Αποκαλούνται «σπάνιες γαίες» » και σε αντίθεση με ότι υποδηλώνει το όνομά τους είναι άφθονες στον πλανήτη. Η σπανιότητά τους, αναφέρεται κυρίως στη δυσκολία εξόρυξης και επεξεργασίας τους, αφού είναι δεν βρίσκονται σε συγκεντρώσεις αρκετά υψηλές για να υπάρξει οικονομική εκμετάλλευση.
Πρόκειται για μια ομάδα 17 μεταλλικών στοιχείων με εξωτικά ονόματα όπως λανθάνιο, νεοδύμιο, δυσπρόσιο κ.ά με τα οποία όμως είναι άρρηκτα συνδεδεμένος ο σύγχρονος πολιτισμός μας. Αποτελούν βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ευρύτατου φάσματος προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, από τα smartphoneς, τους υπολογιστές και τις επίπεδες οθόνες τηλεοράσεων, τις ανεμογεννήτριες, τους καταλύτες των αυτοκινήτων, τις μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων μέχρι τον αμυντικό εξοπλισμό, τους δορυφόρους, τα λέιζερ, τις οπτικές ίνες και τους κινητήρες αεροσκαφών.
Ο ασφαλής εφοδιασμός σε κρίσιμες πρώτες ύλες εξελίσσεται σε γεωπολιτικής σημασίας ζήτημα καθώς αποτελούν προϋπόθεση για την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας και η Ευρώπη σπεύδει ασθμαίνουσα να καταστρώσει ένα σχέδιο που θα περιορίζει την εξάρτησή της από την Κίνα, θέτοντας ως στόχο το 10%-40% της εξόρυξης, της ανακύκλωσης και της επεξεργασίας κρίσιμων πρώτων υλών που χρησιμοποιεί να παράγονται εντός των συνόρων της ,έως το 2030.
Που εντοπίζονται στην Ελλάδα
Η Ελλάδα , μαζί με την Γροιλανδία τη Σουηδία, την Φινλανδία και τη Νορβηγία συγκαταλέγεται στις χώρες που η Ευρώπη μπορεί να στηρίξει τα φιλόδοξα σχέδιά της. Η γεωλογία της Ελλάδος , σύμφωνα με τον Δρ. Κωνσταντίνο Λασκαρίδη, Προϊστάμενο Διεύθυνσης Ορυκτών Πόρων και Μεταλλευτικής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών & Mμεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε.) παρουσιάζει όξινα μαγματικά πετρώματα ανάλογα με αυτά της Β. Ευρώπης που φιλοξενούν τα γνωστά κοιτάσματα Norra Kärr της Σουηδίας, Kvanefjeld και Kringlerne της Γροιλανδίας και Fen της Νορβηγίας και Φιλανδίας, τα οποία θεωρείται ότι από μόνα τους μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της Ευρώπης στις επόμενες δεκαετίες.
Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη σπάνιων γαιών κυρίως σε περιοχές της Β. Ελλάδας, από τις έρευνες που έχει πραγματοποιήσει το ΙΓΜΕ (νυν ΕΑΓΜΕ) σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ. Σπάνιες γαίες, και μάλιστα σε υψηλή περιεκτικότητα, ανιχνεύονται στο παράκτιο και υποθαλάσσιο περιβάλλον μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης, κυρίως στις εκβολές των ποταμών Στρυμόνα, Νέστου και Έβρου. Kοιτασματολογικές έρευνες αλλά και αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ στις περιοχές αυτές ήταν αρκετά ενθαρρυντικές, με μέση περιεκτικότητα σπανίων γαιών 1,17%, αλλά δυστυχώς με αρκετή περιεκτικότητα σε θόριο (ραδιενεργό στοιχείο).
Η ύπαρξη ραδιενεργών στοιχείων και βαρέων μετάλλων στις σπάνιες γαίες είναι ο βασικότερος λόγος που στην Ευρώπη αν και έχουν βρεθεί κοιτάσματα δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα, τονίζει ο κ. Λασκαρίδης. Σπάνιες γαίες εντοπίζονται επίσης στους Λατερίτες της Λοκρίδας και στο Βροντερό Φλώρινας, στους Βωξίτες της Ζώνης Παρνασσού- Γκιώνας , στα αλκαλικά μαγματικά πετρώματα στον Φανό της Σαμοθράκης και στους Φωσφορίτες στην Δυτική Ελλάδα.
Από τις μεταλλοφορίες σπανίων γαιών που μελετήθηκαν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη, μόνον οι μαύρες άμμοι από την περιοχή της Λουτρών Ελευθερών- Νέας Περάμου παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, λόγω θέσης (μέσα σε περιοχή με έντονη τουριστική κίνηση) οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης θα δημιουργήσει προβλήματα.
Πρόγραμμα ερευνών
«Χρειάζεται περαιτέρω ολοκληρωμένη κοιτασματολογική έρευνα με γεωφυσικές και χημικές αναλύσεις και κάποιες γεωτρήσεις για να δούμε εάν οι ενδείξεις επιβεβαιώνονται» τονίζει ο κ. Λασκαρίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο «από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένα πλήρες πρόγραμμα ερευνών μέχρι και την αξιοποίηση του κοιτάσματος θα περάσουν τουλάχιστον 10 χρόνια, διάστημα που μπορεί να περιοριστεί μόλις κατά 2 με 3 χρόνια με τους νέους Κανονισμούς που προωθεί η ΕΕ».
Οι σπάνιες γαίες της Ελλάδας δεν ξέφυγαν από τα ραντάρς της Κίνας, που ελέγχει το 97% των σπάνιων γαιών που διατίθενται στην παγκόσμια οικονομία. Εξαμελής κινεζική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από γεωλόγους και μηχανικούς μεταλλείων από τη γεωλογική υπηρεσία της Κίνας και δύο εκπροσώπους της μεταλλουργικής εταιρείας China Minmettals βρέθηκαν για έξι ημέρες τον Σεπτέμβριο του 2014 την Αθήνα όπου πέρα από τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη, επισκέφτηκαν το ΙΓΜΕ και ενημερώθηκαν για τις μέχρι τότε έρευνες αλλά και την Αλουμίνιον της Ελλάδος , για να διαπιστώσουν εάν ανιχνεύονται σπάνιες γαίες στα απορρίμματα παραγωγής του αλουμινίου. Η Κίνα εμφανίστηκε τότε πρόθυμη να επενδύσει στη χώρα μας σε έρευνα και εξόρυξη σπάνιων γαιών και να μεταφέρει το κοίτασμα στις εγκαταστάσεις της για επεξεργασία , όπου οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί είναι ιδιαίτερα χαλαροί.
Το περιβαλλοντικό, υπό την έννοια των αντιδράσεων σε νέες εξορύξεις, είναι αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει μπροστά της η Ευρώπη στο νέο στόχο για αυτονομία σε κρίσιμες πρώτες ύλες, συμφωνεί ο κ. Λασκαρίδης. Φάνηκε εξάλλου και από τις αντιδράσεις που προκάλεσε η ανακάλυψη και μόνο του μεγάλου κοιτάσματος στη Σουηδία μέσα στον Ιανουάριο.
Εκθετική η αύξηση της ζήτησης
«Το άλφα και το ωμέγα στην εκμετάλλευση όλων αυτών των κοιτασμάτων είναι να έρθεις πιο κοντά στην κοινωνία. Να εξηγήσεις ότι δεν μπορείς να έχεις ρεύμα από πράσινες τεχνολογίες χωρίς ορυκτές πρώτες ύλες. Εάν δεν υπάρξει εξόρυξη για έρευνα δεν θα μπορέσει να υπάρξει πράσινη μετάβαση. Η αύξηση της ζήτησης είναι εκθετική. Όταν χρειάζεται το λίθιο για τις μπαταρίες στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και σήμερα είναι για παράδειγμα 1000 ενώ σε 10 χρόνια θα πρέπει να γίνουν 1 εκατ., με απλά μαθηματικά δεν μπορεί να καλυφθεί η ζήτηση χωρίς εξόρυξη πρώτων υλών» τονίζει.
Η Ε.Α.Γ.Μ.Ε, σύμφωνα με τον κ. Λασκαρίδη , μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών, με επαναξιολόγηση των εγχώριων πόρων, και αντιμετώπιση τριών ζητημάτων. Αναφέρεται, στην ολοκλήρωση της γεωλογικής ερευνητικής προσπάθειας της χώρας μας, στη σύνθεση των διαθέσιμων πληροφοριών, οι οποίες είναι κατακερματισμένες, ξεπερασμένες και ελλιπείς καθώς και την επανεκτίμηση του δυναμικού των αποβλήτων εξόρυξης.
Πηγή: Καθημερινή της Κυριακής, Χρύσα Λιάγγου
www.worldenergynews.gr
