Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός έδρασε σαν ιεραπόστολος, περιοδεύοντας για είκοσι χρόνια στον υπό οθωμανικό ζυγό, ελλαδικό χώρο. Σκοπός των περιοδειών του ήταν η αντιμετώπιση του αυξανόμενου εξισλαμισμού των Χριστιανών ο οποίος εξισλαμισμός διευκολύνονταν από την έλλειψη μόρφωσης των υπόδουλων Ελλήνων.
Στις διάφορες πηγές περιγράφονται πολλά από ταξίδια του και γίνονται αναφορές σε περιοδείες στη Θράκη στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία στη Στερεά Ελλάδα, στην Πελοπόνησσο και στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγος.
Σύμφωνα με τον π. Μεταλληνό, ο ΠατροΚοσμάς πραγματοποίησε τέσσερεις ή κατ’ άλλους τρεις περιοδείες, σε όλο τον ελλαδικό χώρο.
Οι πορείες του δεν μπορούν να οριστούν με ακρίβεια. Διάφορες «ενθυμήσεις» εκκλησιαστικών βιβλίων, τοπικές παραδόσεις και οι επιστολές του βεβαιώνουν ότι περιόδευσε τα μέρη της Κωνσταντινούπολης, τη Θράκη, το Άγιο Όρος, τη Στερεά Ελλάδα, την Αχαΐα, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου, τμήμα της Σερβίας και τη Βόρειο Ήπειρο, όπου υπήρχε ελληνικό στοιχείο. Κήρυττε σε πόλεις και χωριά, σε ορεινές και απομονωμένες περιοχές.
Σύμφωνα με τον Μενούνο, στις διαδρομές του αυτές κήρυττε το θείο λόγο εξομολογώντας και κοινωνώντας χιλιάδες Έλληνες. Ίδρυσε δε 210 ανώτερα Ελληνικά σχολεία και 1.100 κατώτερα.
Άλλες πηγές (Μαμασούλα 2004, Χολέβας) συγκεκριμενοποιούν περισσότερο τις διαδρομές που ακολούθησε, επισημαίνοντας ότι αρχικά κήρυξε στην Κωνσταντινούπολη και στην συνέχεια μετέβη στην Αιτωλοακαρνανία.
Κατόπιν παίρνοντας νέα άδεια μετέβη στα Δωδεκάνησα και στο Άγιον Όρος, στη Μακεδονία, στη Βόρεια και Νότια Ήπειρο και σε νησιά του Ιονίου Πελάγους. Επέστρεψε στη Βόρεια Ήπεριο όπου και απεβίωσε στο χωριό Κολικόντασι, το 1779 μ.Χ.
Πηγή: ΕΚΚΛΗCIA ON LINE.gr
www.worldenergynews.gr
