Τώρα πλέον η ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής συγχρονίζεται με τη συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν, που επίσης θα γίνει με την ευκαιρία της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Ο κ. Ερντογάν όταν θα συναντηθεί με τον Ελληνα πρωθυπουργό θα έχει οριστικοποιήσει τις δικές του απαντήσεις στις σαφείς στρατηγικές ερωτήσεις που θέτει ο πρόεδρος Μπάιντεν σε όλες τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, που στη μεγάλη πλειονότητά τους είναι και μέλη της Ε.Ε.
Ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής πρώτη φορά μετά πολλές δεκαετίες διεξάγεται ως παρακολούθημα μιας στρατηγικά καθοριστικής πολυμερούς συνάντησης, που στην ουσία είναι μια συνάντηση ΗΠΑ – Ε.Ε., μια συνάντηση ΗΠΑ – Τουρκίας και μια συνάντηση ΗΠΑ – Ρωσίας. Η προτεραιότητα του προέδρου Μπάιντεν δεν είναι ούτε οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ούτε το Κυπριακό, αλλά η στρατηγική ανασυγκρότηση της Δύσης και η καθαρή λειτουργία του ευρωατλαντικού άξονα σε σχέση με όλα τα μείζονα ζητήματα, πρωτίστως σε σχέση με την Κίνα και επικουρικά σε σχέση με τη Ρωσία, που θα πιεστεί να τοποθετηθεί σε στρατηγικά διλήμματα πολύ ευρύτερα από αυτά που θέλει να χειρίζεται. Ανάλογο είναι προφανώς και το ζήτημα «Τουρκία», που είναι διαφορετικό και μεγαλύτερο για τις ΗΠΑ από την κατάσταση μόνο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα ανοικτά μέτωπα σε Συρία, Λιβύη, Ουκρανία και η αναζωπύρωση της κρίσης στο Μεσανατολικό (σε όλα εμπλέκονται και η Ρωσία και η Τουρκία), θα γίνει, νομίζω, προσπάθεια να τοποθετηθούν σε ευρύτερα συμφραζόμενα. Ολοι θα κληθούν με κάποιον τρόπο να τοποθετηθούν απέναντι σε αυτό που λέγεται Δύση.
Από τη Γερμανία λόγω του αγωγού Nord Stream 2 και την Ε.Ε. λόγω της ευρωκινεζικής εμπορικής συμφωνίας, μέχρι τον πρόεδρο Πούτιν που πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην απλουστευτική θέση του αντιπάλου της Δύσης και την πιο επεξεργασμένη θέση του στρατηγικά οριοθετημένου «άλλου». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Ερντογάν θα διεκδικήσει όσο γίνεται περισσότερους βαθμούς «εξαιρετισμού» λόγω γεωγραφικής θέσης και πολιτιστικής ταυτότητας, θα τονίσει όμως, εκτιμώ, ότι η Τουρκία είναι μια θεμελιωδώς δυτική χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που πάντα επιθυμεί τη στενότερη δυνατή σχέση με την Ε.Ε.
Από την ελληνοτουρκική συνάντηση δεν αρκεί προφανώς τώρα να αναμένουμε απλώς ένα ακόμη μορατόριουμ (βρισκόμαστε 47 χρόνια μετά), ούτε έμφαση στα λεγόμενα θέματα «χαμηλής πολιτικής» (από την πανδημία έως τις οικονομικές σχέσεις). Δεν αρκεί καν κάποια απτή πρόοδος στη διαχείριση του μεταναστευτικού – προσφυγικού.
Από την άλλη πλευρά, δεν νοείται «ασυσκεύαστος» διάλογος εφ’ όλης της ύλης, όπως πάντα τη θέτει η άλλη πλευρά. Υπάρχουν όμως σε εξέλιξη πέντε διαφορετικού νομικού και πολιτικού πλαισίου κύκλοι επαφών. Πρώτον, οι διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο που κινούνται εντός του σαφούς περιγράμματος του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Δεύτερον, οι διμερείς επαφές για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ιδίως τα αεροναυτικά. Τρίτον, οι διμερείς επαφές εντός του θεσμικού πλαισίου του ΝΑΤΟ. Τέταρτον, οι επαφές για θέματα οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας. Πέμπτον, οι γενικές πολιτικές επαφές μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Σε αυτά προστίθεται η διαδικασία υπό την αιγίδα του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό ως διεθνές ζήτημα, στην οποία μετέχουν ως εγγυήτριες δυνάμεις οι δύο χώρες. Ολη αυτή η δέσμη διαδικασιών και επαφών μπορεί και πρέπει να προχωρήσει χωρίς αδράνειες και με αίσθηση του ενιαίου στρατηγικού πλαισίου.
Η Ελλάδα υπερασπίζεται πλήρως την κυριαρχία της, δεν θέλει όμως το Αιγαίο «ελληνική λίμνη», αλλά θάλασσα ανοικτή στη διεθνή ναυσιπλοΐα. Το είχε πει πολλές φορές ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Ελλάδα θέλει να ενεργοποιήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο, αλλά προφανώς δεν θέλει να αποκλείσει από τη Μεσόγειο την Τουρκία, που έχει τη θέση που της αναλογεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Αυτό είναι ένα πλαίσιο αρχών απέναντι στο οποίο δεν μπορεί να έχει κανείς αντίρρηση διεθνώς.
*Ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος είναι πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, πρώην υπουργός Εθνικής Αμυνας.
www.worldenergynews.gr
