Συνέντευξη στην Πηνελόπη Μητρούλια
Την ανάδειξη του EXE σε χρηματιστηριακό κόμβο φυσικού αερίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη επιδιώκει ο διευθύνων σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας Αλέξανδρος Παπαγεωργίου ανακοινώνοντας ότι ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2024 θα αρχίσει η προσφορά προϊόντων, εργαλείων και υπηρεσιών που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση του συγκεκριμένου στόχου.
Σε ότι αφορά την spot αγορά του ηλεκτρισμού τονίζει ότι είναι η μεγαλύτερη και η πιο ρευστή στα Βαλκάνια και ότι είναι αρκετά ώριμη ώστε να έχει ουσιαστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Πάντως εκτιμά ότι χρειάζονται παρεμβάσεις τόσο τεχνολογικές, όσο και σε επίπεδο προϊόντων στην Προθεσμιακή Αγορά και σχεδιάζει την υλοποίηση τους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024.
Με τη συνέντευξη του στο World Energy News, ο κ. Παπαγεωργίου προαναγγέλλει τη δημιουργία πλατφόρμας για τα PPAs η οποία μπορεί να φέρει κοντά την προσφορά και την ζήτηση τέτοιου είδους συμβολαίων, ενώ προτείνει το κράτος να αναλάβει το ρόλο του εγγυητή για την περίπτωση default του ενός από τους δυο αντισυμβαλλόμενους, καθιστώντας έτσι τα PPAs χρηματοδοτήσιμα από τις τράπεζες.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Παπαγεωργίου.
Η ενεργειακή αγορά πέρασε τα προηγούμενα δυο χρόνια μια βαθιά κρίση. Θεωρείτε ότι η δύσκολη αυτή περίοδος έχει τελειώσει; Τι προβλέπετε για τους επόμενους μήνες;
Το άμεσο παρελθόν μας έχει διδάξει να μην κάνουμε προβλέψεις.Ωστόσο νομίζω ότι πλέον είμαστε περισσότερο έτοιμοι. Τα αποθέματα φυσικού αερίου στις αποθήκες της Ευρώπης βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Οι προμηθευτές φυσικού αερίου κατάφεραν να βρουν εναλλακτικές στο ρωσικό αέριο. Ο καιρός ήταν μέχρι τώρα αρκετά καλός. Όλα αυτά αποτυπώνονται και στις τιμές του αερίου.
Πέρυσι στις 20 Δεκεμβρίου η τιμή του TTF για τον Ιανουάριο του 2023 ήταν 110 ευρώ/MWh. Σήμερα, οι τιμές Ιανουάριου 2024 είναι στα 35 ευρώ/MWh. Δηλαδή βρισκόμαστε στο 1/3 των τιμών που είχαμε πριν ένα χρόνο.
Σε ότι αφορά τη μεσοπρόθεσμη εξέλιξη των τιμών αλλά και την επάρκεια εφοδιασμού, θεωρώ ότι θα συμβάλλουν θετικά οι επενδύσεις τόσο στον τομέα του φυσικού αερίου, όσο και οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Για παράδειγμα, η λειτουργία του FSRU της Αλεξανδρούπολης θα δώσει τη δυνατότητα μεγάλης αύξησης των εξαγωγών φυσικού αερίου.
Επομένως και βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα είμαστε πολύ καλύτερα απ΄ ό,τι ήμασταν πριν δυο χρόνια. Πλέον έχουμε εναλλακτικές σε ότι αφορά την προμήθεια αερίου και είμαστε καλύτερα οργανωμένοι και έχουμε περισσότερες λύσεις στο τραπέζι.
Ποιος ήταν ο ρόλος του ΕΧΕ στην αντιμετώπιση της κρίσης;
Είναι πολύ σημαντικό το μοντέλο που έχει υιοθετηθεί στην ελληνική αγορά, το οποίο ήταν μια στρατηγική επιλογή κατά τη διαδικασία σχεδιασμού της και με βάση τα δομικά χαρακτηριστικά της, παρά τις τεχνικές προκλήσεις υλοποίησης του, δίνοντας βάρος στη μεγαλύτερη διαφάνεια που παρέχει. Αναφέρομαι στο unit based model έναντι του portfolio based που εφαρμόζεται στις περισσότερες αγορές της Ευρώπης, βάσει του οποίου οι παραγωγοί των θερμικών μονάδων και των υδροηλεκτρικών υποχρεούνται να υποβάλλουν εντολές πώλησης ανά μονάδα παραγωγής.
Χάρη στη διαφάνεια του εν λόγω μοντέλου, το ΥΠΕΝ ήταν σε θέση να μας ζητήσει τον ακριβή υπολογισμό των εσόδων των μονάδων παραγωγής από τις αγορές του ΕΧΕ, τα οποία στη συνέχεια περιορίστηκαν στην πηγή σε επίπεδα τα οποία το κράτος θεώρησε εύλογα. Με άλλα λόγια η διαφάνεια που προσφέρει το μοντέλο της αγοράς μας, έδωσε τη δυνατότητα να εφαρμοστούν τα έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης. Υπενθυμίζω ότι μέχρι σήμερα έχουν συγκεντρωθεί περίπου 3.6 δις ευρώ υπέρ των τελικών καταναλωτών.
Ο στόχος δηλαδή να απαλυνθούν οι επιπτώσεις της κρίσης για τον τελικό καταναλωτή χωρίς να αλλοιωθούν οι τιμές, οι οποίες πρέπει να αντανακλούν τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς, θα έλεγα πως επετεύχθη.
Το Target Model και η πρόβλεψη της οριακής μονάδας που καθορίζει την τιμή, επικρίθηκε έντονα. Πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει;
Δεν θεωρούμε ότι προς το παρόν χρειάζεται αλλαγή του μοντέλου. Οι επικρίσεις προέκυψαν τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα εν μέσω κρίσης. Τη στιγμή του πανικού προτάθηκαν πάρα πολλά πράγματα ακόμη και να αλλάξει εντελώς το μοντέλο χωρίς όμως να έχει γίνει κανενός είδους αξιολόγηση ή έρευνα.
Κατά τη γνώμη μου το υφιστάμενο μοντέλο της αγοράς δεν χρειάζεται πλήρη αλλαγή αλλά κάποιες βελτιώσεις. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από τη σχετική μελέτη που υλοποίησε ο ACER για την αρχιτεκτονική της αγοράς ηλεκτρισμού, η οποία κατέληγε στα πολλαπλά οφέλη που αποκόμισαν οι ευρωπαίοι καταναλωτές από το υφιστάμενο μοντέλο, αλλά και στην ουσιαστική του συμβολή στον περιορισμό των επιπτώσεων της κρίσης.
Πάντως συζητήσεις και μελέτες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για επιμέρους παρεμβάσεις (π.χ. nodal prices) που θα βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς γίνονται συνεχώς χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξετάζεται πλήρης ανατροπή. Για το λόγο αυτό και η δημόσια διαβούλευση και οι ρυθμιστικές αλλαγές στις οποίες κατέληξε η Κομισιόν πριν λίγες ημέρες για το σχεδιασμό της αγοράς, εστιάζουν στη διατήρηση του υφιστάμενου μοντέλου αγοράς, αλλά και στην ενίσχυση των δράσεων που απαιτούνται προς μια πιο «καθαρή» ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, με πυλώνα την ανάπτυξη και ενσωμάτωση των ΑΠΕ.
Είναι η ελληνική αγορά αρκετά ώριμη ώστε να έχει ουσιαστικό ρόλο στην ευρύτερη αγορά των Βαλκανίων;
Σίγουρα είναι. Κατ’ αρχήν η ελληνική spot αγορά ηλεκτρισμού είναι η μεγαλύτερη και η πιο ρευστή στα Βαλκάνια. Επίσης είναι συζευγμένη με τις αγορές της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Μάλιστα τον προηγούμενο μήνα υπογράφτηκε στην Αθήνα ένα MOU με απώτερο σκοπό τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρισμού της Ελλάδας, της Αλβανίας, του Κοσόβου, της Βόρειας Μακεδονίας και της Βουλγαρίας. Αυτο έγινε με πρωτοβουλία της ΡΑΑΕΥ, του NARUC (της αμερικανικής Εθνικής Ένωσης Ρυθμιστών), της αμερικανικής Ένωσης Ενέργειας (USEA), της RTI International και με τη χορηγία της αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID).
Πέραν της αγοράς ηλεκτρισμού, η οποία διαθέτει τη μεγαλύτερη ρευστότητα σε σχέση με τις άλλες αγορές στα Βαλκάνια, , πρέπει να πω
ότι η συγκυρία των τελευταίων δυο τριών ετών μας έχει φέρει σε μια ιστορική στιγμή: αφενός ο ρόλος της Ελλάδας έχει αναβαθμιστεί σε ό,τι αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, αφετέρου μπορούμε να αξιοποιήσουμε την εν λόγω συγκυρία για την ανάδειξη της χώρας και του Ελληνικού Χρηματιστήριου Ενέργειας ως ενεργειακού κόμβου στην ΝΑ Ευρώπη.
Θέλουμε λοιπόν να εκμεταλλευτούμε αυτή την ευκαιρία και να εξελιχθούμε σε χρηματιστηριακό κόμβο φυσικού αερίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για να το καταφέρουμε αυτό πρέπει να αυξήσουμε τη ρευστότητα, δηλαδή τις ποσότητες που συναλλάσσονται και τον αριθμό των συμμετεχόντων, όχι μόνο σε εγχώριο επίπεδο, αλλά και από το εξωτερικό..
Πάντως αυτή τη στιγμή η ρευστότητα της αγοράς του φυσικού αερίου είναι σχετικά περιορισμένη;
Tο Ελληνικό Natural Gas Trading Hub λειτουργεί από τον Μάρτιο του 2022 και πλέον περίπου 25% των συναλλαγών περνάνε μέσα από αυτό. Ξεκινήσαμε με ποσοστά κάτω από το 10% κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του. Από τον πρώτο στον δεύτερο χρόνο αποτυπώνεται τριπλασιασμός των συναλλαγών και διπλασιασμός των μελών. Μπορούμε να αυξήσουμε ακόμη περισσότερο αυτό το ποσοστό. Υπάρχουν εργαλεία όπως το market making ή το liquidity provision (δηλαδή η παροχή εκπτώσεων στα trading fees εφόσον ένα μέλος μας φτάσει κάποια προκαθορισμένα όρια μεγεθών που συναλλάσσεται – τα λεγόμενα thresholds). Θα βάλουμε στο τραπέζι όλα αυτά τα εργαλεία και θα τα προσφέρουμε στους πελάτες μας για να επιλέξουν τα πλέον κατάλληλα γι’ αυτούς.
Για να το επιτύχουμε αυτό έχουμε δημιουργήσει ένα νέο οργανόγραμμα με νέες μονάδες όπως το sales και το account management οι οποίες έχουν ήδη στελεχωθεί.
Παράλληλα διευκολύνουμε τη διαδικασία συμμετοχής στις αγορές μας χωρίς να μειώνουμε τα standard. Μέσα στον Ιανουάριο θα αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο κάποιος μπορεί να είναι μέλος, ώστε να συμμετέχουν και εταιρίες που δεν θέλουν να διαχειρίζονται τη φυσική παράδοση του φυσικού αερίου.
Αυτά είναι προϊόντα, εργαλεία και υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται σε όλες τις αγορές της Ευρώπης. Όλα αυτά θα συμβούν εντός του πρώτου τριμήνου του 2024.
Η προθεσμιακή αγορά φαίνεται ότι δεν έχει ικανοποιητική συμμετοχή. Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;
Με την εμπειρία που έχουμε συσσωρεύσει τα τελευταία 3,5 χρόνια έχουμε εντοπίσει, ήδη από τον περασμένο Απρίλιο, τα σημεία της Αγοράς Παραγώγων του ΕΧΕ που πρέπει να βελτιωθούν.
Για παράδειγμα, ένα πρόβλημα είναι ότι τα παράγωγα στην ελληνική αγορά ξεκινούν από τον επόμενο μήνα (month-ahead). Τα προϊόντα επομένης ημέρας, εβδομάδας κλπ. δεν υπάρχουν (short term derivatives). Πρόκειται για προϊόντα που τα ζητάει η αγορά και υπάρχουν ήδη στα άλλα χρηματιστήρια ενέργειας της Ευρώπης. Πρέπει να τα προσφέρουμε και εμείς. Πρέπει να προσφέρουμε όσο το δυνατόν περισσότερα εργαλεία, υπηρεσίες και προϊόντα που να διευκολύνουν τις εταιρίες και εν τέλη τον τελικό καταναλωτή. Όσο πιο ρευστή, πιο ώριμη
και πιο μεγάλη είναι μια αγορά, τόσο πιο σταθερή και ανεξάρτητη από εξωτερικούς παράγοντες είναι.
Επομένως κοιτάζουμε να βελτιώσουμε την ποιότητα των υπηρεσιών μας και να προσφέρουμε στην αγορά τα καινούργια μας προϊόντα. Ιδανικά αυτό θα συμβεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024.
Τα PPAs θα αποτελέσουν σύντομα αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο;
Πρόσφατα είχαμε συναντήσεις με τη ΡΑΑΕΥ αλλά και το ΥΠΕΝ για να παρουσιάσουμε την πρόταση μας για τα PPAs.
Τα PPAs έχουν αναδειχθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως το βασικό εργαλείο για να υποστηριχθεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ μέσω της χρηματοδότησης έργων. Πιστεύουμε ότι ένας καλός τρόπος για να επισπευσθεί η υπογραφή ενός PPA μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή είναι το κράτος να λάβει το ρόλο του εγγυητή (state guarantee). Θα ενίσχυε ιδιαίτερα τα PPAs μεταξύ μικρότερων παιχτών και είναι συμβατό με το υφιστάμενο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο (ενδεικτικά, αυτό το σχήμα έχει ήδη εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ισπανία).
Προτείνουμε λοιπόν ένα αντίστοιχο σχήμα με το κράτος στο ρόλο του εγγυητή, για την περίπτωση του default ενός από τους δυο αντισυμβαλλόμενους (counterparty risk) και όχι για την επιδότηση της τιμής (price/market risk). Με αυτό τον τρόπο ένα PPA θα μπορεί πιο εύκολα να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από τις τράπεζες.
Από τον ερχόμενο Γενάρη θα ξεκινήσουμε να υλοποιούμε την πλατφόρμα για τα PPAs όπου θα συναντώνται η προσφορά και η ζήτηση.
Παράλληλα, θα προχωρήσουμε σε τυποποίηση των συμβολαίων σε ανοιχτό διάλογο με την αγορά, αρχής γενομένης από τις τράπεζες.
Η πρόταση μας είναι πλήρης και έχει δυο φάσεις. Από τη στιγμή που η εγγυοδοσία δεν είναι ακόμη στο τραπέζι, εμείς θα προχωρήσουμε στη δημιουργία της πλατφόρμας και σε δεύτερο στάδιο, εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε και στην επόμενη φάση η οποία θα προβλέπει και τη συμμετοχή του κράτους ως εγγυητή.
Η ανάπτυξη των περιβαλλοντικών αγορών είναι στρατηγικός στόχος του Χρηματιστήριου Ενέργειας από την ίδρυση του. Λόγω της μακράς του εμπειρίας στο σχεδιασμό, στην υλοποίηση και στη διαχείριση οργανωμένων αγορών, βρίσκεται στην καλύτερη δυνατή θέση για την ανάπτυξή τους.
*Ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου είναι διευθύνων σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας
www.worldenergynews.gr
