Ο αμερικανικός οίκος Moody’s στις 15 Σεπτεμβρίου 2023 αναβάθμισε την Ελλάδα σε Ba1 με σταθερές προοπτικές από Ba3
Σε αναβάθμιση κατά δύο βαθμίδες της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, σε «Ba1» από «Ba3», προχώρησε η Moody's, με «σταθερές» τις προοπτικές επαναξιολόγησης.
Σημειώνεται πως, σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, η ελληνική οικονομία είναι ένα «σκαλοπάτι» κάτω από την αξιολόγηση Baa3, που δίνει την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα...
Ωστόσο, η αναβάθμιση θα έχει σχεδόν ουδέτερη επίδραση στην αγορά, καθώς, ως γνωστόν, οι επενδυτές και η ΕΚΤ λαμβάνουν υπόψη την υψηλότερη βαθμολογία κάθε χώρας.
Στην περίπτωση της Ελλάδος την υψηλότερη βαθμολογία δίνει η καναδική DBRS Morningstar.
Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις του bankingnews.gr, η Ελλάδα θα πάρει το «investement grade» από τη Moody's στο τέλος του 2024.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του οίκου να αναβαθμίσει κατά δύο βαθμίδες την αξιολόγηση της Ελλάδας αντανακλά τους εξής παράγοντες:
Η οικονομία, τα δημόσια οικονομικά, οι θεσμοί και το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδος βιώνουν βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες θα υποστηρίξουν τη βελτίωση των πιστωτικών δεικτών και την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε πιθανούς κραδασμούς στο μέλλον.
Ειδικότερα, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβέρνησης μετά τις εκλογές του Ιουνίου παρέχει υψηλό βαθμό πολιτικής βεβαιότητας για την επόμενη τετραετία, ενισχύοντας αδιαλείπτως την εφαρμογή και τον σχεδιασμό περαιτέρω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, γεγονός που υποστηρίζει την προσδοκία της Moody's για οικονομική και δημοσιονομική τόνωση.
Η σταθερή προοπτική εξισορροπεί αυτές τις θετικές τάσεις έναντι προκλήσεων οι οποίες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι υποθέτει η Moody's, συμπεριλαμβανομένων ενός συγκριτικά χαμηλού, αν και αυξανόμενου επενδυτικού επιτοκίου, ενός σημαντικού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, του υψηλού δημόσιου χρέους και επιπλέον οικονομικών και δημοσιονομικών προκλήσεων (από το δημογραφικό ώς την κλιματική αλλαγή).
Η Moody's αύξησε επίσης τα ανώτατα όρια σε τοπικό νόμισμα και ξένο νόμισμα σε Α1 από Α3.
Για τις χώρες της ζώνης του ευρώ είναι χαρακτηριστική μια διαφορά έξι βαθμίδων μεταξύ του ανώτατου ορίου σε τοπικό νόμισμα και της αξιολόγησης του εκδότη σε τοπικό νόμισμα, καθώς και μια διαφορά μηδενικής βαθμίδας μεταξύ του ανώτατου ορίου του τοπικού νομίσματος και του ανώτατου ορίου σε ξένο νόμισμα, γεγονός που αντανακλά τα οφέλη από το ισχυρό κοινό θεσμικό σύστημα της ζώνης του ευρώ, το νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, καθώς και την υποστήριξη ρευστότητας και άλλους μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων.
Αντανακλά επίσης την άποψη της Moody's για τον de minimis κίνδυνο εξόδου από τη ζώνη του ευρώ.
Η αιτιολόγηση
Σύμφωνα με τον οίκο, η Ελλάδα παρουσιάζει ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική, χάρη στη διαρκή αλλαγή στο οικονομικό της μοντέλο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο αμερικανικός οίκος προβλέπει μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για την περίοδο 2023-27 κατά 2,2%.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με τη μέση ανάπτυξη 0,8% ετησίως τα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας.
Οι επενδύσεις και η κατανάλωση θα είναι οι κύριοι μοχλοί ανάπτυξης, με τη συμβολή των καθαρών εξαγωγών να αυξάνεται με αργό ρυθμό.
Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις θα υποστηρίζονται από κεφάλαια του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με βάση την πρόοδο στις εκταμιεύσεις κεφαλαίων και την εξεύρεση επενδυτικών πόρων από την ίδια την Ελλάδα, η Moody's αναμένει πως το Ταμείο Ανάκαμψης θα προσφέρει σημαντική στήριξη στην ανάπτυξη της χώρας.
Επιπλέον, αναμένει ότι η θετική τάση στις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) θα συνεχιστεί λόγω των καλύτερων οικονομικών προοπτικών, των εν εξελίξει ιδιωτικοποιήσεων και της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων.
Συνολικά, τα προαναφερθέντα θα συμβάλουν στην αύξηση των επενδύσεων (μετρούμενων ως ακαθάριστων σχηματισμών παγίου κεφαλαίου) σε περίπου 18% του ΑΕΠ έως το 2027, από 13,7% που καταγράφηκε το 2022.
Από την αλλη, οι ισχυρές επενδύσεις θα συνεισφέρουν στη διατήρηση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Ειδικότερα, η Moody's προβλέπει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών γύρω στο 5-7% του ΑΕΠ έως το 2027, έναντι 9,7% το 2022.
Ωστόσο, οι εξωτερικές ευπάθειες που σχετίζονται με το μεγάλο και σταδιακά μειούμενο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μετριάζονται, κατά την άποψη της Moody's, από τις προοπτικές των ΑΞΕ και την ασφαλή χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς αυτά μαζί θα χρηματοδοτήσουν μεγάλο μέρος του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Ισχυρή δέσμευση για μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική σύνεση
Ο οίκος Moody's αναμένει από την κυβέρνηση να συνεχίσει τις οικονομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στην άποψη του οίκου ότι η δέσμευση της κυβέρνησης για την εφαρμογή δημοσιονομικών συνετών πολιτικών είναι αξιόπιστη και ισχυρή.
Επιπλέον, στην ελληνική κοινωνία υπάρχει ευρεία συναίνεση για αυτές τις πολιτικές.
Οι θεσμικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων της ίδρυσης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, της ψηφιοποίησης της δημόσιας διοίκησης και του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας, έχουν θετικό αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών πολιτικών σε ό,τι αφορά τη φορολογική συμμόρφωση και στο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Η Moody's αναμένει περαιτέρω πρόοδο τα επόμενα χρόνια, βασιζόμενη, σε μεγάλο βαθμό, στα ορόσημα που έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα.
Τομείς που παρουσιάζουν μεγάλη συνάφεια με το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας είναι η ενίσχυση της δικαστικής αποτελεσματικότητας, περαιτέρω βελτιώσεις στη φορολογική συμμόρφωση, φορολογικά κίνητρα για αύξηση των επενδύσεων, μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για αύξηση των ποσοστών συμμετοχής και μέτρα για τη στήριξη της δημιουργίας πράσινων υποδομών.
Χρέος…
Σε ό,τι αφορά το χρέος, η Moody's αναμένει τώρα ακόμη ταχύτερη μείωσή του το 2024, κοντά στο 150% του ΑΕΠ.
Αυτή η εκτίμηση είναι αποτέλεσμα της ισχυρότερης του αναμενομένου αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ και της σταδιακής μείωσης του πληθωρισμού, που θα οδηγήσει σε ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 5% ετησίως στον προβλεπόμενο ορίζοντα της Moody's, δηλαδή μεταξύ 2023-27.
Αυτό το ποσοστό συγκρίνεται με την ετήσια αύξηση μόλις 0,7% του ονομαστικού ΑΕΠ την πενταετία προ πανδημίας.
Η μείωση του χρέους αντανακλά επίσης την εστίαση της κυβέρνησης στην εφαρμογή συνετών δημοσιονομικών πολιτικών, με σκοπό και αποτέλεσμα την αύξηση των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των κρατικών δαπανών, η Moody's αναμένει από την Ελλάδα να επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 1-2% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, γεγονός που αντανακλά τη βελτίωση η οποία επιτυγχάνεται σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής.
Επίκεντρο της δημοσιονομικής πολιτικής θα αποτελέσει η ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, κυρίως μέσω της ψηφιοποίησης.
Με γνώμονα την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα, η Moody's αναμένει από την κυβέρνηση να επιτύχει κάποια αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, το χάσμα μεταξύ των εισπράξεων φόρου προστιθέμενης αξίας και αυτών που θα εισπράττονταν υπό πλήρη συμμόρφωση μειώθηκε σε περίπου 15% από 29% το 2017 και περίπου 20% το 2020.
Μεταξύ των μέτρων που εφαρμόζει η κυβέρνηση συγκαταλέγονται η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η σύνδεση ταμειακών μηχανών και τερματικών σημείων πώλησης με τις φορολογικές αρχές και η πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω αυξημένων ελέγχων, που θα συμβάλουν στη μείωση αυτού του χάσματος.
Επίσης, η ευνοϊκή διάρθρωση του δημόσιου χρέους, με μέση ληκτότητα περίπου 20 ετών, το γεγονός πως υψηλό ποσοστό του ανήκει στον δημόσιο τομέα, ο πλήρως αντισταθμισμένος κίνδυνος επιτοκίου, χωρίς χρέος σε ξένο νόμισμα, καθώς επίσης και το μεγάλο απόθεμα μετρητών, το οποίο η Moody's εκτιμά σε περίπου 32 δισ. ευρώ (14,3% του ΑΕΠ) μέχρι το τέλος του 2023, θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη δημοσιονομική ισχύ της Ελλάδας, μειώνοντας τον κίνδυνο ρευστότητας της κυβέρνησης τα επόμενα χρόνια.
Οι πληρωμές τόκων της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας την περίοδο 2023-27 θα είναι κατά μέσο όρο 5,9% των εσόδων, ελαφρώς υψηλότερες από το μέσο όρο του 5,7% το 2018-22, και θα παραμείνουν ισχυρότερες από ό,τι για παράδειγμα της Ιταλίας (Baa3 αρνητικό).
Ωστόσο, η βιώσιμη μείωση του χρέους της Ελλάδας κάτω από το 140% του ΑΕΠ θα απαιτήσει έναν συνδυασμό σταθερής ονομαστικής ανάπτυξης και διατήρησης σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων, κάτι που θα αποτελέσει πρόκληση για την κυβέρνηση μεσομακροπρόθεσμα.
Τραπεζικός τομέας
Η βελτίωση στην «υγεία» του τραπεζικού τομέα στηρίζει την οικονομία και περιορίζει τους κινδύνους.
Οι δείκτες ποιότητας του ενεργητικού, της κερδοφορίας και των κεφαλαιών των τραπεζών συνεχίζουν να βελτιώνονται, πλησιάζοντας στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ και της ΕΕ.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL) έχουν μειωθεί τόσο σε ποσότητα όσο και ως ποσοστό επί του συνόλου των δανείων, και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (EBA) είναι πλέον ελαφρώς κάτω από το 5%, έναντι 30% το 2020.
Ενώ η μείωση των NPL παραμένει πρόκληση, η Moody's αναμένει επιτάχυνσή της βάσει του νόμου περί αφερεγγυότητας.
Το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα ακολουθήσει τη στρατηγική αποεπένδυσής του που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2023 και, δεδομένων των ισχυρών αποτιμήσεων και του ενδιαφέροντος από ξένους επενδυτές, οι προοπτικές για πώληση κρατικών ποσοστών μέχρι το τέλος του 2025 είναι καλές.
Σταθερές προοπτικές
Σύμφωνα με τη Moody’s, οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν βαθιές διαρθρωτικές βελτιώσεις που θα μπορούσαν να ισχυροποιήσουν τους πιστωτικούς δείκτες περισσότερο από ό,τι αναμένεται επί του παρόντος, έναντι προκλήσεων που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι εικάζεται.
Από την άλλη πλευρά, η συναίνεση των Ελλήνων πολιτών για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που θα βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και την παραγωγή στην Ελλάδα αποφέροντας δημοσιονομικά πρωτογενή πλεονάσματα μπορεί να κατοχυρώσει θετικότερα αποτελέσματα από ό,τι εκτιμά επί του παρόντος η Moody's.
Από την άλλη πλευρά, το σημαντικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δείχνει ότι οι επενδυτικές ανάγκες της οικονομίας έχουν αυξηθεί ταχύτερα από την αποταμιευτική της ικανότητα.
Προϊόντος του χρόνου, εάν διατηρηθεί αυτή η κατάσταση, οι πληθωριστικές πιέσεις θα ενταθούν, γεγονός που θα υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας.
Επιπλέον, δεδομένων του μεγέθους και της σημασίας τομέων όπως ο Τουρισμός και η Ναυτιλία, η οικονομία είναι επιρρεπής σε εξωτερικούς κραδασμούς και χρειάζεται βελτιώσεις όσον αφορά την ανθεκτικότητά της, κυρίως μέσω διεύρυνσης της εξαγωγικής βάσης – αλλά γι' αυτό θα απαιτηθεί χρόνος.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στη δυνητική ανάπτυξη από τη γήρανση του πληθυσμού μέσω των χαμηλότερων εισφορών από την εργασία, αν και δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, είναι σημαντικός.
Ειρήσθω εν παρόδω, η χώρα έχει δυνατότητες κάλυψης της διαφοράς όσον αφορά τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό γυναικών και ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω, ενώ οι βελτιωμένες οικονομικές προοπτικές, σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προσέλκυση Ελλήνων πολιτών υψηλής ειδίκευσης που μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια των ετών κρίσης.
Τι θα οδηγήσει σε αναβάθμιση
Η συνέχιση των οικονομικών πολιτικών και η δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, σε συνδυασμό με την επιτυχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που απομένουν, ιδίως στο δικαστικό σύστημα, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς κραδασμούς, γρηγορότερη από την αναμενόμενη βελτίωση της δημοσιονομικής ισχύος και αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα υποστήριζε υψηλότερη εκτίμηση.
Επιπλέον, μια πιο γρήγορη αλλαγή στην οικονομική δομή της Ελλάδας που συμβάλλει στη βελτίωση της οικονομικής ανθεκτικότητας θα ήταν πιστωτική θετική.
Περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, μειώνοντας τη μεταβλητότητα της κερδοφορίας και φέρνοντας τους δείκτες ποιότητας και κεφαλαιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων πιο κοντά στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, θα ήταν επίσης πιστωτικά θετικές.
Τι θα οδηγήσει σε υποβάθμιση
Μια αντιστροφή της πορείας της πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια ή οι ενδείξεις ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις δεν δίνουν την ώθηση στην ανάπτυξη και στους δημοσιονομικούς λογαριασμούς που αναμένεται επί του παρόντος, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις θα ασκούσε πτωτική πίεση στην αξιολόγηση.
Ειδικότερα, οι ενδείξεις ότι είναι πιθανή μια διαρκής, ουσιώδης επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, πιθανώς σε συνδυασμό με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα προκαλούσαν αρνητική ενέργεια αξιολόγησης.
Κλιμάκωση της γεωπολιτικής έντασης στην Ευρώπη, με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθοδική πίεση στην αξιολόγηση.
www.worldenergynews.gr
Σημειώνεται πως, σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, η ελληνική οικονομία είναι ένα «σκαλοπάτι» κάτω από την αξιολόγηση Baa3, που δίνει την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα...
Ωστόσο, η αναβάθμιση θα έχει σχεδόν ουδέτερη επίδραση στην αγορά, καθώς, ως γνωστόν, οι επενδυτές και η ΕΚΤ λαμβάνουν υπόψη την υψηλότερη βαθμολογία κάθε χώρας.
Στην περίπτωση της Ελλάδος την υψηλότερη βαθμολογία δίνει η καναδική DBRS Morningstar.
Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις του bankingnews.gr, η Ελλάδα θα πάρει το «investement grade» από τη Moody's στο τέλος του 2024.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του οίκου να αναβαθμίσει κατά δύο βαθμίδες την αξιολόγηση της Ελλάδας αντανακλά τους εξής παράγοντες:
Η οικονομία, τα δημόσια οικονομικά, οι θεσμοί και το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδος βιώνουν βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες θα υποστηρίξουν τη βελτίωση των πιστωτικών δεικτών και την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε πιθανούς κραδασμούς στο μέλλον.
Ειδικότερα, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβέρνησης μετά τις εκλογές του Ιουνίου παρέχει υψηλό βαθμό πολιτικής βεβαιότητας για την επόμενη τετραετία, ενισχύοντας αδιαλείπτως την εφαρμογή και τον σχεδιασμό περαιτέρω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, γεγονός που υποστηρίζει την προσδοκία της Moody's για οικονομική και δημοσιονομική τόνωση.
Η σταθερή προοπτική εξισορροπεί αυτές τις θετικές τάσεις έναντι προκλήσεων οι οποίες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι υποθέτει η Moody's, συμπεριλαμβανομένων ενός συγκριτικά χαμηλού, αν και αυξανόμενου επενδυτικού επιτοκίου, ενός σημαντικού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, του υψηλού δημόσιου χρέους και επιπλέον οικονομικών και δημοσιονομικών προκλήσεων (από το δημογραφικό ώς την κλιματική αλλαγή).
Η Moody's αύξησε επίσης τα ανώτατα όρια σε τοπικό νόμισμα και ξένο νόμισμα σε Α1 από Α3.
Για τις χώρες της ζώνης του ευρώ είναι χαρακτηριστική μια διαφορά έξι βαθμίδων μεταξύ του ανώτατου ορίου σε τοπικό νόμισμα και της αξιολόγησης του εκδότη σε τοπικό νόμισμα, καθώς και μια διαφορά μηδενικής βαθμίδας μεταξύ του ανώτατου ορίου του τοπικού νομίσματος και του ανώτατου ορίου σε ξένο νόμισμα, γεγονός που αντανακλά τα οφέλη από το ισχυρό κοινό θεσμικό σύστημα της ζώνης του ευρώ, το νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, καθώς και την υποστήριξη ρευστότητας και άλλους μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων.
Αντανακλά επίσης την άποψη της Moody's για τον de minimis κίνδυνο εξόδου από τη ζώνη του ευρώ.
Η αιτιολόγηση
Σύμφωνα με τον οίκο, η Ελλάδα παρουσιάζει ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική, χάρη στη διαρκή αλλαγή στο οικονομικό της μοντέλο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο αμερικανικός οίκος προβλέπει μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για την περίοδο 2023-27 κατά 2,2%.
Πρόκειται για μια πολύ σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με τη μέση ανάπτυξη 0,8% ετησίως τα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας.
Οι επενδύσεις και η κατανάλωση θα είναι οι κύριοι μοχλοί ανάπτυξης, με τη συμβολή των καθαρών εξαγωγών να αυξάνεται με αργό ρυθμό.
Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις θα υποστηρίζονται από κεφάλαια του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με βάση την πρόοδο στις εκταμιεύσεις κεφαλαίων και την εξεύρεση επενδυτικών πόρων από την ίδια την Ελλάδα, η Moody's αναμένει πως το Ταμείο Ανάκαμψης θα προσφέρει σημαντική στήριξη στην ανάπτυξη της χώρας.
Επιπλέον, αναμένει ότι η θετική τάση στις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) θα συνεχιστεί λόγω των καλύτερων οικονομικών προοπτικών, των εν εξελίξει ιδιωτικοποιήσεων και της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων.
Συνολικά, τα προαναφερθέντα θα συμβάλουν στην αύξηση των επενδύσεων (μετρούμενων ως ακαθάριστων σχηματισμών παγίου κεφαλαίου) σε περίπου 18% του ΑΕΠ έως το 2027, από 13,7% που καταγράφηκε το 2022.
Από την αλλη, οι ισχυρές επενδύσεις θα συνεισφέρουν στη διατήρηση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Ειδικότερα, η Moody's προβλέπει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών γύρω στο 5-7% του ΑΕΠ έως το 2027, έναντι 9,7% το 2022.
Ωστόσο, οι εξωτερικές ευπάθειες που σχετίζονται με το μεγάλο και σταδιακά μειούμενο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μετριάζονται, κατά την άποψη της Moody's, από τις προοπτικές των ΑΞΕ και την ασφαλή χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια, καθώς αυτά μαζί θα χρηματοδοτήσουν μεγάλο μέρος του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Ισχυρή δέσμευση για μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική σύνεση
Ο οίκος Moody's αναμένει από την κυβέρνηση να συνεχίσει τις οικονομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτή η πεποίθηση βασίζεται στην άποψη του οίκου ότι η δέσμευση της κυβέρνησης για την εφαρμογή δημοσιονομικών συνετών πολιτικών είναι αξιόπιστη και ισχυρή.
Επιπλέον, στην ελληνική κοινωνία υπάρχει ευρεία συναίνεση για αυτές τις πολιτικές.
Οι θεσμικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων της ίδρυσης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, της ψηφιοποίησης της δημόσιας διοίκησης και του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας, έχουν θετικό αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών πολιτικών σε ό,τι αφορά τη φορολογική συμμόρφωση και στο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Η Moody's αναμένει περαιτέρω πρόοδο τα επόμενα χρόνια, βασιζόμενη, σε μεγάλο βαθμό, στα ορόσημα που έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα.
Τομείς που παρουσιάζουν μεγάλη συνάφεια με το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας είναι η ενίσχυση της δικαστικής αποτελεσματικότητας, περαιτέρω βελτιώσεις στη φορολογική συμμόρφωση, φορολογικά κίνητρα για αύξηση των επενδύσεων, μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για αύξηση των ποσοστών συμμετοχής και μέτρα για τη στήριξη της δημιουργίας πράσινων υποδομών.
Χρέος…
Σε ό,τι αφορά το χρέος, η Moody's αναμένει τώρα ακόμη ταχύτερη μείωσή του το 2024, κοντά στο 150% του ΑΕΠ.
Αυτή η εκτίμηση είναι αποτέλεσμα της ισχυρότερης του αναμενομένου αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ και της σταδιακής μείωσης του πληθωρισμού, που θα οδηγήσει σε ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 5% ετησίως στον προβλεπόμενο ορίζοντα της Moody's, δηλαδή μεταξύ 2023-27.
Αυτό το ποσοστό συγκρίνεται με την ετήσια αύξηση μόλις 0,7% του ονομαστικού ΑΕΠ την πενταετία προ πανδημίας.
Η μείωση του χρέους αντανακλά επίσης την εστίαση της κυβέρνησης στην εφαρμογή συνετών δημοσιονομικών πολιτικών, με σκοπό και αποτέλεσμα την αύξηση των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των κρατικών δαπανών, η Moody's αναμένει από την Ελλάδα να επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 1-2% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, γεγονός που αντανακλά τη βελτίωση η οποία επιτυγχάνεται σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής.
Επίκεντρο της δημοσιονομικής πολιτικής θα αποτελέσει η ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, κυρίως μέσω της ψηφιοποίησης.
Με γνώμονα την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα, η Moody's αναμένει από την κυβέρνηση να επιτύχει κάποια αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, το χάσμα μεταξύ των εισπράξεων φόρου προστιθέμενης αξίας και αυτών που θα εισπράττονταν υπό πλήρη συμμόρφωση μειώθηκε σε περίπου 15% από 29% το 2017 και περίπου 20% το 2020.
Μεταξύ των μέτρων που εφαρμόζει η κυβέρνηση συγκαταλέγονται η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η σύνδεση ταμειακών μηχανών και τερματικών σημείων πώλησης με τις φορολογικές αρχές και η πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω αυξημένων ελέγχων, που θα συμβάλουν στη μείωση αυτού του χάσματος.
Επίσης, η ευνοϊκή διάρθρωση του δημόσιου χρέους, με μέση ληκτότητα περίπου 20 ετών, το γεγονός πως υψηλό ποσοστό του ανήκει στον δημόσιο τομέα, ο πλήρως αντισταθμισμένος κίνδυνος επιτοκίου, χωρίς χρέος σε ξένο νόμισμα, καθώς επίσης και το μεγάλο απόθεμα μετρητών, το οποίο η Moody's εκτιμά σε περίπου 32 δισ. ευρώ (14,3% του ΑΕΠ) μέχρι το τέλος του 2023, θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη δημοσιονομική ισχύ της Ελλάδας, μειώνοντας τον κίνδυνο ρευστότητας της κυβέρνησης τα επόμενα χρόνια.
Οι πληρωμές τόκων της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας την περίοδο 2023-27 θα είναι κατά μέσο όρο 5,9% των εσόδων, ελαφρώς υψηλότερες από το μέσο όρο του 5,7% το 2018-22, και θα παραμείνουν ισχυρότερες από ό,τι για παράδειγμα της Ιταλίας (Baa3 αρνητικό).
Ωστόσο, η βιώσιμη μείωση του χρέους της Ελλάδας κάτω από το 140% του ΑΕΠ θα απαιτήσει έναν συνδυασμό σταθερής ονομαστικής ανάπτυξης και διατήρησης σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων, κάτι που θα αποτελέσει πρόκληση για την κυβέρνηση μεσομακροπρόθεσμα.
Τραπεζικός τομέας
Η βελτίωση στην «υγεία» του τραπεζικού τομέα στηρίζει την οικονομία και περιορίζει τους κινδύνους.
Οι δείκτες ποιότητας του ενεργητικού, της κερδοφορίας και των κεφαλαιών των τραπεζών συνεχίζουν να βελτιώνονται, πλησιάζοντας στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ και της ΕΕ.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL) έχουν μειωθεί τόσο σε ποσότητα όσο και ως ποσοστό επί του συνόλου των δανείων, και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (EBA) είναι πλέον ελαφρώς κάτω από το 5%, έναντι 30% το 2020.
Ενώ η μείωση των NPL παραμένει πρόκληση, η Moody's αναμένει επιτάχυνσή της βάσει του νόμου περί αφερεγγυότητας.
Το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα ακολουθήσει τη στρατηγική αποεπένδυσής του που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2023 και, δεδομένων των ισχυρών αποτιμήσεων και του ενδιαφέροντος από ξένους επενδυτές, οι προοπτικές για πώληση κρατικών ποσοστών μέχρι το τέλος του 2025 είναι καλές.
Σταθερές προοπτικές
Σύμφωνα με τη Moody’s, οι σταθερές προοπτικές εξισορροπούν βαθιές διαρθρωτικές βελτιώσεις που θα μπορούσαν να ισχυροποιήσουν τους πιστωτικούς δείκτες περισσότερο από ό,τι αναμένεται επί του παρόντος, έναντι προκλήσεων που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το πιστωτικό προφίλ της Ελλάδας περισσότερο από ό,τι εικάζεται.
Από την άλλη πλευρά, η συναίνεση των Ελλήνων πολιτών για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων που θα βελτιώσουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και την παραγωγή στην Ελλάδα αποφέροντας δημοσιονομικά πρωτογενή πλεονάσματα μπορεί να κατοχυρώσει θετικότερα αποτελέσματα από ό,τι εκτιμά επί του παρόντος η Moody's.
Από την άλλη πλευρά, το σημαντικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δείχνει ότι οι επενδυτικές ανάγκες της οικονομίας έχουν αυξηθεί ταχύτερα από την αποταμιευτική της ικανότητα.
Προϊόντος του χρόνου, εάν διατηρηθεί αυτή η κατάσταση, οι πληθωριστικές πιέσεις θα ενταθούν, γεγονός που θα υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας.
Επιπλέον, δεδομένων του μεγέθους και της σημασίας τομέων όπως ο Τουρισμός και η Ναυτιλία, η οικονομία είναι επιρρεπής σε εξωτερικούς κραδασμούς και χρειάζεται βελτιώσεις όσον αφορά την ανθεκτικότητά της, κυρίως μέσω διεύρυνσης της εξαγωγικής βάσης – αλλά γι' αυτό θα απαιτηθεί χρόνος.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στη δυνητική ανάπτυξη από τη γήρανση του πληθυσμού μέσω των χαμηλότερων εισφορών από την εργασία, αν και δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, είναι σημαντικός.
Ειρήσθω εν παρόδω, η χώρα έχει δυνατότητες κάλυψης της διαφοράς όσον αφορά τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό γυναικών και ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω, ενώ οι βελτιωμένες οικονομικές προοπτικές, σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προσέλκυση Ελλήνων πολιτών υψηλής ειδίκευσης που μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια των ετών κρίσης.
Τι θα οδηγήσει σε αναβάθμιση
Η συνέχιση των οικονομικών πολιτικών και η δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, σε συνδυασμό με την επιτυχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που απομένουν, ιδίως στο δικαστικό σύστημα, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς κραδασμούς, γρηγορότερη από την αναμενόμενη βελτίωση της δημοσιονομικής ισχύος και αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα υποστήριζε υψηλότερη εκτίμηση.
Επιπλέον, μια πιο γρήγορη αλλαγή στην οικονομική δομή της Ελλάδας που συμβάλλει στη βελτίωση της οικονομικής ανθεκτικότητας θα ήταν πιστωτική θετική.
Περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, μειώνοντας τη μεταβλητότητα της κερδοφορίας και φέρνοντας τους δείκτες ποιότητας και κεφαλαιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων πιο κοντά στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, θα ήταν επίσης πιστωτικά θετικές.
Τι θα οδηγήσει σε υποβάθμιση
Μια αντιστροφή της πορείας της πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια ή οι ενδείξεις ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις δεν δίνουν την ώθηση στην ανάπτυξη και στους δημοσιονομικούς λογαριασμούς που αναμένεται επί του παρόντος, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις θα ασκούσε πτωτική πίεση στην αξιολόγηση.
Ειδικότερα, οι ενδείξεις ότι είναι πιθανή μια διαρκής, ουσιώδης επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης, πιθανώς σε συνδυασμό με απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα, θα προκαλούσαν αρνητική ενέργεια αξιολόγησης.
Κλιμάκωση της γεωπολιτικής έντασης στην Ευρώπη, με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθοδική πίεση στην αξιολόγηση.
www.worldenergynews.gr
