«Πράσινο φως» για μείζονες βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις στη χονδρική και τη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, προκειμένου να μειωθούν οι τιμές για τους τελικούς καταναλωτές ρεύματος φαίνεται ότι είναι διατεθειμένη να δώσει η Κομισιόν.
Αυτό προκύπτει από το προσχέδιο των μέτρων για την αγορά ηλεκτρισμού υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περί τα τέλη Μαΐου και έχει στη διάθεση του το WEN.
Πρόκειται για μέτρα που λαμβάνουν υπόψη το εθνικό και τοπικό πλαίσιο των αγορών ηλεκτρισμού και προοιωνίζονται την έγκριση του ελληνικού σχεδίου παρέμβασης στη χονδρική αγορά από την 1η Ιουλίου και φορολόγησης των υπερεσόδων των εταιριών ενέργειας. Και τούτο διότι η Κομισιόν θεωρεί δικαιολογημένα τα φορολογικά ή ρυθμιστικά μέτρα που αίρουν τις υπεραποδόσεις των μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού με κόστος χαμηλότερο του οριακού, δηλαδή του κόστους της ακριβότερης μονάδας που σήμερα καθορίζει την τιμή για το σύνολο της παραγωγής.
Αναλυτικότερα όπως προκύπτει από το κείμενο της Κομισιόν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, που εισηγείται στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας είναι τα εξής:
•Υιοθέτηση φορολογικών ή ρυθμιστικών μέτρων που στοχεύουν στην άρση των υπεραποδόσεων ορισμένων παραγωγών βασικού φορτίου. Σύμφωνα με την Κομισιόν τα έσοδα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση στοχευμένων και προσωρινών μέτρων για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Δεδομένων των προοπτικών για τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας τους επόμενους μήνες και της ανάγκης να διατηρηθούν σε ισχύ τα μέτρα ελάφρυνσης των καταναλωτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τα μέτρα αυτά μπορούν να παραταθούν πέρα από τις 30 Ιουνίου 2022 και να καλύψουν την επόμενη περίοδο θέρμανσης.
•Προσωρινή επέκταση του πεδίου εφαρμογής των ρυθμιζόμενων τιμών λιανικής για να καλύψει και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η παράταση αυτή θα πρέπει να έχει όριο ως προς τις καλυπτόμενες ποσότητες, ώστε να μην προκαλέσει αύξηση της κατανάλωσης.
•Εισαγωγή τιμής αναφοράς για το φυσικό αέριο ηλεκτροπαραγωγης με σκοπό τη μείωση των τιμών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά τα μέτρα πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο που να μην θέτουν περιορισμούς στο διασυνοριακό εμπόριο και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Τα κράτη μέλη που θα θεσπίσουν τέτοια μέτρα θα πρέπει να διαβουλεύονται με τους επηρεαζόμενους γείτονες και τους ενδιαφερόμενους φορείς, να αποφεύγουν να τιμωρούν τους συμμετέχοντες στην αγορά που εξασφάλισαν την ηλεκτρική τους ενέργεια με προθεσμιακές συμβάσεις και να προσδιορίζουν και να παρακολουθούν την πρόσθετη κατανάλωση αερίου και τις αυξημένες εκπομπές CO2 που προκύπτουν από την παρέμβαση.
• Oι αυξημένες εμπορικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της διαφοράς τιμών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των λεγόμενων εσόδων συμφόρησης, που λαμβάνουν οι Διαχειριστές των Δικτύων. Τα έσοδα συμφόρησης πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την επέκταση της χωρητικότητας ή για τη μείωση των τιμολογίων του δικτύου. Επίσης θα μπορούσαν κατ' εξαίρεση να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση έκτακτων μέτρων που στοχεύουν καταναλωτές και επιχειρήσεις.
• Επιτάχυνση της χρήσης της απόκρισης ζήτησης με εφαρμογή των διατάξεων που υποστηρίζουν τους ενεργούς καταναλωτές και την απόκριση ζήτησης.
Τα μακροπρόθεσμα μέτρα που εισηγείται η Κομισιόν είναι εξίσου δραστικά και παραπέμπουν σε ουσιαστικές αλλαγές της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως έχει δομηθεί σήμερα. Συγκεκριμένα:
Προθεσμιακά συμβόλαια: Ένας τρόπος μετριασμού του κινδύνου μελλοντικών αυξήσεων στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι η αντιστάθμιση. Ο απλούστερος τρόπος αντιστάθμισης είναι η σύναψη συμφωνίας προμήθειας σε σταθερή τιμή. Υπάρχουν καθιερωμένες αγορές σε ολόκληρη την ΕΕ όπου η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να διαπραγματεύεται για προθεσμιακή παράδοση. Ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις αγορές στερούνται ρευστότητας για συμβάσεις μεγαλύτερης διάρκειας. Επομένως ενδέχεται να απαιτηθούν ρυθμιστικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ρευστότητας στις προθεσμιακές αγορές ενέργειας.
Ασφάλιση κινδύνου τιμών: Η τρέχουσα κρίση απέδειξε τα οφέλη από την εισαγωγή μέσων, βασισμένων στην αγορά, για την προστασία των καταναλωτών από τους κινδύνους τιμών. Αυτά τα μέσα περιλαμβάνουν συνήθως μια συμβατική υπόσχεση από έναν παραγωγό να διαθέσει ηλεκτρική ενέργεια σε ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών υπό προκαθορισμένες συνθήκες, μόλις η κανονική τιμή της αγοράς φτάσει σε ένα ορισμένο επίπεδο. Ως εκ τούτου, προβλέπουν μια συμβατική ασφάλιση έναντι του κινδύνου τιμής. Η μείωση του κινδύνου τιμής σε τέτοιες περιπτώσεις έχει κόστος. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη βασιστεί σε τέτοιους συμβατικούς μηχανισμούς ως μέρος των μηχανισμών προστασίας από τις πολύ έντονες βραχυπρόθεσμες αυξήσεις των τιμών (οι λεγόμενες επιλογές αξιοπιστίας). Ακαδημαϊκοί έχουν προτείνει παραλλαγές των μέτρων αυτών, με συγκεκριμένη στόχευση σε περιόδους διαρκών υψηλών τιμών.
Χρεοκοπίες προμηθευτών: Μετά τη ραγδαία αύξηση των τιμών χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας, προμηθευτές χρεοκόπησαν και δεν μπόρεσαν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Αυτό σήμαινε ότι οι πελάτες έπρεπε να επιλέξουν νέους προμηθευτές σε σύντομο χρονικό διάστημα και συχνά δεν μπορούσαν να διαπραγματευτούν καλύτερους όρους. Οι απαιτήσεις για τους προμηθευτές να αντισταθμίζουν μέρος των υποχρεώσεών τους στην προμήθεια και άλλες ρυθμιστικές απαιτήσεις για να διασφαλίσουν ότι είναι επαρκώς ανθεκτικοί ώστε να αντέχουν μελλοντικές κρίσεις είναι κατάλληλες για να διασφαλιστεί ότι οι πελάτες μπορούν να βασίζονται στους προμηθευτές τους και να μην πληρώνουν περισσότερο για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από ό,τι αρχικά συμφώνησαν.
Θα μπορούσε επίσης να ζητηθεί από τους προμηθευτές να διαθέτουν προσφορές σταθερής τιμής στο χαρτοφυλάκιό τους.
Μηχανισμοί Επάρκειας: Για να εξασφαλιστεί η βεβαιότητα των επενδυτών σε ένα περιβάλλον αυξημένων ρυθμιστικών παρεμβάσεων στις αγορές, οι μηχανισμοί επάρκειας πρέπει να αποκτήσουν μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.
Συμβόλαια για τη Διαφορά (Contract for Difference): Η κρίση έδειξε επίσης ότι όπου η παραγωγή υποστηρίζεται δημόσια, όπως συμβαίνει συχνά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η στήριξη πρέπει να σχεδιάζεται έτσι ώστε να διασφαλίζει τις επενδύσεις αποφεύγοντας τις υπερβολικές αποδόσεις για τους επενδυτές σε περιόδους που οι τιμές της αγοράς είναι υψηλές. Τα καλά σχεδιασμένα CfD μπορούν να συμβάλουν σε διαμόρφωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας πιο ανεξάρτητη από το κόστος του φυσικού αερίου και μπορεί το μοντέλο αυτό να χρησιμοποιηθεί ως προεπιλογή για επενδύσεις σε νέες ΑΠΕ και άλλες δημόσιες επενδύσεις στην παραγωγή (όπως για την πυρηνική).
Ενίσχυση της απόκρισης ζήτησης και της ευελιξίας για τη μείωση των τιμών αιχμής: Οι πόροι ευελιξίας, όπως η απόκριση από την πλευρά της ζήτησης και η αποθήκευση, επιτρέπουν στους καταναλωτές να αντιδρούν στο σήμα τιμών, καταναλώνοντας περισσότερη ενέργεια όταν υπάρχει διαθέσιμη πλεονάζουσα παραγωγή και μειώνοντας την κατανάλωσή τους όταν οι προμήθειες είναι περιορισμένες. Αυτό τους επιτρέπει να διαχειρίζονται το κόστος τους και βοηθά στην αποτελεσματική ενσωμάτωση υψηλών μεριδίων μεταβλητής ενέργειας από ΑΠΕ. Οι επενδύσεις σε τέτοιες ευέλικτες τεχνολογίες θα μειώσουν την ανάγκη για πιο παραδοσιακούς μηχανισμούς επάρκειας που συχνά χρηματοδοτούν την παραγωγή από μονάδες αερίου ή άλλων ορυκτών καυσίμων. Θα μπορούσαν δε να χρηματοδοτηθούν από τα κονδύλια της Ευρωπαϊκού Προγράμματος REPower EU. Η Επιτροπή προτείνει επίσης να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και η έγκριση ενός νέου κώδικα δικτύου αφιερωμένου στην ανταπόκριση της ζήτησης.
Καινοτομία στις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Τα κέρδη από τις καινοτόμες προσεγγίσεις είναι αβέβαια, ενώ τα εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια πολλών κρατών μελών θέτουν εμπόδια στην καινοτομία στις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να άρουν αυτά τα εμπόδια στην καινοτομία και να αναπτύξουν ρυθμιστικά πλαίσια προσανατολισμένα στην καινοτομία.
Μείωση κόστους των ουρανοκατέβατων κερδών μέσω τιμολόγησης της γεωγραφικής περιοχής, όπου που βρίσκεται η παραγωγή: Ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής (ACER) στην πρόσφατη έκθεσή του εντόπισε την ανάγκη για περισσότερη προσοχή στις ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές όπου βρίσκονται οι μονάδες κατά τον σχεδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία διαφορετικών τιμών αγοράς σε διαφορετικά μέρη για να αντικατοπτρίζει την τοπική ισορροπία προσφοράς και ζήτησης και τη διαθεσιμότητα της μεταφοράς. Μια μελέτη του 2019 εντόπισε εξοικονόμηση κόστους 4% από την εισαγωγή της λεγόμενης Τιμολόγησης Τοποθεσίας στην Ευρώπη. Τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διαφορετικές διαμορφώσεις ζώνης προσφοράς ή την εισαγωγή μορφών κομβικής τιμολόγησης. Μια μελέτη του 2020 προβλέπει 10% υψηλότερο κόστος συστήματος το 2040, λόγω της απουσίας των λεγόμενων τιμών τοποθεσίας.
Εποπτεία και διαφάνεια της αγοράς: Μολονότι δεν υπάρχουν αποδείξεις κατάχρησης της αγοράς κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, ένα νέο πλαίσιο προστασίας από τέτοιες καταχρήσεις είναι πολύ σημαντικό σε περιόδους υψηλών τιμών και αστάθειας της αγοράς. Το πλαίσιο REMIT πρέπει να αναθεωρηθεί για να διερευνήσει τα περιθώρια για πιο αποτελεσματικό μετριασμό των κινδύνων κατάχρησης της αγοράς μέσω της βελτιωμένης διαφάνειας της αγοράς, της βελτιωμένης ποιότητας και συλλογής δεδομένων αγοράς καθώς και καλύτερης επιβολής σε επίπεδο ΕΕ.
www.worldenergynews.gr
