Ο κατασκευαστικός κλάδος βρίσκεται τα τελευταία τρία χρόνια επιστρέφει με γοργούς ρυθμούς στην κανονικότητα, μετά την καταβύθιση της οικονομικής κρίσης. Με ένα pipeline έργων υποδομών ύψους 27 δισ. ευρώ ως το 2030 και τους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους να αθροίζουν ιστορικά υψηλό ανεκτέλεστο άνω των 16 δισ. ευρώ, οι προοπτικές δεν μπορούν παρά να θεωρούνται ευοίωνες. Η πραγματικότητα όμως του κλάδου δεν είναι ανέφελη.
Το μεγάλο στοίχημα από εδώ και μπρος είναι να γίνουν πραγματικότητα τα έργα που υπογράφονται, ώστε να μην χαθούν πολύτιμοι πόροι. Μέσα στις ταραχώδεις γεωπολιτικές συνθήκες, τη δυσλειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού, την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή, η χώρα μας χάρη στους ευρωπαϊκούς πόρους έχει μπροστά της τουλάχιστον μια πενταετία ευκαιριών. Από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, πόροι 11 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε πράσινες και έξυπνες επενδύσεις που θα αλλάξουν το αποτύπωμα των υποδομών και των μεταφορών της χώρας.
Μιλώντας, εχθές, στο 6ο Athens Investment Forum ο υπουργός Υποδομών κα Μεταφορών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, επέστησε την προσοχή στην υλοποίηση των έργων, εντός χρονοδιαγραμμάτων και προϋπολογισμού. Απέδωσε μάλιστα στον κατασκευαστικό κλάδο την ευθύνη να μεριμνήσει για την εκτέλεση των έργων που καταγράφει σήμερα στο ανεκτέλεστό του.
Αναγνώρισε, όμως, και την ευθύνη της πολιτείας «να αντιμετωπίσει μία σειρά προκλήσεων, που υφίστανται ως προς την ωριμότητα μελετών, τις απαλλοτριώσεις, την εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού». Προβλήματα που μετ’ επιτάσεως αναδεικνύει ο τεχνικός κόσμος.
Στην πρώτη γραμμή η χρηματοδότηση
«Οφείλουμε, επίσης, να βρούμε πρόσθετους πόρους για να χρηματοδοτήσουμε τα πολλά έργα», είπε, χαρακτηριστικά, απαριθμώντας τις διαθέσιμες πηγές, με πρώτο το ΕΣΠΑ. Σημείωσε, δε, πως τα αντιπλημμυρικά έργα που απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης θα υλοποιηθούν μέσω ΕΣΠΑ βγήκε μάλιστα αυτές τις μέρες και σχετική πρόσκληση. Βεβαίως το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μία τεράστια ευκαιρία, κινητοποιώντας και ιδιωτικά κεφάλαια.
Το επόμενο διάστημα, οι προσπάθειες του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών θα επικεντρωθούν στην εξασφάλιση πόρων από τα CEF II και ΙΙΙ, κυρίως για τη χρηματοδότηση της συμμετοχής της χώρας μας στα διευρωπαϊκά δίκτυα, κυρίως τα σιδηροδρομικά. Προτεραιότητα αποτελεί η εξεύρεση πόρων για τα τμήματα Θεσσαλονίκη - Τοξότες και Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο.
Μία ακόμη δυνατότητα για τη χώρα μας είναι η χρηματοδότηση από την EIB, για την οποία ο κ. Σταϊκούρας έθεσε ως προϋπόθεση οι πόροι να αξιοποιηθούν κατά τον βέλτιστο τρόπο χωρίς να επηρεάζουν τα δημόσια οικονομικά, δεδομένου ότι πρόκειται σε κάθε περίπτωση για δανεισμό. Προς το ήδη συμφωνηθέν πακέτο των 750 εκατ. ευρώ με την EIB οδεύει το αντιπλημμυρικό έργο στο Πλατύ του Ρεθύμνου. Σημαντικό εργαλείο αποτελούν ακόμη τα έργα ΣΔΙΤ, ενώ υπάρχει φυσικά και το πεπερασμένο ΠΔΕ.
Πνίγει τον κλάδο η έλλειψη τεχνικού προσωπικού
Οι μεγάλες ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού αποτελούν πια το νούμερο ένα ζήτημα που θέτουν τα στελέχη της κατασκευαστικής αγοράς. Η αποψίλωση του επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού του κλάδου μέσα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, στοιχίζει σήμερα ακριβά στα έργα. Όπως επισήμανε ο κ. Κωνσταντίνος Μιτζάλης, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΑΒΑΞ, το κενό που εντοπίζεται σε ανθρώπινους πόρους (μηχανικούς, εργοδηγούς, εξειδικευμένους εργάτες) θα είναι μείζον ζήτημα τα επόμενα χρόνια. Για να ξεπεραστεί, έθεσε στο τραπέζι το ζήτημα της παροχής κινήτρων για τον επαναπατρισμό επιστημόνων, καθώς και διακρατικές συμφωνίες για προσωπικό εκτός Ε.Ε.
Η έλλειψη εργαζομένων δεν απειλεί μόνο καθ’ εαυτή την εκτέλεση των έργων, συγχρόνως αυξάνει και το εργατικό κόστος. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα το ημερομίσθιο του τεχνίτη στην αγορά έχει ξεπεράσει τα 100 ευρώ, όταν οι προϋπολογισμοί των έργων καταρτίζονται με 58 ευρώ.
Όπως χαρακτηριστικά περιέγραψε ο κ. Πέτρος Σουρέτης, εντεταλμένος σύμβουλος και εκτελεστικό μέλος ΔΣ της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, για τα δύο έργα που εκτελεί στην Κρήτη ο όμιλος, το αεροδρόμιο Καστελίου και το ΣΔΙΤ του ΒΟΑΚ, αναζήτησε τοπικό προσωπικό μέσω της ΔΥΠΑ. Από τους 1.680 ανέργους ενδιαφέρθηκαν μόλις οι 8! «Αυτό καταδεικνύει πως κάτι γίνεται λάθος. Χρειάζονται κίνητρα και σωστός σχεδιασμός, με συνεργασία του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα», σημείωσε.
Θεσμικές αδυναμίες και κοστολόγηση με τιμές 2004
Οι διαχρονικές παθογένειας αποτελούν συχνό σημείο τριβής μεταξύ του δημοσίου και του τεχνικού κόσμου. Στην ανωριμότητα των μελετών, την ελλιπή προετοιμασία των διαγωνισμών, τις καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις, αλλά και στις πληρωμένες των εργολάβων, έχει προστεθεί τα τελευταία δύο χρόνια το ζήτημα της αναθεώρησης των τιμών.
Μιλώντας για τις απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις, ο κ. Σουρέτης σημείωσε πως η αναθεώρηση του ν. 4412, ενώ θα θεράπευε αδυναμίες, αγνόησε σε μεγάλο βαθμό τις ενστάσεις και τις αντιπροτάσεις της αγοράς. «Το πολυαναμενόμενο Παρατηρητήριο Τιμών που θα γεφύρωνε το χάσμα ανάμεσα στις ανεδαφικές κοστολογικές προβλέψεις των έργων και στη σύγχρονη πραγματικότητα των διεθνών τιμών, παραμένει κενό γράμμα, με αποτέλεσμα να τελειώνει το 2023 και 20 χρόνια μετά ο κλάδος να καλείται να εκτελέσει έργα με τα δεδομένα του τιμολογίου Σουφλιά του 2004», σημείωσε, υπογραμμίζοντας πως άλλες χώρες των Βαλκανίων, όπως η Ρουμανία, καινοτόμησαν και προχωρούν σε αναθεωρήσεις του κόστους των έργων έως και 60%, όταν στην Ελλάδα συζητάμε ακόμη για ένα 5%, σε ορισμένα κατ’ επιλογήν έργα.
«Είναι προφανές ότι αν δεν γίνουν σοβαρές παρεμβάσεις και τομές σε πολύ σύντομο διάστημα θα βιώσουμε σημαντική υστέρηση στη δημοπράτηση μεγάλων έργων», τόνισε.
Αναφερόμενος στην υποκοστολόγηση των έργων, ο κ. Μιτζάλης σχολίασε πως δεν είναι δυνατόν κάποιος να διεκδικήσει ένα έργο μπαίνοντας εκ προοιμίου μέσα, εξηγώντας και γιατί αρκετοί διαγωνισμοί δεν συγκεντρώνουν επενδυτικό ενδιαφέρον ή γιατί καθυστερεί η ολοκλήρωσή τους. «Τα κόστη αλλάζουν διαρκώς, αλλά δεν αλλάζουν οι προϋπολογισμοί των έργων. Χρειάζεται ένας σύγχρονος μηχανισμός ώστε οι αυξήσεις τιμών και εργατικών να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και να αναθεωρούνται οι εν εξελίξει συμβάσεις», είπε.
Επισήμανε, δε, την ανάγκη τα έργα όταν συμβασιοποιούνται να είναι ώριμα στην πράξη και όχι στα λόγια, με ώριμες μελέτες και απαλλοτριώσεις, ώστε να τηρούνται τα χρονοδιαγράμματα. Έτσι θα αποφευχθεί το φαινόμενο να χάνονται ευρωπαϊκά κονδύλια και τα έργα να γίνονται αναγκαστικά «γέφυρα» σε άλλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα εις βάρος άλλων έργων.
www.worldenergynews.gr
