Σε μια εποχή που τραπεζικός δανεισμός δεν υπάρχει για τους μικρομεσαίους, τα ίδια κεφάλαια είναι ο μόνος τρόπος ανάπτυξης τους, επισημαίνει μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ.
Τις νέες πραγματικότητες που διαμορφώνονται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας σκιαγραφεί με εκτενές άρθρο του στον ετήσιο οδηγό GREEK ENERGY 2017 ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ) Στέλιος Λουμάκης.
Όπως αναφέρει «την περίοδο που διανύουμε συντελούνται μια σειρά από αναδιαμορφώσεις του τοπίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα της δηλαδή από την Προμήθεια έως και την παραγωγή.
Και αν μεν η δυναμική είσοδος των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή πριν από 10 και πλέον χρόνια έκανε τους μετασχηματισμούς εκεί εν πολλοίς αναμενόμενους, δεν ισχύει καθόλου το ίδιο για τις ραγδαίες εξελίξεις στην λιανική ρεύματος που με την συναίνεση σήμερα και των πλέον «δύσπιστων», αφού όμως δυστυχώς προηγήθηκαν συστημικά αδιέξοδα εξαιτίας θεμελιωδώς λάθος επιλογών, φαίνεται να ξεπερνά το εθνικά επικίνδυνο ψευτοδίλημμα του «ή ΔΕΗ ή τίποτα».
Στην Προμήθεια λοιπόν ρεύματος αφού μάλλον για πολιτικούς λόγους εξοβελίστηκε το μοντέλο της «μικρής ΔΕΗ», δηλαδή της απόσχισης και πώλησης έναντι τιμήματος ενός κάθετου τμήματος της που θα περιλάμβανε συμβατικές παραγωγικές υποδομές μαζί και με αναλογικό πελατολόγιο από όλες τις κατηγορίες προβληματικές και μη, υιοθετήθηκε από την παρούσα Κυβέρνηση η υποχρεωτική μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στη λιανική από το 89% σήμερα στο 49% στα τέλη του 2019 χωρίς τίμημα με μόνο «πολιτικό» αντάλλαγμα την διατήρηση στην ιδιοκτησία της όλων των συμβατικών ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων που διαθέτει.
Ωστόσο μείωση μεριδίου της επιχείρησης περίπου στο μισό σημαίνει και μείωση του τζίρου της επίσης στο μισό, ενώ την ίδια στιγμή δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη για το πώς αναλογικά θα μειώνονταν και τα κόστη της, ώστε να παραμείνει οικονομικά βιώσιμη.
Μετά το καλοκαίρι του 2016 που το σχέδιο με απόφαση του ΚΥΣΟΙΠ τέθηκε σε εφαρμογή παράλληλα με την νομοθέτηση του μοντέλου ΝΟΜΕ για πώληση λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής κάτω του κόστους από την ΔΕΗ στους ανταγωνιστές της αλλά και την περαιτέρω προώθηση του επενδυτικού της προγράμματος με αιχμή την νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαίδα 5 προϋπολογισμού 1,4 δις ευρώ, η επιχείρηση οικονομικά «γονάτισε» εκτοξεύοντας τις υπερημερίες εξόφλησης των προμηθευτών της με πρώτο βεβαίως θύμα τις ΑΠΕ.
Διαθέτοντας η ΔΕΗ ήδη έναν στόλο λιγνιτικών μονάδων που χρειάζονται εκσυγχρονισμό φαντάζει εύλογα λεονταρισμός η επέκταση της στην νέα φαραωνική επένδυση της Πτολεμαϊδας 5, ώστε αν υποτιθέστω καταφέρει εν τέλει να την ολοκληρώσει, εν συνεχεία να πωλεί το ρεύμα της κάτω του κόστους στους ανταγωνιστές της.
Θα μπορούσε κάλλιστα το έργο αυτό να υλοποιηθεί απευθείας από ιδιώτες ώστε να παύσει και το μονοπώλιο στους λιγνίτες όπως υποχρεούμαστε ως χώρα και η ΔΕΗ κρατώντας την ρευστότητα της (έχει δαπανήσει ήδη 600 εκατ. ευρώ για το έργο αυτό τον τελευταίο ενάμιση χρόνο) να είχε επικεντρωθεί στα υπόλοιπα μέτωπα.
Ως ΣΠΕΦ την ανισορροπία αυτή την θέσαμε εμφατικά στον δημόσιο διάλογο ήδη από τον Οκτώβριο του 2016, αφού από την εκτόξευση των καθυστερήσεων πληρωμής των ΑΠΕ από τους 3 στους 6 έως και 7 μήνες σήμερα (οι ληξιπρόθεσμες οφειλές με ΦΠΑ 13% φθάνουν τα 850 εκατ. ευρώ) χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό έλλειμμα στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (μόλις 70 εκατ. ευρώ σύμφωνα με το δελτίο του ΛΑΓΗΕ), φάνηκε πως όχι μόνο οικονομικός σχεδιασμός και προϋπολογισμός δεν υπήρχε για το βιώσιμο μέλλον της ΔΕΗ, αλλά πως πολύ χειρότερα κάποιοι λογάριαζαν παρακρατώντας τα χρήματα των ΑΠΕ και εν προκειμένης το ΕΤΜΕΑΡ να κινηθούν εμβαλωματικά ως προς τα θεμελιώδη οικονομικά προβλήματα των εσφαλμένων επιλογών τους και μόνο για την πρόσκαιρη ταμειακή διαχείριση όπως-όπως της κατάστασης στην επιχείρηση.
Σε κάθε περίπτωση ο δημόσιος διάλογος άνοιξε και η μόνιμη επωδός των ανείσπρακτων λογαριασμών των καταναλωτών ως δήθεν πηγή κάθε προβλήματος ακόμη και των θεμελιωδών ανισορροπιών που καταστροφικά επί τούτου προωθούνταν και από εκτός ΔΕΗ κέντρα για δικούς τους λόγους (από πολιτευτές, τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες κυρίως της Δ. Μακεδονίας αλλά και βουλευτές) εξάντλησε τα όρια του, αφού σύμφωνα με ανακοινώσεις της ίδιας της ΔΕΗ τα ληξιπρόθεσμα υπόλοιπα των καταναλωτών μειώνονται ενώ στα επίπεδα των 2,6 δις ευρώ μπορούν να δικαιολογήσουν ανείσπρακτο ΕΤΜΕΑΡ όχι περισσότερο από 350 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου τα μισά από όσα σήμερα οφείλονται στον ΛΑΓΗΕ.
Επιπλέον το σύνθημα πως «αν πτωχεύσει η ΔΕΗ πτωχεύει και η χώρα» ως συγχωροχάρτι για τους υπαίτιους σχεδιαστές της επικείμενης «ο μη γένοιτο» καταστροφής επίσης έκλεισε το κύκλο του, οπότε μπροστά στην αμείλικτη αυτή πραγματικότητα και τις ευθύνες μιας κατάρρευσης της επιχείρησης υπήρξε επιτέλους αλλαγή σχεδιασμού.
Υπό το φως λοιπόν της υποχρέωσης της χώρας μας να εναρμονιστεί με τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε καμία εταιρεία στην ηλεκτρική αγορά να μην απολαμβάνει μερίδιο άνω του 50%, είναι σημαντικό να μην χαθεί εκ νέου ο προσανατολισμός προς άλλη κατεύθυνση αυτή τη φορά.
Αντί δηλαδή σήμερα, μετά από ότι τραυματικό προηγήθηκε, να συζητείται η πώληση έναντι ισχυρού τιμήματος 1-2 κάθετων τμημάτων της ΔΕΗ, εννοώντας παραγωγικές υποδομές μαζί και αναλογικό πελατολόγιο λιανικής από όλες τις κατηγορίες ώστε να επιτευχθεί εξισορροπημένα ο στόχος του μνημονίου για 49% μερίδιο λιανικής και να προκύψουν περιλαμβανομένης και της ΔΕΗ οικονομικά υγιείς καθετοποιημένες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, ο διάλογος περιστρέφεται στρεβλά μόνο στην πώληση μονάδων.
Δηλαδή πάμε από το ένα άκρο στο άλλο, αφού πουλώντας μόνο μονάδες η ΔΕΗ λειτουργικά θα παραμείνει με ένα υπερφίαλο αυτή τη φορά πελατολόγιο που για να το εξυπηρετήσει θα στηρίζεται σε συντριπτικό ποσοστό σε αγορές από την χονδρεμπορική με ότι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για τα περιθώρια κέρδους, την σταθερότητα αλλά και τις αντοχές της.
Αν μάλιστα εδώ προστεθεί και η παράμετρος πως οι ανταγωνιστές της μέσω του επιθετικού τους marketing (cherrypicking πελατών) θα την αφήσουν μάλλον με τους προβληματικούς, η κατάληξη, αν και ηπιότερη από το προηγούμενο δράμα και πάλι δεν δείχνει βιώσιμη για την ίδια.
Η ΔΕΗ όμως για να συντελέσει τον ρυθμιστικό της ρόλο στην μεταμονοπωλιακή εποχή των μεριδίων κάτω του 50%, πρέπει πρωτίστως να παραμείνει υγιής και βιώσιμη. Ως προς το μέτωπο των ΑΠΕ το Υπουργείο Ενέργειας με τον ν. 4414/2016 θεσμοθέτησε γενναία μέτρα στο ζήτημα της άρσης των παραδοσιακών στρεβλώσεων της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), που διέβρωναν για χρόνια τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) σε όφελος της Προμήθειας.
Για μια ακόμη φορά ας τονίσουμε πως η θεσμοθέτηση της Πρόσθετης Χρέωσης Προμηθευτή (ΠΧΠΕΛ) δεν έγινε για να ισοσκελιστεί ο ΕΛΑΠΕ αλλά για να αποτυπωθεί και να εισπραχθεί από τους Προμηθευτές επιτέλους το αποφευγόμενο κόστος τους στην χονδρική λόγω των ΑΠΕ.
Ρόλο ισοσκελισμού του ΕΛΑΠΕ καταλαμβάνει μόνο το ΕΤΜΕΑΡ που επίσημα τόσο από το ΣτΕ (Απόφαση 3366/2015) όσο και από την ΡΑΕ (Απόφαση 214/2016) αναγνωρίζεται ως κόστος ρεύματος και η μεταφορά της είσπραξης του από την Προμήθεια απευθείας από τον ΛΑΓΗΕ (δηλαδή η παράκαμψη του ΑΔΜΗΕ) όπως νομοθετικά για χρόνια επίκειται, θα άρει μια ακόμη ασυμμετρία σε βάρος των ΑΠΕ, ταμειακή αυτή τη φορά, αφού δεν είναι δυνατόν οι καταναλωτές να πληρώνουν/διακανονίζουν συμμέτρως όλα τα σκέλη των λογαριασμών τους και εν τέλει οι ΑΠΕ να είναι οι μόνες που μονίμως δεν πληρώνονται.
Σε ότι αφορά καθ’ εαυτού την ΠΧΠΕΛ και την μέχρι τώρα εφαρμογή της, η πορεία μάλλον έδειξε πως οι όποιες ανισορροπίες παροδικά παρατηρήθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο έως Φεβρουάριο, προήλθαν από την τότε πανευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση και όχι εξαιτίας κάποιας θεμελιώδους αστοχίας του μηχανισμού υπολογισμού της.
Η επιβολή από την ΡΑΕ άλλωστε ωριαίου πλαφόν στα 15 ευρώ/MWh επίλυσε το θέμα των ακραίων λόγω εξωγενών παραγόντων τιμών της ΠΧΠΕΛ, ενώ όπως φαίνεται και στο κάτωθι διάγραμμα με το που εξέλειψαν οι εξωγενείς ακραίες συνθήκες οι τιμές με ή χωρίς πλαφόν συγκλίνουν στα προσδοκώμενα φυσιολογικά επίπεδα πέριξ των 7 ευρώ/MWh μεσοσταθμικά.
Επειδή πολύς λόγος μάλιστα έγινε για το κατά πόσον οι ΑΠΕ συνεισέφεραν ενεργειακά τις ημέρες που η κρίση στο ηλεκτρικό σύστημα βρισκόταν στο αποκορύφωμα της συνεπικουρούμενη και από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, ας υπενθυμίσουμε πως με βάση τα απολογιστικά πραγματικά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για την μεν κρίση της 23-24 Δεκεμβρίου οι ανανεώσιμες κάθε ώρα προσέφεραν ενεργό ισχύ από 1,400 ως και 2,750 MW ενώ στην κρίση της 9-11 Ιανουαρίου και πάλι από 400 έως 1,000 MW κάθε ώρα.
Αντίθετα το κατά Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία σε οικονομικό βάρος των ΑΠΕ στην Ελλάδα μέτρο της διακοψιμότητας, με βάση τα ίδια απολογιστικά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ μετά βίας συνεισέφερε 150 MW κάθε ώρα τις κρίσιμες αυτές ημέρες του Δεκεμβρίου και 250 MW του Ιανουαρίου αντίστοιχα.
Επιπλέον σύμφωνα με έγκυρα δημοσιεύματα ο ΑΔΜΗΕ φαίνεται πως έχει εμπλακεί σε διενέξεις με βιομηχανίες που δεν τήρησαν τις εντολές περιορισμού φορτίου που εκδόθηκαν στο όνομα τους παρότι έχουν λάβει και λαμβάνουν κανονικά τις σχετικές επιδοτήσεις του μέτρου, τις οποίες τώρα όμως αρνούνται να επιστρέψουν.
Σε ότι αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ, η Πολιτεία με βάση τα όσα έχει εξαγγείλει ενδιαφέρεται για 2,5 νέα GW έως το 2020 προς εκπλήρωση των εθνικών δεσμεύσεων μας στην ΕΕ.
Χωρίς να μπορεί κανείς να προδικάσει τις εξελίξεις, οι εγχώριοι παίκτες και συνάμα παραγωγοί θα δήλωναν και πάλι το ισχυρό παρόν τους εφόσον πείθονταν αφενός για τις ειλικρινείς και σταθερές προσθέσεις του Κράτους και αφετέρου τους αποκατασταθεί η οικονομική ρευστότητα μέσω της βελτίωσης του ρυθμού πληρωμών των υφιστάμενων επενδύσεων τους από ΛΑΓΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ.
Είναι προφανές πως τα 850 εκατ. ευρώ που ληξιπρόθεσμα οφείλονται στους παραγωγούς ΑΠΕ Πανελλαδικά θα μπορούσαν, αν αποπληρώνονταν, να δημιουργήσουν σημαντική ανάπτυξη αφού μιλάμε για ένα δυναμικό, πολυπληθές και παραγωγικό επενδυτικό κοινό.
Είναι κρίμα που τα χρήματα αυτά παρότι σε μεγάλο βαθμό πληρώθηκαν από τους καταναλωτές με σκοπό τις ΑΠΕ, εν τούτοις δεν κατέληξαν σε αυτές, αλλά κάλυψαν κενά αποτυχημένων πολιτικών πειραματισμών όπως προαναφέρθηκαν και που δεν έπιασαν καν τόπο, αφού η συνολική χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ καταβαραθρώθηκε στα μόλις 600 εκατ. ευρώ δηλαδή όσο περίπου κατέβαλε σε μετρητά μόνο το τελευταίο διάστημα για την νέα της επένδυση στην Πτολεμαΐδα 5.
Σε μια εποχή που τραπεζικός δανεισμός δεν υπάρχει για τους μικρομεσαίους, τα ίδια κεφάλαια είναι ο μόνος τρόπος ανάπτυξης τους.
Η Κυβέρνηση που πρώτη μίλησε για συνεταιριστικά σχήματα ανάπτυξης νέων ΑΠΕ πριν από ένα και πλέον χρόνο, αν και αφουγκράστηκε σωστά τον παλμό μιας εποχής χωρίς τραπεζικό δανεισμό και αυξημένο ρίσκο μέσω των νέων μοντέλων λειτουργικής ενίσχυσης, εντούτοις καθυστερεί χαρακτηριστικά να παρουσιάσει ολοκληρωμένες τις σκέψεις της σε επίπεδο νομοσχεδίου.
Ευχόμαστε όταν το νομοσχέδιο παρουσιαστεί, να μην θέτει φραγμούς εντοπιότητας των εταίρων στις πολυσυμμετοχικές αυτές επενδύσεις, αφού αν συμβεί αυτό, ειδικά στις ΑΠΕ που είναι στατιστικά απίθανο το ανανεώσιμο δυναμικό να συμπίπτει με την συνεταιριστική πρωτοβουλία, τις συμμετοχές, αλλά και τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση του, οι όποιες πρωτοβουλίες υπάρξουν θα αυτό-ακυρωθούν ή θα καταστούν όμηροι τοπικών συμφερόντων.
Ο ΣΠΕΦ αντιλαμβανόμενος την πολυσυμμετοχική μορφή που θα έχει το μέλλον επενδυτικά για τους πολλούς, όπως άλλωστε κατά κόρον ισχύει ήδη στις ΑΠΕ στην Ευρώπη, προωθεί σχετική πρωτοβουλία ανάπτυξης ώριμων αδειολογικά έργων.
Στα αιολικά που παρουσιάζουν αξιόλογες αποδώσεις, τα διαθέσιμα αδειοδοτημένα προς ανάπτυξη έργα είναι μάλλον μεγάλα σε μέγεθος τουλάχιστον συγκριτικά με το μέχρι στιγμής εκπεφρασμένο οικονομικά από μέλη μας ενδιαφέρον.
Έτσι η έρευνα μας επεκτάθηκε και στα μικρά υδροηλεκτρικά που ως επενδυτικός όγκος προσιδιάζουν καλύτερα για μικρομεσαίες πρωτοβουλίες.
Από την έρευνα σε πλήθος έργων που έχουμε μέχρι σήμερα διεξάγει, εκτίμηση μας είναι πως συν τω χρόνω μπορούν να υπάρξουν αποτελέσματα και σε κάθε ευκαιρία επισημαίνουμε στους μικρομεσαίους πως αυτός είναι μάλλον ο μόνος δρόμος περαιτέρω ανάπτυξης τους στις ΑΠΕ πλέον.
Αυξανόμενοι σε πληθυσμό άρα και σε κρίσιμη μάζα οι εν δυνάμει επενδυτές ενός τέτοιου σχήματος, όσο ωριμάζοντας παράλληλα και οι κάτοχοι των προς ανάπτυξη υποψήφιων έργων κυρίως ως προς το τι μπορούν ρεαλιστικά να προσδοκούν από αυτά και πάντοτε υπό τους χρονικούς περιορισμούς για την ανάπτυξη τους που εκ των πραγμάτων τίθενται, μπορεί η νέα αυτή αγορά να βρει τον δρόμο της.
Σε κάθε περίπτωση εμείς συνεχίζουμε την προσπάθεια και καλούμε κατόχους ώριμων αδειολογικά έργων ανεξαρτήτως τεχνολογίας να έρχονται σε επαφή μαζί μας.
Σε ότι αφορά τα φωτοβολταϊκά ειδικότερα λόγω της πλήρωσης των εθνικών στόχων του 2020 δεν βλέπουμε να υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης τουλάχιστον σε επίπεδο μικρομεσαίων ανεξάρτητων παραγωγών.
Τις πολύ χαμηλές τιμές αποζημίωσης μέσω του μοντέλου των διαγωνισμών μπορούν να παρακολουθήσουν ελάχιστα μόνο έργα, κυρίως μεγάλα και αναλόγως κάθε φορά του προφίλ, των ειδικών χαρακτηριστικών και του προσανατολισμού της εταιρείας που κάθε φορά τα διακρατά.
Προς αποκατάσταση ωστόσο μιας εκ των πολλών θετικών συνεισφορών τους και επειδή πολύς λόγος έχει γίνει για το αρνητικό sunseteffect που προκαλείται όταν βγαίνουν από το σύστημα κατά την δύση του ηλίου, ας επαναλάβουμε σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη μας από το 2015 και το ξεχασμένο αλλά απολύτως ευεργετικό sunriseeffect, δηλαδή την άνοδο σε φορτίο που γλυτώνει το σύστημα από την αποκεντρωμένη στο δίκτυο παραγωγή τους.
Για τα σημερινά μάλιστα επίπεδα διείσδυσης που παραμένουν ίδια με του 2015 το επωφελές sunriseeffect υπερακοντίζει το sunset, οπότε το συνολικό ισοζύγιο ως προς τα δίδυμα αυτά φαινόμενα παραμένει θετικό.
Κλείνοντας, για μια ακόμα χρονιά θα ευχηθούμε ο δημόσιος διάλογος περί τα ενεργειακά να διεξάγεται σε τεχνοκρατική και όχι ψυχολογική ή άλλη παραμορφωτική των πραγματικών δεδομένων και περιστατικών βάση.
Μόνο έτσι η χώρα θα βρει τον επωφελή για την εθνική οικονομία δρόμο της μακριά από τις συνήθεις εξάρσεις έως και κρίσεις που μόνοι μας εμείς οι Έλληνες συνήθως δημιουργούμε».
www.worldenergynews.gr
Όπως αναφέρει «την περίοδο που διανύουμε συντελούνται μια σειρά από αναδιαμορφώσεις του τοπίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα της δηλαδή από την Προμήθεια έως και την παραγωγή.
Και αν μεν η δυναμική είσοδος των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή πριν από 10 και πλέον χρόνια έκανε τους μετασχηματισμούς εκεί εν πολλοίς αναμενόμενους, δεν ισχύει καθόλου το ίδιο για τις ραγδαίες εξελίξεις στην λιανική ρεύματος που με την συναίνεση σήμερα και των πλέον «δύσπιστων», αφού όμως δυστυχώς προηγήθηκαν συστημικά αδιέξοδα εξαιτίας θεμελιωδώς λάθος επιλογών, φαίνεται να ξεπερνά το εθνικά επικίνδυνο ψευτοδίλημμα του «ή ΔΕΗ ή τίποτα».
Στην Προμήθεια λοιπόν ρεύματος αφού μάλλον για πολιτικούς λόγους εξοβελίστηκε το μοντέλο της «μικρής ΔΕΗ», δηλαδή της απόσχισης και πώλησης έναντι τιμήματος ενός κάθετου τμήματος της που θα περιλάμβανε συμβατικές παραγωγικές υποδομές μαζί και με αναλογικό πελατολόγιο από όλες τις κατηγορίες προβληματικές και μη, υιοθετήθηκε από την παρούσα Κυβέρνηση η υποχρεωτική μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στη λιανική από το 89% σήμερα στο 49% στα τέλη του 2019 χωρίς τίμημα με μόνο «πολιτικό» αντάλλαγμα την διατήρηση στην ιδιοκτησία της όλων των συμβατικών ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων που διαθέτει.
Ωστόσο μείωση μεριδίου της επιχείρησης περίπου στο μισό σημαίνει και μείωση του τζίρου της επίσης στο μισό, ενώ την ίδια στιγμή δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη για το πώς αναλογικά θα μειώνονταν και τα κόστη της, ώστε να παραμείνει οικονομικά βιώσιμη.
Μετά το καλοκαίρι του 2016 που το σχέδιο με απόφαση του ΚΥΣΟΙΠ τέθηκε σε εφαρμογή παράλληλα με την νομοθέτηση του μοντέλου ΝΟΜΕ για πώληση λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής κάτω του κόστους από την ΔΕΗ στους ανταγωνιστές της αλλά και την περαιτέρω προώθηση του επενδυτικού της προγράμματος με αιχμή την νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαίδα 5 προϋπολογισμού 1,4 δις ευρώ, η επιχείρηση οικονομικά «γονάτισε» εκτοξεύοντας τις υπερημερίες εξόφλησης των προμηθευτών της με πρώτο βεβαίως θύμα τις ΑΠΕ.
Διαθέτοντας η ΔΕΗ ήδη έναν στόλο λιγνιτικών μονάδων που χρειάζονται εκσυγχρονισμό φαντάζει εύλογα λεονταρισμός η επέκταση της στην νέα φαραωνική επένδυση της Πτολεμαϊδας 5, ώστε αν υποτιθέστω καταφέρει εν τέλει να την ολοκληρώσει, εν συνεχεία να πωλεί το ρεύμα της κάτω του κόστους στους ανταγωνιστές της.
Θα μπορούσε κάλλιστα το έργο αυτό να υλοποιηθεί απευθείας από ιδιώτες ώστε να παύσει και το μονοπώλιο στους λιγνίτες όπως υποχρεούμαστε ως χώρα και η ΔΕΗ κρατώντας την ρευστότητα της (έχει δαπανήσει ήδη 600 εκατ. ευρώ για το έργο αυτό τον τελευταίο ενάμιση χρόνο) να είχε επικεντρωθεί στα υπόλοιπα μέτωπα.
Ως ΣΠΕΦ την ανισορροπία αυτή την θέσαμε εμφατικά στον δημόσιο διάλογο ήδη από τον Οκτώβριο του 2016, αφού από την εκτόξευση των καθυστερήσεων πληρωμής των ΑΠΕ από τους 3 στους 6 έως και 7 μήνες σήμερα (οι ληξιπρόθεσμες οφειλές με ΦΠΑ 13% φθάνουν τα 850 εκατ. ευρώ) χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό έλλειμμα στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (μόλις 70 εκατ. ευρώ σύμφωνα με το δελτίο του ΛΑΓΗΕ), φάνηκε πως όχι μόνο οικονομικός σχεδιασμός και προϋπολογισμός δεν υπήρχε για το βιώσιμο μέλλον της ΔΕΗ, αλλά πως πολύ χειρότερα κάποιοι λογάριαζαν παρακρατώντας τα χρήματα των ΑΠΕ και εν προκειμένης το ΕΤΜΕΑΡ να κινηθούν εμβαλωματικά ως προς τα θεμελιώδη οικονομικά προβλήματα των εσφαλμένων επιλογών τους και μόνο για την πρόσκαιρη ταμειακή διαχείριση όπως-όπως της κατάστασης στην επιχείρηση.
Σε κάθε περίπτωση ο δημόσιος διάλογος άνοιξε και η μόνιμη επωδός των ανείσπρακτων λογαριασμών των καταναλωτών ως δήθεν πηγή κάθε προβλήματος ακόμη και των θεμελιωδών ανισορροπιών που καταστροφικά επί τούτου προωθούνταν και από εκτός ΔΕΗ κέντρα για δικούς τους λόγους (από πολιτευτές, τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες κυρίως της Δ. Μακεδονίας αλλά και βουλευτές) εξάντλησε τα όρια του, αφού σύμφωνα με ανακοινώσεις της ίδιας της ΔΕΗ τα ληξιπρόθεσμα υπόλοιπα των καταναλωτών μειώνονται ενώ στα επίπεδα των 2,6 δις ευρώ μπορούν να δικαιολογήσουν ανείσπρακτο ΕΤΜΕΑΡ όχι περισσότερο από 350 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου τα μισά από όσα σήμερα οφείλονται στον ΛΑΓΗΕ.
Επιπλέον το σύνθημα πως «αν πτωχεύσει η ΔΕΗ πτωχεύει και η χώρα» ως συγχωροχάρτι για τους υπαίτιους σχεδιαστές της επικείμενης «ο μη γένοιτο» καταστροφής επίσης έκλεισε το κύκλο του, οπότε μπροστά στην αμείλικτη αυτή πραγματικότητα και τις ευθύνες μιας κατάρρευσης της επιχείρησης υπήρξε επιτέλους αλλαγή σχεδιασμού.
Υπό το φως λοιπόν της υποχρέωσης της χώρας μας να εναρμονιστεί με τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε καμία εταιρεία στην ηλεκτρική αγορά να μην απολαμβάνει μερίδιο άνω του 50%, είναι σημαντικό να μην χαθεί εκ νέου ο προσανατολισμός προς άλλη κατεύθυνση αυτή τη φορά.
Αντί δηλαδή σήμερα, μετά από ότι τραυματικό προηγήθηκε, να συζητείται η πώληση έναντι ισχυρού τιμήματος 1-2 κάθετων τμημάτων της ΔΕΗ, εννοώντας παραγωγικές υποδομές μαζί και αναλογικό πελατολόγιο λιανικής από όλες τις κατηγορίες ώστε να επιτευχθεί εξισορροπημένα ο στόχος του μνημονίου για 49% μερίδιο λιανικής και να προκύψουν περιλαμβανομένης και της ΔΕΗ οικονομικά υγιείς καθετοποιημένες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, ο διάλογος περιστρέφεται στρεβλά μόνο στην πώληση μονάδων.
Δηλαδή πάμε από το ένα άκρο στο άλλο, αφού πουλώντας μόνο μονάδες η ΔΕΗ λειτουργικά θα παραμείνει με ένα υπερφίαλο αυτή τη φορά πελατολόγιο που για να το εξυπηρετήσει θα στηρίζεται σε συντριπτικό ποσοστό σε αγορές από την χονδρεμπορική με ότι αυτό αρνητικά συνεπάγεται για τα περιθώρια κέρδους, την σταθερότητα αλλά και τις αντοχές της.
Αν μάλιστα εδώ προστεθεί και η παράμετρος πως οι ανταγωνιστές της μέσω του επιθετικού τους marketing (cherrypicking πελατών) θα την αφήσουν μάλλον με τους προβληματικούς, η κατάληξη, αν και ηπιότερη από το προηγούμενο δράμα και πάλι δεν δείχνει βιώσιμη για την ίδια.
Η ΔΕΗ όμως για να συντελέσει τον ρυθμιστικό της ρόλο στην μεταμονοπωλιακή εποχή των μεριδίων κάτω του 50%, πρέπει πρωτίστως να παραμείνει υγιής και βιώσιμη. Ως προς το μέτωπο των ΑΠΕ το Υπουργείο Ενέργειας με τον ν. 4414/2016 θεσμοθέτησε γενναία μέτρα στο ζήτημα της άρσης των παραδοσιακών στρεβλώσεων της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), που διέβρωναν για χρόνια τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) σε όφελος της Προμήθειας.
Για μια ακόμη φορά ας τονίσουμε πως η θεσμοθέτηση της Πρόσθετης Χρέωσης Προμηθευτή (ΠΧΠΕΛ) δεν έγινε για να ισοσκελιστεί ο ΕΛΑΠΕ αλλά για να αποτυπωθεί και να εισπραχθεί από τους Προμηθευτές επιτέλους το αποφευγόμενο κόστος τους στην χονδρική λόγω των ΑΠΕ.
Ρόλο ισοσκελισμού του ΕΛΑΠΕ καταλαμβάνει μόνο το ΕΤΜΕΑΡ που επίσημα τόσο από το ΣτΕ (Απόφαση 3366/2015) όσο και από την ΡΑΕ (Απόφαση 214/2016) αναγνωρίζεται ως κόστος ρεύματος και η μεταφορά της είσπραξης του από την Προμήθεια απευθείας από τον ΛΑΓΗΕ (δηλαδή η παράκαμψη του ΑΔΜΗΕ) όπως νομοθετικά για χρόνια επίκειται, θα άρει μια ακόμη ασυμμετρία σε βάρος των ΑΠΕ, ταμειακή αυτή τη φορά, αφού δεν είναι δυνατόν οι καταναλωτές να πληρώνουν/διακανονίζουν συμμέτρως όλα τα σκέλη των λογαριασμών τους και εν τέλει οι ΑΠΕ να είναι οι μόνες που μονίμως δεν πληρώνονται.
Σε ότι αφορά καθ’ εαυτού την ΠΧΠΕΛ και την μέχρι τώρα εφαρμογή της, η πορεία μάλλον έδειξε πως οι όποιες ανισορροπίες παροδικά παρατηρήθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο έως Φεβρουάριο, προήλθαν από την τότε πανευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση και όχι εξαιτίας κάποιας θεμελιώδους αστοχίας του μηχανισμού υπολογισμού της.
Η επιβολή από την ΡΑΕ άλλωστε ωριαίου πλαφόν στα 15 ευρώ/MWh επίλυσε το θέμα των ακραίων λόγω εξωγενών παραγόντων τιμών της ΠΧΠΕΛ, ενώ όπως φαίνεται και στο κάτωθι διάγραμμα με το που εξέλειψαν οι εξωγενείς ακραίες συνθήκες οι τιμές με ή χωρίς πλαφόν συγκλίνουν στα προσδοκώμενα φυσιολογικά επίπεδα πέριξ των 7 ευρώ/MWh μεσοσταθμικά.
Επειδή πολύς λόγος μάλιστα έγινε για το κατά πόσον οι ΑΠΕ συνεισέφεραν ενεργειακά τις ημέρες που η κρίση στο ηλεκτρικό σύστημα βρισκόταν στο αποκορύφωμα της συνεπικουρούμενη και από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, ας υπενθυμίσουμε πως με βάση τα απολογιστικά πραγματικά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για την μεν κρίση της 23-24 Δεκεμβρίου οι ανανεώσιμες κάθε ώρα προσέφεραν ενεργό ισχύ από 1,400 ως και 2,750 MW ενώ στην κρίση της 9-11 Ιανουαρίου και πάλι από 400 έως 1,000 MW κάθε ώρα.
Αντίθετα το κατά Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία σε οικονομικό βάρος των ΑΠΕ στην Ελλάδα μέτρο της διακοψιμότητας, με βάση τα ίδια απολογιστικά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ μετά βίας συνεισέφερε 150 MW κάθε ώρα τις κρίσιμες αυτές ημέρες του Δεκεμβρίου και 250 MW του Ιανουαρίου αντίστοιχα.
Επιπλέον σύμφωνα με έγκυρα δημοσιεύματα ο ΑΔΜΗΕ φαίνεται πως έχει εμπλακεί σε διενέξεις με βιομηχανίες που δεν τήρησαν τις εντολές περιορισμού φορτίου που εκδόθηκαν στο όνομα τους παρότι έχουν λάβει και λαμβάνουν κανονικά τις σχετικές επιδοτήσεις του μέτρου, τις οποίες τώρα όμως αρνούνται να επιστρέψουν.
Σε ότι αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ, η Πολιτεία με βάση τα όσα έχει εξαγγείλει ενδιαφέρεται για 2,5 νέα GW έως το 2020 προς εκπλήρωση των εθνικών δεσμεύσεων μας στην ΕΕ.
Χωρίς να μπορεί κανείς να προδικάσει τις εξελίξεις, οι εγχώριοι παίκτες και συνάμα παραγωγοί θα δήλωναν και πάλι το ισχυρό παρόν τους εφόσον πείθονταν αφενός για τις ειλικρινείς και σταθερές προσθέσεις του Κράτους και αφετέρου τους αποκατασταθεί η οικονομική ρευστότητα μέσω της βελτίωσης του ρυθμού πληρωμών των υφιστάμενων επενδύσεων τους από ΛΑΓΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ.
Είναι προφανές πως τα 850 εκατ. ευρώ που ληξιπρόθεσμα οφείλονται στους παραγωγούς ΑΠΕ Πανελλαδικά θα μπορούσαν, αν αποπληρώνονταν, να δημιουργήσουν σημαντική ανάπτυξη αφού μιλάμε για ένα δυναμικό, πολυπληθές και παραγωγικό επενδυτικό κοινό.
Είναι κρίμα που τα χρήματα αυτά παρότι σε μεγάλο βαθμό πληρώθηκαν από τους καταναλωτές με σκοπό τις ΑΠΕ, εν τούτοις δεν κατέληξαν σε αυτές, αλλά κάλυψαν κενά αποτυχημένων πολιτικών πειραματισμών όπως προαναφέρθηκαν και που δεν έπιασαν καν τόπο, αφού η συνολική χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ καταβαραθρώθηκε στα μόλις 600 εκατ. ευρώ δηλαδή όσο περίπου κατέβαλε σε μετρητά μόνο το τελευταίο διάστημα για την νέα της επένδυση στην Πτολεμαΐδα 5.
Σε μια εποχή που τραπεζικός δανεισμός δεν υπάρχει για τους μικρομεσαίους, τα ίδια κεφάλαια είναι ο μόνος τρόπος ανάπτυξης τους.
Η Κυβέρνηση που πρώτη μίλησε για συνεταιριστικά σχήματα ανάπτυξης νέων ΑΠΕ πριν από ένα και πλέον χρόνο, αν και αφουγκράστηκε σωστά τον παλμό μιας εποχής χωρίς τραπεζικό δανεισμό και αυξημένο ρίσκο μέσω των νέων μοντέλων λειτουργικής ενίσχυσης, εντούτοις καθυστερεί χαρακτηριστικά να παρουσιάσει ολοκληρωμένες τις σκέψεις της σε επίπεδο νομοσχεδίου.
Ευχόμαστε όταν το νομοσχέδιο παρουσιαστεί, να μην θέτει φραγμούς εντοπιότητας των εταίρων στις πολυσυμμετοχικές αυτές επενδύσεις, αφού αν συμβεί αυτό, ειδικά στις ΑΠΕ που είναι στατιστικά απίθανο το ανανεώσιμο δυναμικό να συμπίπτει με την συνεταιριστική πρωτοβουλία, τις συμμετοχές, αλλά και τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση του, οι όποιες πρωτοβουλίες υπάρξουν θα αυτό-ακυρωθούν ή θα καταστούν όμηροι τοπικών συμφερόντων.
Ο ΣΠΕΦ αντιλαμβανόμενος την πολυσυμμετοχική μορφή που θα έχει το μέλλον επενδυτικά για τους πολλούς, όπως άλλωστε κατά κόρον ισχύει ήδη στις ΑΠΕ στην Ευρώπη, προωθεί σχετική πρωτοβουλία ανάπτυξης ώριμων αδειολογικά έργων.
Στα αιολικά που παρουσιάζουν αξιόλογες αποδώσεις, τα διαθέσιμα αδειοδοτημένα προς ανάπτυξη έργα είναι μάλλον μεγάλα σε μέγεθος τουλάχιστον συγκριτικά με το μέχρι στιγμής εκπεφρασμένο οικονομικά από μέλη μας ενδιαφέρον.
Έτσι η έρευνα μας επεκτάθηκε και στα μικρά υδροηλεκτρικά που ως επενδυτικός όγκος προσιδιάζουν καλύτερα για μικρομεσαίες πρωτοβουλίες.
Από την έρευνα σε πλήθος έργων που έχουμε μέχρι σήμερα διεξάγει, εκτίμηση μας είναι πως συν τω χρόνω μπορούν να υπάρξουν αποτελέσματα και σε κάθε ευκαιρία επισημαίνουμε στους μικρομεσαίους πως αυτός είναι μάλλον ο μόνος δρόμος περαιτέρω ανάπτυξης τους στις ΑΠΕ πλέον.
Αυξανόμενοι σε πληθυσμό άρα και σε κρίσιμη μάζα οι εν δυνάμει επενδυτές ενός τέτοιου σχήματος, όσο ωριμάζοντας παράλληλα και οι κάτοχοι των προς ανάπτυξη υποψήφιων έργων κυρίως ως προς το τι μπορούν ρεαλιστικά να προσδοκούν από αυτά και πάντοτε υπό τους χρονικούς περιορισμούς για την ανάπτυξη τους που εκ των πραγμάτων τίθενται, μπορεί η νέα αυτή αγορά να βρει τον δρόμο της.
Σε κάθε περίπτωση εμείς συνεχίζουμε την προσπάθεια και καλούμε κατόχους ώριμων αδειολογικά έργων ανεξαρτήτως τεχνολογίας να έρχονται σε επαφή μαζί μας.
Σε ότι αφορά τα φωτοβολταϊκά ειδικότερα λόγω της πλήρωσης των εθνικών στόχων του 2020 δεν βλέπουμε να υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης τουλάχιστον σε επίπεδο μικρομεσαίων ανεξάρτητων παραγωγών.
Τις πολύ χαμηλές τιμές αποζημίωσης μέσω του μοντέλου των διαγωνισμών μπορούν να παρακολουθήσουν ελάχιστα μόνο έργα, κυρίως μεγάλα και αναλόγως κάθε φορά του προφίλ, των ειδικών χαρακτηριστικών και του προσανατολισμού της εταιρείας που κάθε φορά τα διακρατά.
Προς αποκατάσταση ωστόσο μιας εκ των πολλών θετικών συνεισφορών τους και επειδή πολύς λόγος έχει γίνει για το αρνητικό sunseteffect που προκαλείται όταν βγαίνουν από το σύστημα κατά την δύση του ηλίου, ας επαναλάβουμε σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη μας από το 2015 και το ξεχασμένο αλλά απολύτως ευεργετικό sunriseeffect, δηλαδή την άνοδο σε φορτίο που γλυτώνει το σύστημα από την αποκεντρωμένη στο δίκτυο παραγωγή τους.
Για τα σημερινά μάλιστα επίπεδα διείσδυσης που παραμένουν ίδια με του 2015 το επωφελές sunriseeffect υπερακοντίζει το sunset, οπότε το συνολικό ισοζύγιο ως προς τα δίδυμα αυτά φαινόμενα παραμένει θετικό.
Κλείνοντας, για μια ακόμα χρονιά θα ευχηθούμε ο δημόσιος διάλογος περί τα ενεργειακά να διεξάγεται σε τεχνοκρατική και όχι ψυχολογική ή άλλη παραμορφωτική των πραγματικών δεδομένων και περιστατικών βάση.
Μόνο έτσι η χώρα θα βρει τον επωφελή για την εθνική οικονομία δρόμο της μακριά από τις συνήθεις εξάρσεις έως και κρίσεις που μόνοι μας εμείς οι Έλληνες συνήθως δημιουργούμε».
www.worldenergynews.gr
