Γραφείο Προϋπολογισμού Βουλής: Μεγάλη αβεβαιότητα στις δημοσιονομικές προβλέψεις λόγω πανδημίας
Το προσχέδιο προϋπολογισμού 2021 κατατίθεται σε συνθήκες πρωτόγνωρης υγειονομικής και οικονομικής κρίσης που καθιστούν εκ των πραγμάτων αβέβαιες τόσο τις μακροοικονομικές όσο και τις δημοσιονομικές του προβλέψεις, αναφέρει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, στη Γνώμη για το Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού.
Οι μακροοικονομικές προβλέψεις αναφέρουν ύφεση 8,2% το 2020 και ανάκαμψη 7,5% το 2021.
Όσον αφορά το 2020, η πρόβλεψη του προσχεδίου είναι κοντά στο σενάριο μέτριας προσαρμογής του Γραφείου μας (-8,5%) αλλά πιο αισιόδοξη από το σενάριο της αργής προσαρμογής (-9,4%). Για το 2021, η πρόβλεψη του προσχεδίου είναι αρκετάπιο αισιόδοξη από τις αντίστοιχες προβλέψεις διεθνών οργανισμών (ΕΕ 6%, ΟΟΣΑ 4,5%, ΔΝΤ 5,1%).
Οι δημοσιονομικές προβλέψεις του προσχεδίου αποτυπώνουν μια μεγάλη δημοσιονομική επιδείνωση για το τρέχον έτος που οδηγείσε συνολικό έλλειμμα 14,7 δις ευρώ ή 8,6% του ΑΕΠ σε όρους ESA ενώ το πρωτογενές έλλειμματου 2020 εκτιμάται στα 9,7 δις ευρώ (5,7% ΑΕΠ) σε όρους ESAκαι στα 10,6 δις ευρώ (6,2% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Σε σχέση με το 2019, η πρωτογενής επιδείνωση του 2020 φτάνει κοντά στα18 δις ευρώ (10,1% ΑΕΠ) σε όρους ESAκαι τα17,2 δις ευρώ (9,7% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Για το 2021,προβλέπεταιμια σημαντική βελτίωσητων δημοσιονομικών μεγεθώνπου οδηγούν στον περιορισμό του συνολικού ελλείμματος στα 6,9 δις ευρώ ή 3,7% του ΑΕΠ σε όρους ESA. Το πρωτογενές έλλειμμα του 2021 εκτιμάται στα 2,1 δις ευρώ (1,1% ΑΕΠ) σε όρους ESA και στα 1,9 δις (1% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Οι προβλέψεις για το 2021 ισοδυναμούν με μια πρωτογενή βελτίωση σε σχέση με το 2020κατά 7,6 δις ευρώ (4,6% ΑΕΠ) σε όρους ESA και 8,8 δις ευρώ (5,2% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Οι μεταβολές των δημοσιονομικών μεγεθών προέρχονται τόσο από τις διακυμάνσεις της οικονομικής δραστηριότηταςλόγω της πανδημίας, όσο και από τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπισή της.
Η διάκριση, ωστόσο, μεταξύ αυτών των δύο πηγών δεν είναι ξεκάθαρη.
Ο λόγος είναι πως η κρίσιμηδημοσιονομική επίπτωση της οικονομικής δραστηριότητας προέρχεται από την πλευρά των εσόδων (φόρων και ασφαλιστικών εισφορών), μεγάλο μέρος των οποίωνείτε βρίσκεται σε αναστολήείτε καλύπτεται από το κράτος.
Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, η συνολική μείωση των εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές το 2020 είναι σχεδόν 8 δις ευρώ.
Από αυτά, τα 4,3 δις μπορούν να αποδοθούν στα επεκτατικά μέτρα των εσόδων και τα υπόλοιπα 3,7 στην οικονομική ύφεση.
Ωστόσο, η ακρίβεια αυτής της διάκρισης είναι αμφίβολη γιατί ένα μέρος των επιχειρήσεων που έκανε χρήση των σχετικών μέτρων, πιθανότατα θα αδυνατούσε ναπληρώσει ούτως ή άλλως, ακόμα και χωρίς τα μέτρα.
Αντίστοιχα, το 2021 παύουν να υφίστανται τα επεκτατικά μέτρα του προηγούμενου έτους (4,3 δις) αλλά προστίθενται νέα επεκτατικά μέτρα ύψους σχεδόν 1,5 δις ευρώ (κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και μείωση των ασφαλιστικών εισφορών) καταλήγοντας σε μια καθαρή παρέμβαση αύξησης των εσόδων κατά 2,8 δις ευρώ.
Με δεδομένο ότι η συνολική αύξηση των εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές το 2021 φτάνει τα 5,9 δις ευρώ, τα υπόλοιπα 3,1 δις ευρώ μπορούν να αποδοθούν στην οικονομική ανάκαμψη.
Αυτό και πάλι δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβής εκτίμηση αφού ούτε τώρα γνωρίζουμε πόσες από τις επιχειρήσεις που αδυνατούσαν να πληρώσουν το 2020 θα μπορέσουν να το κάνουν το 2021.
Οι επιπτώσεις από την πλευρά των δαπανών είναι περισσότερο ξεκάθαρεςκαι εντοπίζονται στις μεταβιβάσεις του κρατικού προϋπολογισμού (εκτός γενικής κυβέρνησης) και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) καθώς και στις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Το ύψος των δύο πρώτων (μεταβιβάσεις κράτους και ΟΚΑ) αυξάνεται κατά 6,5 περίπου δις ευρώ το 2020, κυρίως λόγω της επιστρεπτέας προκαταβολής (3 δις) της ειδικής αποζημίωσηςεργαζομένων και επιστημόνων (1,3 δις) και των αναδρομικών συντάξεων (1,4 δις) αλλά μειώνεται κατά 6 δις ευρώ το 2021, δηλαδή εξαλείφεται σχεδόν εξολοκλήρου.
Από την άλλη πλευρά, οι δαπάνες υπό κατανομή (όπου συμπεριλαμβάνονται και οι δαπάνες ΠΔΕ) αυξάνονται κατά 4,4 δις ευρώ το 2020, κυρίως λόγω του υπόλοιπου της επιστρεπτέας προκαταβολής (1 δις), της αποζημίωσης ειδικού σκοπού για αυτοαπασχολούμενους και μικρές επιχειρήσεις (500 εκατ.) καθώς και των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας όπως το ταμείο εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και το κεφάλαιο κίνησης του ΤΕΠΙΧ ΙΙ (2,6 δις).
Οι δαπάνες υπό κατανομή αυξάνονται κατά επιπλέον 1,6 δις ευρώ το 2021 προκειμένου να συμπεριλάβουν τις πιστώσεις για τη χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Συμπερασματικά, το προσχέδιο προϋπολογισμού 2021 περιέχει μεγάλες αβεβαιότητες στις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές του προβλέψεις που οφείλονται στις αντικειμενικές συνθήκες εντός των οποίων σχεδιάστηκε.
Η εμφάνιση της πανδημίας έχει καταστήσει τη δημοσιονομική πολιτική το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης των οικονομικών της συνεπειών και έχει οδηγήσει σεαναθεώρηση των προτεραιοτήτων της.
Για το 2020, οι κύριες προτεραιότητες είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της πανδημίαςκαι η ανάσχεση της ύφεσης.
Αυτές εξηγούν την πρωτοφανή δημοσιονομική επέκταση που,σε συνδυασμό με την ίδια την ύφεση,προκαλείμια δραματική επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών.
Οι προτεραιότητες για το 2021 είναι η σταδιακή αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας και η στήριξη της ανάκαμψης.
Η επίτευξη αυτών των στόχων προϋποθέτει την άρσητων επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων και τη γρήγορηεπαναφοράτης ελληνικής οικονομίας.
Σχετικά με την άρση των δημοσιονομικών μέτρων, θεωρούμε πως ηπρόβλεψη για την επαναφορά των δημόσιων δαπανώντο 2021–ή για τηνκάλυψή τους από την εισροή ευρωπαϊκών πόρων –μπορεί να θεωρηθεί σχετικά ασφαλής.
Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για την επαναφορά των δημόσιων εσόδωνπουπεριλαμβάνουν και την αποπληρωμή μέρους των υποχρεώσεων που έχουν ανασταλεί για το 2020.
Αυτό θα εξαρτηθεί από την οικονομική κατάστασητων νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τη δυνατότητά τους να αντεπεξέλθουν στις συσσωρευμένες υποχρεώσεις τους.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι αποτελεί ένα σημαντικό δημοσιονομικό ρίσκο που θα πρέπει να παρακολουθείται στενά.
Η ταχύτητα επαναφοράς της ελληνικής οικονομίας το 2021 θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες μεταξύ των οποίων είναι η εξέλιξη της ίδιας της πανδημίας, η χρήση των πόρων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και η αποτελεσματικότητα των επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων που εφαρμόζονται ήδη.
Από την πλευρά μας επισημαίνουμεότιη αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής επέκταση ςδεν εξαρτάται μόνο από το ύψος της αλλά και από τη σύνθεσή της.
Η επέκταση μέσω μεταβιβάσεων και φορολογικών/ασφαλιστικών αναστολών και απαλλαγών είναι φυσικά απαραίτητη για την προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ωστόσο έχει μόνο έμμεσηοικονομική επίδραση (μέσω της κατανάλωσης) και όχι άμεση καθώς οι συγκεκριμένες συναλλαγές δεν προσμετρώνται στο ΑΕΠ.
Αντίθετα, η επέκταση μέσω αγορών αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή μέσω δημόσιας κατανάλωσης και επένδυσης, μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικότερο εργαλείο για την οικονομική ανάκαμψη.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι καταναλωτικές και επενδυτικές δαπάνες για τη δημόσια υγεία και εκπαίδευσηθα είχαν ισχυρότερες θετικές επιπτώσεις, τόσο βραχυπρόθεσμαόσο και μακροπρόθεσμα.
Οι μακροοικονομικές προβλέψεις αναφέρουν ύφεση 8,2% το 2020 και ανάκαμψη 7,5% το 2021.
Όσον αφορά το 2020, η πρόβλεψη του προσχεδίου είναι κοντά στο σενάριο μέτριας προσαρμογής του Γραφείου μας (-8,5%) αλλά πιο αισιόδοξη από το σενάριο της αργής προσαρμογής (-9,4%). Για το 2021, η πρόβλεψη του προσχεδίου είναι αρκετάπιο αισιόδοξη από τις αντίστοιχες προβλέψεις διεθνών οργανισμών (ΕΕ 6%, ΟΟΣΑ 4,5%, ΔΝΤ 5,1%).
Οι δημοσιονομικές προβλέψεις του προσχεδίου αποτυπώνουν μια μεγάλη δημοσιονομική επιδείνωση για το τρέχον έτος που οδηγείσε συνολικό έλλειμμα 14,7 δις ευρώ ή 8,6% του ΑΕΠ σε όρους ESA ενώ το πρωτογενές έλλειμματου 2020 εκτιμάται στα 9,7 δις ευρώ (5,7% ΑΕΠ) σε όρους ESAκαι στα 10,6 δις ευρώ (6,2% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Σε σχέση με το 2019, η πρωτογενής επιδείνωση του 2020 φτάνει κοντά στα18 δις ευρώ (10,1% ΑΕΠ) σε όρους ESAκαι τα17,2 δις ευρώ (9,7% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Για το 2021,προβλέπεταιμια σημαντική βελτίωσητων δημοσιονομικών μεγεθώνπου οδηγούν στον περιορισμό του συνολικού ελλείμματος στα 6,9 δις ευρώ ή 3,7% του ΑΕΠ σε όρους ESA. Το πρωτογενές έλλειμμα του 2021 εκτιμάται στα 2,1 δις ευρώ (1,1% ΑΕΠ) σε όρους ESA και στα 1,9 δις (1% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Οι προβλέψεις για το 2021 ισοδυναμούν με μια πρωτογενή βελτίωση σε σχέση με το 2020κατά 7,6 δις ευρώ (4,6% ΑΕΠ) σε όρους ESA και 8,8 δις ευρώ (5,2% ΑΕΠ) σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Οι μεταβολές των δημοσιονομικών μεγεθών προέρχονται τόσο από τις διακυμάνσεις της οικονομικής δραστηριότηταςλόγω της πανδημίας, όσο και από τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπισή της.
Η διάκριση, ωστόσο, μεταξύ αυτών των δύο πηγών δεν είναι ξεκάθαρη.
Ο λόγος είναι πως η κρίσιμηδημοσιονομική επίπτωση της οικονομικής δραστηριότητας προέρχεται από την πλευρά των εσόδων (φόρων και ασφαλιστικών εισφορών), μεγάλο μέρος των οποίωνείτε βρίσκεται σε αναστολήείτε καλύπτεται από το κράτος.
Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, η συνολική μείωση των εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές το 2020 είναι σχεδόν 8 δις ευρώ.
Από αυτά, τα 4,3 δις μπορούν να αποδοθούν στα επεκτατικά μέτρα των εσόδων και τα υπόλοιπα 3,7 στην οικονομική ύφεση.
Ωστόσο, η ακρίβεια αυτής της διάκρισης είναι αμφίβολη γιατί ένα μέρος των επιχειρήσεων που έκανε χρήση των σχετικών μέτρων, πιθανότατα θα αδυνατούσε ναπληρώσει ούτως ή άλλως, ακόμα και χωρίς τα μέτρα.
Αντίστοιχα, το 2021 παύουν να υφίστανται τα επεκτατικά μέτρα του προηγούμενου έτους (4,3 δις) αλλά προστίθενται νέα επεκτατικά μέτρα ύψους σχεδόν 1,5 δις ευρώ (κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και μείωση των ασφαλιστικών εισφορών) καταλήγοντας σε μια καθαρή παρέμβαση αύξησης των εσόδων κατά 2,8 δις ευρώ.
Με δεδομένο ότι η συνολική αύξηση των εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές το 2021 φτάνει τα 5,9 δις ευρώ, τα υπόλοιπα 3,1 δις ευρώ μπορούν να αποδοθούν στην οικονομική ανάκαμψη.
Αυτό και πάλι δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβής εκτίμηση αφού ούτε τώρα γνωρίζουμε πόσες από τις επιχειρήσεις που αδυνατούσαν να πληρώσουν το 2020 θα μπορέσουν να το κάνουν το 2021.
Οι επιπτώσεις από την πλευρά των δαπανών είναι περισσότερο ξεκάθαρεςκαι εντοπίζονται στις μεταβιβάσεις του κρατικού προϋπολογισμού (εκτός γενικής κυβέρνησης) και των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) καθώς και στις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Το ύψος των δύο πρώτων (μεταβιβάσεις κράτους και ΟΚΑ) αυξάνεται κατά 6,5 περίπου δις ευρώ το 2020, κυρίως λόγω της επιστρεπτέας προκαταβολής (3 δις) της ειδικής αποζημίωσηςεργαζομένων και επιστημόνων (1,3 δις) και των αναδρομικών συντάξεων (1,4 δις) αλλά μειώνεται κατά 6 δις ευρώ το 2021, δηλαδή εξαλείφεται σχεδόν εξολοκλήρου.
Από την άλλη πλευρά, οι δαπάνες υπό κατανομή (όπου συμπεριλαμβάνονται και οι δαπάνες ΠΔΕ) αυξάνονται κατά 4,4 δις ευρώ το 2020, κυρίως λόγω του υπόλοιπου της επιστρεπτέας προκαταβολής (1 δις), της αποζημίωσης ειδικού σκοπού για αυτοαπασχολούμενους και μικρές επιχειρήσεις (500 εκατ.) καθώς και των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας όπως το ταμείο εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και το κεφάλαιο κίνησης του ΤΕΠΙΧ ΙΙ (2,6 δις).
Οι δαπάνες υπό κατανομή αυξάνονται κατά επιπλέον 1,6 δις ευρώ το 2021 προκειμένου να συμπεριλάβουν τις πιστώσεις για τη χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Συμπερασματικά, το προσχέδιο προϋπολογισμού 2021 περιέχει μεγάλες αβεβαιότητες στις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές του προβλέψεις που οφείλονται στις αντικειμενικές συνθήκες εντός των οποίων σχεδιάστηκε.
Η εμφάνιση της πανδημίας έχει καταστήσει τη δημοσιονομική πολιτική το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης των οικονομικών της συνεπειών και έχει οδηγήσει σεαναθεώρηση των προτεραιοτήτων της.
Για το 2020, οι κύριες προτεραιότητες είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της πανδημίαςκαι η ανάσχεση της ύφεσης.
Αυτές εξηγούν την πρωτοφανή δημοσιονομική επέκταση που,σε συνδυασμό με την ίδια την ύφεση,προκαλείμια δραματική επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών.
Οι προτεραιότητες για το 2021 είναι η σταδιακή αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας και η στήριξη της ανάκαμψης.
Η επίτευξη αυτών των στόχων προϋποθέτει την άρσητων επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων και τη γρήγορηεπαναφοράτης ελληνικής οικονομίας.
Σχετικά με την άρση των δημοσιονομικών μέτρων, θεωρούμε πως ηπρόβλεψη για την επαναφορά των δημόσιων δαπανώντο 2021–ή για τηνκάλυψή τους από την εισροή ευρωπαϊκών πόρων –μπορεί να θεωρηθεί σχετικά ασφαλής.
Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για την επαναφορά των δημόσιων εσόδωνπουπεριλαμβάνουν και την αποπληρωμή μέρους των υποχρεώσεων που έχουν ανασταλεί για το 2020.
Αυτό θα εξαρτηθεί από την οικονομική κατάστασητων νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τη δυνατότητά τους να αντεπεξέλθουν στις συσσωρευμένες υποχρεώσεις τους.
Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι αποτελεί ένα σημαντικό δημοσιονομικό ρίσκο που θα πρέπει να παρακολουθείται στενά.
Η ταχύτητα επαναφοράς της ελληνικής οικονομίας το 2021 θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες μεταξύ των οποίων είναι η εξέλιξη της ίδιας της πανδημίας, η χρήση των πόρων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και η αποτελεσματικότητα των επεκτατικών δημοσιονομικών μέτρων που εφαρμόζονται ήδη.
Από την πλευρά μας επισημαίνουμεότιη αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής επέκταση ςδεν εξαρτάται μόνο από το ύψος της αλλά και από τη σύνθεσή της.
Η επέκταση μέσω μεταβιβάσεων και φορολογικών/ασφαλιστικών αναστολών και απαλλαγών είναι φυσικά απαραίτητη για την προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ωστόσο έχει μόνο έμμεσηοικονομική επίδραση (μέσω της κατανάλωσης) και όχι άμεση καθώς οι συγκεκριμένες συναλλαγές δεν προσμετρώνται στο ΑΕΠ.
Αντίθετα, η επέκταση μέσω αγορών αγαθών και υπηρεσιών, δηλαδή μέσω δημόσιας κατανάλωσης και επένδυσης, μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικότερο εργαλείο για την οικονομική ανάκαμψη.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι καταναλωτικές και επενδυτικές δαπάνες για τη δημόσια υγεία και εκπαίδευσηθα είχαν ισχυρότερες θετικές επιπτώσεις, τόσο βραχυπρόθεσμαόσο και μακροπρόθεσμα.
www.worldenergynews.gr
