία προκύπτει η ανάγκη να δημιουργηθούν στη χώρα 5-6 νέες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων. Στόχος μας είναι στη συνέχεια να διαμορφώσουμε το θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή της ενεργειακής αξιοποίησης και τελικά, μέχρι το 2030 το αργότερο, να λειτουργούν όλες αυτές οι μονάδες.
Έτσι περίπου το 2% των ενεργειακών αναγκών της χώρας θα αντιμετωπίζεται από την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων των αποβλήτων, θα μειωθεί η ταφή κάτω από 10% και η Ελλάδα θα πετύχει 5 χρόνια νωρίτερα το ευρωπαϊκό στόχο.
Ας σημειώσουμε κ. Λεκκάκου, ότι η ενέργεια αυτή που θα παράγεται θα είναι καθαρή, θα είναι «πράσινη» ενέργεια και θα αντικαταστήσει κυρίως ορυκτά καύσιμα που επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον, τα οποία μάλιστα εισάγονται για τις ανάγκες της εγχώριας βιομηχανίας, επιβαρύνοντας το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας.
Έχετε στην αρμοδιότητά σας και τα έργα αποχέτευσης όλης της χώρας. Ποιος είναι ο στόχος και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
Η αλήθεια είναι ότι και σε αυτόν τον τομέα η χώρα μας έχει μείνει πίσω. Το 2020 που ανέλαβα αυτή την αρμοδιότητα, από τους 482 οικισμούς της χώρας άνω των 2.000 κατοίκων, που έπρεπε, σύμφωνα με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, να διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και δίκτυα μεταφοράς για την κάλυψη του συνόλου των κατοικιών, μόλις οι 187 είχαν τέτοιες εγκαταστάσεις. Σήμερα ο αριθμός αυτών έχει αυξηθεί σε 253, ενώ για τους υπόλοιπους 229 οικισμούς υλοποιούνται πάνω από 130 έργα στη χώρα και άλλα 60 είτε βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία, είτε έχουν εγκεκριμένη χρηματοδότηση.
Επίσης κ. Λεκκάκου, ήδη ετοιμαζόμαστε και για την αλλαγή της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας που θα μειώσει τον πληθυσμό των οικισμών από 2.000 σε 1.000 κατοίκους. Αυτό θα μας υποχρεώσει να κάνουμε υποδομές σε άλλους 270 περίπου οικισμούς, ενώ η χώρα μας έχει σχέδιο δημιουργίας εγκαταστάσεων διαχείρισης λυμάτων και σε οικισμούς κάτω των 1.000 κατοίκων στα νησιά, σε ορεινές περιοχές και σε περιοχές κοντά σε λίμνες.
Μαζί με τις αναγκαίες υποδομές που δημιουργούμε με την ΕΥΔΑΠ στην Ανατολική Αττική, οι ανάγκες νέων επενδύσεων στα έργα διαχείρισης αστικών λυμάτων σε όλη τη χώρα θα ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2035, πόρους προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε από ευρωπαϊκές, εθνικές ή και δανειακές χρηματοδοτήσεις.
Μια από αυτές είναι και το Ταμείο Ανάκαμψης, όπου όπως όλα δείχνουν θα εκτελεστούν πάνω από 70 έργα δημιουργίας ή αναβάθμισης υποδομών επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε όλη τη χώρα. Ήδη έχουμε 65 υπογεγραμμένες συμβάσεις και τις επόμενες μέρες αναμένεται και η υπογραφή των υπολοίπων. Έτσι η χώρα κ. Λεκκάκου, έχει αλλάξει ταχύτητα και στη διαχείριση των αστικών λυμάτων, όπως συμβαίνει στη διαχείριση των αποβλήτων. Η χώρα από ουραγός της Ευρώπης, με τη δουλειά της Κυβέρνησής μας στον τομέα αυτό, θα είναι μέχρι στο τέλος της 10 ετίας στις χώρες εκείνες που θα έχουν πετύχει πρώτες τους κοινοτικούς στόχους.
Να ρωτήσουμε πώς εξελίσσονται τα πρόστιμα που πληρώνουμε ως χώρα στην ΕΕ για τις παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στη διαχείριση των αποβλήτων και των αστικών λυμάτων
Κα Λεκκάκου και σε αυτόν το τομέα, οι αριθμοί δείχνουν τη σοβαρή δουλειά που κάνουμε για να απαλλάξουμε τους Έλληνες πολίτες από την καταβολή των ντροπιαστικών προστίμων που πληρώνουμε στην ΕΕ. Από τις 65 περιπτώσεις προστίμων για παράνομες που παραλάβαμε το 2019, σήμερα έχουμε μειώσει τις 43. Στόχος μας είναι μέχρι το 2025, να έχουμε μηδενίσει τόσο τα πρόστιμά αυτά, όσο και τα πρόστιμα από την μη ικανοποιητική διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων, που πληρώνουμε. Έτσι απαλλάσσουμε οριστικά τους Έλληνες φορολογούμενους από τα πρόστιμα αρκετών εκατομμυρίων ευρώ που πληρώναμε κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πολύς λόγος έχει γίνει για την ιδιωτικοποιήση στη διαχείριση του νερού. Τι ισχύει τελικά;
Δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση, το διαψεύδουμε κατηγορηματικά για μια ακόμα φορά. Το έχει πει πολλές φορές και ο ίδιος ο Υπουργός ο κ. Σκυλακάκης, αλλά δυστυχώς η αντιπολίτευση στη χώρα, λόγω ένδειας επιχειρημάτων, θέλει να πορεύεται στρεβλώνοντας τις θέσεις μας. Αυτό που πάμε να κάνουμε στη μεταρρύθμιση για την ισχυροποίηση των ΔΕΥΑ είναι απλό. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μεγαλύτερες και κυρίως ισχυρότερες διαδημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης που θα έχουν την επάρκεια να ανταποκριθούν στην ανάγκη δημιουργίας των επενδύσεων που προαναφέραμε και θα προσφέρουν καλύτερες και οικονομικά προσιτές υπηρεσίες παροχής νερού και επεξεργασίας λυμάτων προς τους πολίτες.
Επίσης να αυξήσουμε την χωρική αρμοδιότητα της ΕΥΔΑΠ και τη ΕΥΑΘ, δύο δημόσιων επιχειρήσεων που λειτουργούν υποδειγματικά. Άρα θα έχουμε λιγότερες, αλλά ισχυρότερες και αποτελεσματικότερες επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης, αποκλειστικά και μόνο δημόσιου χαρακτήρα, οι οποίες μάλιστα θα εποπτεύονται και από την ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Απορριμμάτων και Υδάτων, ώστε να επιβεβαιώνεται η καλή και οικονομικά ορθολογική παροχή των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Κανένα λοιπόν ζήτημα ιδιωτικοποίησης στη διαχείριση του νερού δεν τίθεται, ούτε πρόκειται να τεθεί όσο χρόνο είναι κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία και Πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
www.worldenergynews.gr
