Σε πραγματική απειλή για την ενεργειακή μετάβαση εξελίσσεται το πρόβλημα με την χωρητικότητα των ηλεκτρικών δικτύων, όχι μόνο για την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά παγκοσμίως. Με μεγάλη υστέρηση οι φορείς χάραξης της ενεργειακής πολιτικής κεντρικά στην Ευρώπη αλλά και σε εθνικό επίπεδο διαπιστώνουν ότι οι υποδομές δικτύων που σχεδιάστηκαν πολλές δεκαετίες πριν για να μεταφέρουν ενέργεια από μεγάλους συμβατικούς σταθμούς δεν επαρκούν για τη μεταφορά της διασπαρμένης γεωγραφικά πράσινης ενέργειας σε στεριά και θάλασσα.

Την κατάσταση περιπλέκει ακόμα περισσότερο η εξάπλωση των μικρής έκτασης φωτοβολταϊκών σε στέγες και επιχειρήσεις, που επίσης τροφοδοτούν το δίκτυο με ρεύμα, με τους διαχειριστές των δικτύων, σε παγκόσμιο επίπεδο, να βρίσκονται σε οριακή κατάσταση, αδυνατώντας να διαχειριστούν τον τεράστιο όγκο των έργων που ζητούν σύνδεση με το δίκτυο.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η μονομερής προσήλωση σε ανέφικτους στόχους εγκαταλείπεται και την θέση της παίρνει πλέον μια ορθολογική προσέγγιση με προτεραιότητα στις υποδομές των δικτύων ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου- υδρογόνου παράλληλα με μια σταδιακή ένταξη των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα μέσω μηχανισμών για περικοπές ενέργειας. Τα ηλεκτρικά δίκτυα, όπως έχει επισημάνει και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) μπορεί να αποτελέσουν τον «αδύναμο κρίκο» της ενεργειακής μετάβασης.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του, η επίτευξη των εθνικών στόχων προϋποθέτει την προσθήκη ή ανακαίνιση ενός συνόλου δικτύων 80 εκατ. χλμ. μέχρι το 2040, ισοδύναμο με το σύνολο του τρέχοντος δικτύου διεθνώς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε στα τέλη του 2023 το «Grid Action Plan», ένα σχέδιο δράσης για την επιτάχυνση της ενίσχυσης των δικτύων, που συνοδεύεται από επενδύσεις άνω του μισού τρις ευρώ μέχρι το 2030.


Το ταχύτατο «πρασίνισμα» της Ελλάδας

Μια μικρογραφία της μεγάλης αυτής εικόνα αποτελεί και το ηλεκτρικό σύστημα της Ελλάδας. Μέσα σε μια δεκαετία η παραγωγή των ΑΠΕ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, αυξήθηκε κατά 147% και διαμορφώθηκε το 2023 στις 21,35 TWh από τις 8,64 TWh το 2014.

Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά της ταχύτητας με την οποία «πρασινίζει» τα τελευταία χρόνια το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας. Ενδεικτικό είναι επίσης το γεγονός ότι ήδη από τώρα τα έργα που βρίσκονται σε λειτουργία και τα έργα που έχουν δεσμεύσει ηλεκτρικό χώρο, υπερκαλύπτουν το στόχο του ΕΣΕΚ για συνολική εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ 23,5 GW στο τέλος της δεκαετίας. Η ισχύς των έργων που βρίσκονται σε λειτουργία (μικρά και μεγάλα) ξεπερνάει τα 13 GW ενώ άλλα 15 GW έχουν λάβει όρους σύνδεσης με το δίκτυο. Την ίδια στιγμή, η μέγιστη ζήτηση για ηλεκτρισμό στην Ελλάδα είναι 10 GW, o διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος στο σύστημα είναι σήμερα 19 GW και θα αυξηθεί στα 29 GW στο τέλος της δεκαετίας με τις διασυνδέσεις που προγραμματίζει ο ΑΔΜΗΕ.

Με άλλα λόγια έχει καλυφθεί ήδη ο ηλεκτρικός χώρος έως το τέλος της δεκαετίας, ενώ το ήδη καταγεγραμμένο επενδυτικό ενδιαφέρον για νέα έργα σε όλες τις τεχνολογίες ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά, υβριδικά, υδροηλεκτρικά, αποθήκευση –αντλισιοταμιευση , κλπ ) ξεπερνάει τα 130 GW,  χωρίς να συμπεριλαβάνεται σε αυτό, ισχύς 1,9 GW από υπεράκτια αιολικά που προβλέπεται να εγκατασταθούν στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας έως το 2030. Η συνολική ισχύς των λειτουργούντων σήμερα έργων ΑΠΕ ανέρχεται σε 13,3 GW. Από αυτά, έργα ισχύος 5,8 GW είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο του ΑΔΜΗΕ και 7,5 GW περίπου με το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ.

Το σύνολο των έργων ΑΠΕ που έχουν λάβει άδεια παραγωγής/βεβαίωση παραγωγής από τη ΡΑΑΕΥ αφορά ισχύ 105,8 GW!!! Σε αναμονή αποδοχής προσφοράς σύνδεσης με το δίκτυο, βρίσκονται έργα συνολικής 1,7 GW ενώ στην ¨ουρά¨  για οριστική προσφορά σύνδεσης βρίσκονται έργα συνολικής ισχύος 700 MW.

Οι αρμόδιες εθνικές αρχές, δηλαδή ΥΠΕΝ, ΡΑΑΕΥ και Διαχειριστές δικτύων αναζητούν λύσεις για το πρόβλημα που δημιουργείται αφού ακόμη και η υλοποίηση ενός πολύ μικρού ποσοστού των αδειοδοτημένων νέων έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης οδηγεί σε ένα πλεόνασμα παραγωγής που εάν δεν βρει έξοδο προς άλλες αγορές θα εξελιχθεί σε απειλή για την βιωσιμότητά τους αλλά και για την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος.


H κρισιμότητα των διεθνών διασυνδέσεων

Οι διεθνείς διασυνδέσεις αναδεικνύονται σε κρίσιμο παράγοντας για την περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς των ΑΠΕ και σε αυτή την κατεύθυνση το στοίχημα θα κριθεί από την ταχύτητα ωρίμανσης και υλοποίησης των διασυνδέσεων με Κύπρο- Ισραήλ, Αίγυπτο και προς Βορά με το ηλεκτρικό σύστημα της Κεντρικής Ευρώπης.

Με βάση τους στόχους που θέτει το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ η εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ στη χώρα μας σε μια δεκαετία θα φτάσει τα 32-33 GW και η ετήσια παραγωγή τους τουλάχιστον στα 16 -20 GW, όταν η μέση ζήτηση για ηλεκτρισμό εκτιμάται στα 8 GW και η ισχύς των μπαταριών αποθήκευσης στα 5 GW. 

Aυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο θα υπάρχει μια περίσσεια ενέργεια κατά 4-7 GW, που για τα διαστήματα που οι μπαταρίες θα είναι γεμάτες μπορεί να φτάνει και τα 10 GW. Σύμφωνα με τα σχέδια που έχουν μπει σε στάδιο υλοποίησης κάθε χρόνο στο ελληνικό σύστημα θα μπαίνει πρόσθετη ισχύ 3 GW από την Αίγυπτο. Η μεταφορική ικανότητα των υφιστάμενων διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες περιορίζεται μόλις στα 2,5 MW και με τις αναβαθμίσεις προβλέπεται να αυξηθεί μόλις κατά 1 GW τα επόμενα χρόνια. Απαιτείται μια πρόσθετη δυναμικότητα διασυνδέσεων τουλάχιστον 6 GW για να μπορεί να μεταφέρεται εκτός συνόρων η περίσσεια ενέργεια και τη λύση έρχεται να δώσει η νέα διασύνδεση με την Κεντρική Ευρώπη, αφού οι γειτονικές χώρες δεν μπορούν να την απορροφήσουν.

www.worldenergynews.gr