Εάν πραγματοποιηθεί, ο «Κάθετος Διάδρομος» θα προσφέρει στο Αζερμπαϊτζάν μια νέα διαδρομή για την εξαγωγή του φυσικού αερίου του στις αγορές της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης και, ως εκ τούτου, θα μπορούσε να βοηθήσει το Μπακού να εκπληρώσει τη δέσμευσή του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να διπλασιάσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο μέχρι το 2027.
Η σχεδιαζόμενη νέα διαδρομή θα χρησιμοποιεί κυρίως υφιστάμενους αγωγούς που συνδέουν τα συστήματα διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας, αλλά θα απαιτούσε επέκταση της χωρητικότητας ορισμένων τμημάτων και των διασυνοριακών συνδέσεων.
Ως εκ τούτου, ο «Κάθετος Διάδρομος» θα είναι σε θέση να παρέχει πολύτιμες νέες πηγές φυσικού αερίου για τη Μολδαβία και την Ουκρανία, οι οποίες μετά τη ρωσική εισβολή αντιμετώπισαν προβλήματα κάλυψης της εγχώριας ζήτησης.
Θα είναι επίσης σε θέση να τροφοδοτεί με αέριο το υπάρχον μεγάλο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου της Ουκρανίας από Ανατολή-Δύση, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα αυτή το 2022 και την επακόλουθη διακοπή της διαμετακόμισης φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Η συνάντηση της Αθήνας
Το έργο ξεκίνησε σε μια συνάντηση στις 19 Ιανουαρίου στην Αθήνα των υπουργών Ενέργειας από τη νοτιοανατολική και κεντρική Ευρώπη στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ενεργειακή Συνδεσιμότητα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (CESEC).
Στη συνάντηση, στην οποία συμμετείχε η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Kadri Simson, υπογράφηκε Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU) μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης μεταφοράς φυσικού αερίου των κρατών μελών της ΕΕ, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Σλοβακία, καθώς και εκείνων της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, με στόχο τη δημιουργία ενός διαδρόμου μεταφοράς αερίου βορρά-νότου μεταξύ των επτά κρατών.
Σχολιάζοντας τη συμφωνία, η Simson δήλωσε ότι ο κάθετος διάδρομος θα: «ενεργοποιήσει αμφίδρομες ροές φυσικού αερίου από Βορρά προς Νότο και πίσω», που θα «βοηθήσει στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού στην Ουκρανία και τη Μολδαβία και θα ενισχύσει τη συνολική ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής."
Νέος διάδρομος, παλιά υποδομή
Η νέα συμφωνία προτείνει την αναβάθμιση και την επέκταση της υπάρχουσας υποδομής διαμετακόμισης φυσικού αερίου των επτά χωρών για τη δημιουργία ενός νέου διαδρόμου διαμετακόμισης φυσικού αερίου υψηλότερης χωρητικότητας που θα αντιστρέψει την κατεύθυνση της ροής φυσικού αερίου σε ορισμένα τμήματα και θα επιτρέψει τη μεταφορά μεγαλύτερων όγκων φυσικού αερίου από την Ελλάδα και την Τουρκία στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία.
Οι υφιστάμενοι αγωγοί διαμετακόμισης της Ουκρανίας θα μπορούσαν στη συνέχεια να μεταφέρουν το φυσικό αέριο απευθείας στην Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Πολωνία και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές πιο δυτικά.
Ο νέος διάδρομος θα μπορεί να μεταφέρει αέριο που εισάγεται στην Ελλάδα και την Τουρκία με πλοίο ως Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG) και επίσης αέριο από το Αζερμπαϊτζάν που εισάγεται μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα.
Το πρώτο βήμα προς την υλοποίηση του κάθετου διαδρόμου έγινε την 1η Φεβρουαρίου με τον κρατικό φορέα διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Βουλγαρίας Bulgartransgaz EAD να ξεκινά τις απαιτούμενες από την ΕΕ δημόσιες διαβουλεύσεις για την επέκταση της χωρητικότητας, παράλληλα με τους κρατικούς φορείς της Ελλάδας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας.
Η τελική χωρητικότητα του νέου διαδρόμου δεν έχει ακόμη αποφασιστεί, αλλά σύμφωνα με τον ουκρανικό κρατικό φορέα εκμετάλλευσης δικτύου διαμετακόμισης φυσικού αερίου GTSOU, υπάρχει επαρκής ζήτηση από ευρωπαίους αγοραστές φυσικού αερίου για χωρητικότητα έως και 21 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων την ημέρα μέσω της Μολδαβίας προς την Ουκρανία. Αυτό είναι διπλάσιο από την υπάρχουσα χωρητικότητα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ο οποίος σήμερα μεταφέρει όλες τις εξαγωγές φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη.
Οι επιπτώσεις για τον TAP
Μένει να δούμε τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στον υφιστάμενο Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου και πιο συγκεκριμένα στο τελικό του στάδιο, τον αγωγό TAP. Ο TAP ανήκει σε κοινοπραξία που περιλαμβάνει την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν SOCAR και την BP, η οποία εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, το Shah Deniz, από το οποίο παράγεται το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν.
Ο TAP έχει ονομαστική μέγιστη χωρητικότητα 20 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, αλλά λειτουργεί με περίπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, εν αναμονή της απόφασης των εταίρων της κοινοπραξίας TAP να προβούν στις απαραίτητες επενδύσεις για την προσθήκη νέων συμπιεστών που θα επιτρέψουν στον αγωγό να μεταφέρει περισσότερο αέριο.
Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους, η κοινοπραξία ανακοίνωσε ότι θα επεκτείνει τη χωρητικότητα κατά 1,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2026, αλλά δεν έχει ακόμη δείξει πότε ή εάν θα επενδύσει για να αυξήσει τη χωρητικότητα στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Η δημιουργία ενός νέου κάθετου διαδρόμου θα μπορούσε να καταστήσει περιττή αυτή την επιπλέον επέκταση - εκτός εάν και έως ότου γίνουν διαθέσιμες νέες πηγές αερίου που θα μπορούσαν να γεμίσουν και τους δύο διαδρόμους.
Ως έχει, οι μόνες διαθέσιμες πηγές φυσικού αερίου είναι το LNG - που εισάγεται μέσω τερματικών σταθμών στην Ελλάδα και την Τουρκία, και το αέριο που διοχετεύεται μέσω αγωγών από την Τουρκία, εκ των οποίων προς το παρόν είναι διαθέσιμο μόνο αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Αύξηση παραγωγής από το Αζερμπαϊτζάν
Οι προσπάθειες για την ενίσχυση της παραγωγής φυσικού αερίου του ίδιου του Αζερμπαϊτζάν βρίσκονται σε εξέλιξη.
Η BP ανακοίνωσε στις 30 Ιανουαρίου ότι αναμένει να ξεκινήσει την παραγωγή φυσικού αερίου από ένα νέο «βαθύ» κοίτασμα φυσικού αερίου στις αρχές του 2024, ενώ η γαλλική TotalEnergies, η οποία τον περασμένο Ιούλιο άρχισε να παράγει φυσικό αέριο από το κοίτασμα φυσικού αερίου Absheron του Αζερμπαϊτζάν, επιβεβαίωσε ότι σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή από 1,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Το Μπακού συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι έχει στόχο να εκπληρώσει την υπόσχεσή του να παραδώσει 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως στην Ευρώπη έως το 2027, αλλά παραμένουν αμφιβολίες για το εάν μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο χωρίς εισαγωγές από τους γείτονές του, το Τουρκμενιστάν και το Ιράν.
Το αέριο από το Τουρκμενιστάν θα μπορούσε να διατεθεί για τον έναν ή και τους δύο διαδρόμους, εάν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Τουρκίας, Τουρκμενιστάν και Ιράν για παράδοση τουρκμενικού φυσικού αερίου στην Τουρκία μέσω του Ιράν αποδώσουν καρπούς.
www.worldenergynews.gr
