Η νέα χρονιά θα είναι κρίσιμη για την πορεία της προσπάθειας της Ευρώπης για να επιτύχει τους στόχους της για επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και το φυσικό αέριο. Μια προσπάθεια που φαίνεται ότι ήδη έχει καθυστερήσει. Τον Νοέμβριο του 2023 ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών António Guterres δήλωσε, στέλνοντας ένα μήνυμα στην παγκόμσια κοινότητα, ότι ο κόσμος παραμένει σε μεγάλο βαθμό εκτός τροχιάς για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου και την αποφυγή της χειρότερης κλιματικής καταστροφής και παρότρυνε τις χώρες να ενισχύσουν σημαντικά την ικανότητα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Πριν λίγες δε ημέρες, στην Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή COP 28, που έγινε στο Dubai, 119 χώρες δεσμεύθηκαν να τριπλασιάσουν την ισχύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να διπλασιάσουν τον ρυθμό βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030. Μια σημαντική πρωτοβουλία με την οποία συντάσσεται ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός κρατών. Η Σύνδος επίσης αποφάσισε την δέσμευση υλοποίησης της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της παγκόσμιας μέσης αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου και για επιτάχυνση της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα.
Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
Μέσα στα Ευρωπαϊκά πλαίσια, η Ε.Ε. λαμβάνει συνεχώς μέτρα και αποφάσεις για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, στοχεύοντας στην οικοδόμηση ενός ενεργειακού συστήματος βασισμένου στις Α.Π.Ε. και στην εξασφάλιση ενός βιώσιμου και ανεξάρτητου ενεργειακού εφοδιασμού. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η παραγωγή και η χρήση ενέργειας αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης είναι επομένως κρίσιμη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων μας για το 2030 και της μακροπρόθεσμης στρατηγικής της Ε.Ε. για την επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050, σύμφωνα με τους στόχους του Green Deal και του FIT 55.
Ο πράσινος ενεργειακός μετασχηματισμός προς μια οικονομία χωρίς εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα αποτελεί την μόνη σήμερα ρεαλιστική λύση. Με την επίτευξη του στόχου αυτού θα εξασφαλισθεί ενεργειακή ασφάλεια, απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
ΟΙ ΑΠΕ σήμερα αποτελούν όχι μόνο την φιλικότερη προς το περιβάλλον μορφή ενέργειας, αλλά και την φθηνότερη, με το σταθμισμένο κόστος παραγωγής από χερσαία και υπεράκτια αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα να μειώνεται συνεχώς. Αντίθετα, το κόστος ορυκτών καυσίμων χαρακτηρίζεται από εντονότατη μεταβλητικότητα, η οποία επηρεάζεται άμεσα από γεωπολιτικές αναταράξεις και με διαρκώς αυξανόμενες περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις.
Είναι πλέον σαφές, ότι οι ΑΠΕ αποτελούν μονόδρομο, έχοντας ήδη χαρακτηρισθεί από την Ε.Ε. ως έργα υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος. Απαιτείται κατά συνέπεια η Ευρώπη να θεσπίσει και ρεαλιστικά μέτρα που να οδηγούν στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, για την εξασφάλιση οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας και τη προστασία του περιβάλοντος και των καταναλωτών.
Με τον πυλώνα της ενεργειακής στρατηγικής της Ευρώπης λοιπόν να βασίζεται στον εξηλεκτρισμό των ενεργειακών συστημάτων και στην τροφοδότησή τους με καθαρή πράσινη ενέργεια, πρόκληση της Ευρώπης είναι ο χρόνος. Οι κυβερνήσεις ήδη σχεδιάζουν μέτρα περαιτέρω απλούστευσης της αδειοδότησης των ΑΠΕ και της ταχύτερης υλοποίησης έργων αποθήκευσης. Ένα αυξανόμενο πρόβλημα που αντιμετώπιζουν όμως οι επενδυτές είναι ο περιορισμός ελέυθερης και κατάλληλης γης, λόγω του χωροταξικού κορεσμού και των αυστηρών περιβαλλοντικών και των λοιπών
ρυθμιστικών περιορισμών και απαγορεύσεων. Την σημασία του προβλήματος αυτού, μεταξύ άλλων, επιβεβαιώνει και πρόσφατη μελέτη της McKinsey, που αναφέρει την δυσκολία εύρεσης καταλληλης γης ως ένα από τα βασικά προβλήματα στην έγκαιρη επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης για την Ευρώπη.
Κατά συνέπεια, χωρίς έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τρίτες χώρες οι οποίες έχουν δυνατότητα εξαγωγών επαρκών ποσοτήτων καθαρής ενέργειας, λόγω επάρκειας παραγωγής καθαρής ενέργειας, πολύ υψηλού δυναμικού ΑΠΕ και αφθονία διαθέσιμης και κατάλληλης γης, μαζί με εξωστρεφή κυβερνητική πολιτική, η μετάβαση στην καθαρή πράσινη ενέργεια θα χρειαστεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και κατά συνέπεια θα καθυστερήσει σημαντικά η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και το φυσικό αέριο.
Τα χαρακτηριστικά και η σημασία του «GREGY»
Αναγνωρίζοντας την παραπάνω ανάγκη για έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τρίτες χώρες που μπορούν να ικανοποιήσουν τα παραπάνω κριτήρια, ο Όμιλος Κοπελούζου, μέσω της θυγατρικής του εταιρείας ELICA, αναπτύσσει από το 2008 ένα ενεργειακό έργο κομβικής σημασίας, αυτό της ηλεκτρικής διασύνδεσης Αιγύπτου-Ελλάδος μέσω υποβρυχίου καλωδίου δυναμικότητας 3,000 MW (GREGY) – Green Energy Interconnector) το οποίο θα διασυνδέει απευθείας την Αίγυπτο με την Ηπειρωτική Ελλάδα (Αττική).
Το έργο GREGY θα μεταφέρει 100% καθαρή – πράσινη ενέργεια που θα παράγεται από τους αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς, συνολικής ισχύος 9.5 GW, που αναπτύσει στην Αίγυπτο ο Όμιλος Κοπελούζου. Μέρος της μεταφερόμενης μέσω της ηλεκτρικής διασύνδεσης καθαρής ενέργειας θα χρησιμοποιείται για κατανάλωση στην Ελληνική Βιομηχανία, μέρος της θα χρησιμοποιείται για παραγωγή πράσινου υδρογόνου και μέρος της θα εξάγεται σε χώρες της Ε.Ε.
Το GREGY είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και έχει ενταχθεί στην 1η λίστα PMI της Ε.Ε. και στο πλαίσιο έργων προτεραιότητας GLOBAL GATEWAY, που αφορά σημαντικά έργα υποδομών της Ε.Ε. με τρίτες χώρες. Την σημασία των διεθνών διασυνδέσεων για την Ε.Ε. και την επίτευξη της πράσινης μετάβασης επιβεβαιώνει επίσης και το Action Plan for the Grid που εξέδωσε η Ε.Ε. στις 28 Νοεμβρίου 2023, όπου αναφέρει ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 584 δις. Ευρώ για διεθνείς και εγχώριες διασυνδέσεις, και συστήνει σαν πρώτη δράση (Action I) προς όλους τους εμπλεκόμενους την ταχύτερη χρηματοδότηση και υλοποίηση έργων PCI και PMI.
Η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης GREGY θα επιφέρει ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Τα οφέλη αυτά δεν είναι μόνο οικονομικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά, αλλά και γεωπολιτικά ενισχύοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, μετατρέποντας τη χώρα μας σε έναν σημαντικό κόμβο καθαρής ενέργειας στην Ν.Α. Ευρώπη και Α. Μεσόγειο ενισχύοντας την Εθνική μας κυριαρχία.
Τα 3,000 MW καθαρής ενέργειας που θα μεταφέρονται από το GREGY θα μπορούν να αντικαταστήσουν μέχρι 4,5 bcm φυσικού αερίου επί ετησίας βάσης, και να μειώσουν 10 τόνους CO2 ετησίως, υποστηρίζοντας με τον σαφή και αποτελεσματικό τρόπο την ταχύτερη προσπάθεια απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, συμβάλοντας στην πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και του φαινομένου του θερμοκηπίου και ενισχύνοντας την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας μας και της Ευρώπης, προς όφελος της αγοράς και των καταναλωτών.
Η ηλεκτρική διασύνδεση GREGY, μεταφέροντας πράσινη ενέργεια σε ανταγωνιστικές τιμές από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και μέσω της χώρας μας στις γειτονικές Ευρωπαϊκές χώρες, θα συνδράμει ουσιαστικά στην ενοποίηση της ενεργειακής αγοράς, η οποία θα οδηγήσει σε μείωση τιμών λόγω αύξησης ανταγωνισμού, και σε υψηλότερη ρευστότητα στην αγορά. Παράλληλα το GREGY θα μειώσει την δυναμικότητα των απαραίτητων ενεργειακών αποθεμάτων που απαιτούνται για ασφάλεια, και θα αυξήσει την ευστάθεια του Ελληνικού Συστήματος.
Σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες και μεγάλος αριθμός νέων θέσεων εργασίας θα δημιουργηθούν από την υλοποίηση του GREGY, με αποτέλεσμα την σημαντική ενίσχυση και της Ελληνικής οικονομίας.Με αυτό τον τρόπο, το GREGY, μαζί και με την πράσινη ενέργεια που θα παράγεται από ΑΠΕ στην Ελλάδα, θα ενισχύσει και το ισοζύγιο εξαγωγών της χώρας μας, αλλάζοντας ριζικά τον ενεργειακή χάρτη της περιοχής.
Το έργο της ηλεκτρκής διασύνδεσης GREGY θα αποτελέσει τον θεμέλιο λίθο για την δημιουργία ενεργειακών λεωφόρων πράσινης ενέργειας, ενώνοντας, μέσω της Αιγύπτου και της Ελλάδος, τον Βορρά με τον Νότο και δύο Ηπείρους, και δείχνει την στρατηγική κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθεί ολόκληρη η Ευρώπη για να επιτύχει ταχύτερη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία.
*Ο Γιάννης Καρύδας είναι Chief Executive Officer, Renewables and Energy Storage της Κοπελούζος Group
www.worldenergynews.gr
