Έτος ανατροπών ήταν το 2022 στον τομέα της ενέργειας με την Ευρώπη να βιώνει την μεγαλύτερη ενεργειακή κρίση όλων των εποχών. Όλα δείχνουν ότι οι προκλήσεις θα συνεχιστούν το 2023 που αναμένεται να είναι εξίσου δύσκολο παρά τη σχετική ηρεμία του τελευταίου διαστήματος.
Η ενεργειακή κρίση ξεκίνησε στα μέσα του 2021 ως αποτέλεσμα του απότομου «ανοίγματος» των οικονομικών μετά την πανδημία, αλλά και λόγω των περιορισμένων επενδύσεων των προηγούμενων χρόνων σε νέες πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας της παγκόσμιας οικονομίας εν όψει της μετάβασης στην «πράσινη εποχή».
Κορυφώθηκε το 2022 μετά την έκρηξη του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας, ενώ ακόμη δεν διαφαίνεται το νέο σημείο ισορροπίας.
Η χρονιά που πέρασε ήταν εξαιρετικά δύσκολη για όλη την Ευρώπη που είδε τις ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία σχεδόν να μηδενίζονται και χρειάστηκε να λάβει έκτακτα μέτρα αλλά και να αναζητήσει νέες πηγές τροφοδοσίας για να καλύψει το μεγάλο κενό.
Οι κρατικές παρεμβάσεις
Όλο αυτό το διάστημα, οι ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια και ο φόβος για την εκτίναξη του κόστους αποδυνάμωσαν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η Ευρώπη άνοιξε εκ νέου σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και αύξησε κατακόρυφα τις προμήθειες της σε υγροποιημένο φυσικό αέριο. Η απόφαση της ΕΕ να επιταχύνει την ενεργειακή μετάβαση, μέσω του προγράμματος REpowerEU, επιχειρήθηκε να αποτελέσει απάντηση στον ενεργειακό πόλεμο της Ρωσίας, όμως η έστω και βραχυπρόθεσμη επιστροφή στην παραγωγή ηλεκτρισμού με καύση άνθρακα ήταν αναπόφευκτη.
Ενδεικτική ήταν η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης την προηγούμενη Άνοιξη να ετεροχρονίσει το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης αν και μέχρι στιγμής η χρήση του λιγνίτη στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής παραμένει σε χαμηλά επίπεδα.
Μέσα στο χάος του ενεργειακού πολέμου, με τις τιμές της ενέργειας να εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη και τον πληθωρισμό να απειλεί τις ευρωπαϊκές οικονομίες οι κυβερνήσεις ανέλαβαν πρωτοβουλίες στήριξης τόσο των καταναλωτών όσο και των επιχειρήσεων.
Η ελληνική κυβέρνηση ήταν από τις πρώτες στην Ευρώπη που υιοθέτησε ειδικό μηχανισμό παρακράτησης των υπερεσόδων των παραγωγών ηλεκτρισμού για να εξασφαλίσει κονδύλια επιδότησης των τελικών καταναλωτών.
Εντός των επομένων ημερών εξάλλου, αναμένεται να θεσμοθετήσει αντίστοιχο μηχανισμό για την φορολόγηση των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ σε ανάλογο μήκος κύματος και η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε μηχανισμό έκτακτης φορολόγησης των πετρελαϊκών εταιριών.
Έτσι ο κρατικός παρεμβατισμός αναδείχθηκε σε κύριο γνώρισμα των ενεργειακών πολιτικών το 2022 με αποκορύφωμα την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου όπως αυτή διαμορφώνεται στο ολλανδικό hub TTF.
Καθοριστικές οι κυβερνητικές πολιτικές και το 2023
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι οι κυβερνήσεις θα παραμείνουν οι καθοριστικοί παράγοντες προσδιορισμού των ενεργειακών πολιτικών και το 2023, καθώς η ασφάλεια εφοδιασμού, η επάρκεια τροφοδοσίας και οι τιμές έχουν επανέλθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων.
Άλλωστε η αποκλιμάκωση των τιμών τόσο του φυσικού αερίου όσο και του ηλεκτρισμού που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα δεν είναι βέβαιο ότι θα διατηρηθεί. Ο εξαιρετικά ήπιος καιρός των πρώτων χειμερινών μηνών είναι μάλλον απίθανο να συνεχιστεί, κι έτσι το άδειασμα των αποθηκών φυσικού αερίου της Ευρώπης που σήμερα έχουν πληρότητα της τάξης του 83%, θα επιταχυνθεί.
Από αυτή τη διαδικασία όπως και από την εξέλιξη της ζήτησης φυσικού αερίου στην Κίνα θα εξαρτηθεί η πορεία των τιμών του υγροποιημένου φυσικού αερίου που έχει καταστεί πλέον το κυρίαρχο καύσιμο για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.
Μεγάλη πτώση της τιμής του TTF
Η τιμή του φυσικού αερίου για συμβόλαια παράδοσης Φεβρουαρίου έχουν πέσει στα 72 ευρώ/MWh, ενώ οι τιμές του ηλεκτρισμού στις αγορές της Ευρώπης κινούνται σε προ κρίσης επίπεδα. Εξαίρεση αποτελούν οι αγορές της Ελλάδας και της Ιταλίας οι οποίες παρέμειναν όλο τον Δεκέμβριο οι ακριβότερες αγορές της Ευρώπης. Για σήμερα 2 Ιανουαρίου η τιμή της ελληνικής αγοράς έχει διαμορφωθεί στα 258,40 ευρώ/MWh με άνοδο 8,65 και της Ιταλίας στα 202,04 ευρώ/MWh με άνοδο 4,6%.
Πάντως οι αγορές παραμένουν ευμετάβλητες και κανείς δεν πιστεύει ότι επέρχεται σταδιακή εξομάλυνση. Αντίθετα εκφράζονται ανησυχίες για την περίοδο μετά τον Μάρτιο και έως τον Σεπτέμβριο όταν θα χρειαστεί να γίνει η αναπλήρωση των ευρωπαϊκών αποθηκών.
Αναλυτές του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) θεωρούν ότι η Ευρώπη το 2023 θα βρεθεί αντιμέτωπη με έλλειμμα φυσικού αερίου της τάξης των 30 bcm.
Το LNG λόγω της μεγάλης ευελιξίας που διαθέτει στην μεταφορά και την αποθήκευση, αναδεικνύεται ως η εναλλακτική λύση για την εξασφάλιση της επάρκειας ενεργειακής τροφοδοσίας.
www.worldenergynews.gr
