Τελευταία Νέα

Η Πράσινη Μετάβαση

μετά την πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία

Αλεξάνδρα Σδούκου

Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Ο ρόλος της αποθήκευσης ενέργειας στην μετεξέλιξη του ενεργειακού συστήματος

Ο ρόλος της αποθήκευσης ενέργειας στην μετεξέλιξη του ενεργειακού συστήματος
Άρθρο της Υφυπουργού Αλεξάνδρας Σδούκου για την Αποθήκευση Ενέργειας
Τα ενεργειακά συστήματα των χωρών της ΕΕ, όπως έχουν διαμορφωθεί τον τελευταίο ενάμιση αιώνα, πρέπει να υποστούν ταχείς μετασχηματισμούς μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, προκειμένου να επιτευχθούν οι δεσμεύσεις που προκύπτουν από την επικύρωση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Αυτή η μετεξέλιξη υπαγορεύεται από την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας και την προσφορά φθηνής και καθαρής ενέργειας προς τις κοινωνίες μας.

Η σταδιακή απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος, με τον μεσοπρόθεσμο στόχο που έχουμε θέσει στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλιμα (ΕΣΕΚ) για (κατ’ελάχιστον) 80% διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, δημιουργεί προκλήσεις τόσο τεχνικές όσο και οικονομικές. Αυτές οι προκλήσεις είναι πρωτόγνωρες, καθώς δεν υπάρχουν παραδείγματα χωρών που κατάφεραν να μετασχηματίσουν πλήρως τα ενεργειακά τους συστήματα μέσα σε ένα τόσο στενό χρονικό πλαίσιο.

Σήμερα, η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα της Ελλάδας ανέρχεται στα 12.9 GW, με ποσοστό κοντά στο 45% του συνολικού ενεργειακού μείγματος της χώρας. Ήδη με αυτό το ποσοστό παρατηρούνται μέρες με εκτεταμένες περικοπές παραγωγής από ΑΠΕ, καθώς και μηδενικές τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Τα ηλεκτρικά δίκτυα είναι ένας βασικός κρίκος στην αλυσίδα και προϋπόθεση για την ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Είναι υποδομές που σχεδιάζονται, αδειοδοτούνται και αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς και με μεγάλο κεφαλαιακό κόστος, ενώ αυτή τη στιγμή τα υφιστάμενα δίκτυα φτάνουν στον κορεσμό. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια κατάσταση που τα δίκτυα έχουν περιορισμένη χωρητικότητα, και αναπτύσσονται πιο αργά από τις ΑΠΕ. Η ζήτηση, αντίστοιχα, εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς και ο τρόπος με τον οποίο καταναλώνουμε είναι ανελαστικός, χωρίς ευελιξία. Έτσι λοιπόν, το σύστημα καλείται να εξυπηρετήσει ένα ανελαστικό προφίλ κατανάλωσης από στοχαστικές και μη ελεγχόμενες μονάδες παραγωγής ΑΠΕ, οι οποίες τείνουν να δημιουργούν προβλήματα σταθερότητας του δικτύου και εξισορρόπησης της προσφοράς και της ζήτησης.

Το τεχνικό αυτό πρόβλημα αντικατοπτρίζεται με οικονομικούς όρους στην αγορά ενέργειας, όπου εκδηλώνονται από πολύ χαμηλές έως και μηδενικές τιμές στην αγορά στις ώρες αιχμής της παραγωγής των μη κατανεμόμενων μονάδων. Τον Μάρτιο, η μέση τιμή στην αγορά ενέργειας ήταν 67,54 ευρώ/MWh, ενώ το μέσο capture price (η τιμή αμοιβής των φωτοβολταϊκών τις ώρες που λειτουργούν) ήταν 45,91 ευρώ/MWh. Το πρώτο τρίμηνο του 2024 καταγράφηκαν 33 ώρες με μηδενική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, πάνω από 3 φορές περισσότερες από το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 που είχαν καταγραφεί 10 ώρες.

Aποθήκευση η γέφυρα μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης

Ο κανιβαλισμός της αγοράς συμβαίνει, και οι τιμές πέφτουν απότομα εξ αιτίας της υπερβολικής παραγωγής των φωτοβολταϊκών τις ώρες της μεγαλύτερης ηλιοφάνειας και χαμηλότερης ζήτησης.
Εδώ έρχεται η αποθήκευση, η οποία είναι η γέφυρα μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, δίνοντας την απαραίτητη ευελιξία, χωρίς την οποία δεν θα μπορέσουμε να απανθρακοποιήσουμε το ενεργειακό μας σύστημα. Η αποθήκευση δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς πολλά ηλεκτρικά συστήματα για παραπάνω από έναν αιώνα αποθηκεύουν ηλεκτρική ενέργεια μέσω αντλησιοταμίευσης.

Ωστόσο, νέες τεχνολογίες όπως οι μπαταρίες ιόντων λιθίου, όταν εγκαθίστανται στο ηλεκτρικό μας σύστημα προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία αποθηκεύοντας την πλεονάζουσα ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση του ηλεκτρικού δικτύου και την επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με την δυσκολία μιας στοχαστικής προσφοράς να «ταιριάξει» με μια ανελαστική ζήτηση. Επιπλέον, η αποθήκευση ενέργειας αυξάνει τη δυνατότητα του ηλεκτρικού συστήματος να επιτρέψει την ενσωμάτωση περισσότερων ΑΠΕ στο δίκτυο.

Η ασφάλεια εφοδιασμού και η επάρκεια ισχύος συνδέονται με την αποθήκευση καθώς προσφέρει όχι μόνο οικονομική αποδοτικότητα αλλά αξιοπιστία και ασφάλεια στο ενεργειακο σύστημα. Ειδικότερα, όταν οι ΑΠΕ συνδυάζονται με μπαταρίες (behind the meter), μετατρέπονται σε κατανεμόμενες μονάδες παραγωγής και μπορούν να συμμετέχουν ενεργά, εκτός από τις αγορές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, στην αγορά εξισορρόπησης του συστήματος. Επιπλέον, η δυνατότητα ελέγχου των μονάδων ΑΠΕ μέσω της αποθήκευσης ενέργειας ενισχύει την οικονομική βιωσιμότητα των επενδύσεων, μειώνοντας το ρίσκο των περικοπών ενέργειας και βελτιώνοντας την απόδοσή τους.

Σημαντική παράμετρος λοιπόν του σχεδιασμού μας είναι ο προσδιορισμός του βέλτιστου μείγματος αποθήκευσης σε σχέση με τις ανάγκες του Συστήματος, σε συνθήκες υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ της τάξης του 80%, σύμφωνα με το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ με ορίζοντα το 2030. Οι διαχειριστές των δικτύων ηλεκτρισμού επισημαίνουν την ανάγκη, ότι η επιπλέον πράσινη εγκατεστημένη ισχύς πρέπει να συνοδεύεται από αντίστοιχου μεγέθους μονάδες αποθήκευσης ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή το όφελος είναι διπλό: αφενός, όταν η παραγωγή είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση να μην πηγαίνει χαμένη η περίσσεια ενέργειας και, αφετέρου, προκειμένου το δίκτυο να καλύπτει με ασφάλεια τις ανάγκες του όταν η παραγωγή υπολείπεται της ζήτησης.


Τα οφέλη της αποθήκευσης

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες που διενεργήθηκαν για τις ανάγκες του σχεδιασμού στο ΥΠΕΝ, θα απαιτηθούν έργα αποθήκευσης συνολικής ισχύος 4-5 GW έως το 2030 που περιλαμβάνουν διατάξεις μπαταριών μπροστά από τον μετρητή, ΑΠΕ και μπαταριά πίσω από τον μετρητή καθώς και μικρότερου μεγέθους μπαταρίες στις εγκαταστάσεις των αυτοπαραγωγών-καταναλωτών (prosumers). Επιπλέον αναδεικνύονται σημαντικά οικονομικά οφέλη με την ανάπτυξη της αποθήκευσης. Εκτός από τη βελτίωση της σταθερότητας του δικτύου και τη μείωση των περικοπών των ΑΠΕ, η αποθήκευση λειτουργεί συμπληρωματικά και εναλλακτικά σε μονάδες όπως αυτές μονάδες φυσικού αερίου, και με συγκριτικά μικρότερο κόστος κατά τις ώρες έγχυσης της αποθηκευμένης ενέργειας.

Το οικονομικό όφελος είναι σημαντικό, με τις μελέτες να εκτιμούν την αξία της εισαγωγής 10 GWh αποθήκευσης στο ενεργειακό σύστημα σε όφελος 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Το όφελος αυτό μεγεθύνεται σε σενάρια ανάπτυξης των ΑΠΕ με έμφαση στα Φωτοβολταϊκά, όπως επίσης και σε καταστάσεις ακόμη πιο αυξημένης διείσδυσης πέραν του 2030.

Επιπλέον, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει και την εγκατάσταση υβριδικών συστημάτων στα αυτόνομα νησιωτικά συστήματα και στο μερικώς (ακόμη) διασυνδεδεμένο σύστημα της Κρήτης έτσι ώστε να ενισχυθεί η πράσινη ηλεκτροπαραγωγή για την επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης υγρών καυσίμων στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής στα ΜΔΝ και τη μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου για τα νησιά στο 80% σε σύγκριση με τις εκπομπές του 1990.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, το ενδιαφέρον των επενδυτών είναι έντονο και αδιαμφισβήτητο, και αποτυπώνεται στις σωρευμένες αιτήσεις για άδειες αποθήκευσης προς την Ρυθμιστική Αρχή (που υπερβαίνουν τα 40GW) καθώς και τη μεγάλη συμμετοχή των επενδυτών στους δυο διαγωνισμούς που έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δόθηκε σταθερή επενδυτική ενίσχυση ( αρχικά 200.000 Euro/MW) για τον πρώτο διαγωνισμό, με αντικείμενο της προσφοράς των δυνητικών επενδυτών να είναι το ύψος της λειτουργικής ενίσχυσης. Μετά τα όλως ενθαρρυντικά αποτελέσματα του πρώτου διαγωνισμού, η επενδυτική ενίσχυση για το δεύτερο διαγωνισμό περιορίστηκε στο ήμισυ (100.000 €/MW ) και η λειτουργική λειτουργική ενίσχυση παρέμεινε εντελώς ανταγωνιστική.

Μπαταρίες 4 ωρών

Έτσι, προχωρούν ήδη μονάδες μπαταριών με συνολική ισχύ 712 MW/1424MWh. Η τρίτη ανταγωνιστική διαδικασία για μπαταρίες 4 ωρών συνολικής ισχύος 300 MW, θα προκηρυχθεί εντός των επόμενων εβδομάδων. Παράλληλα, με σχετικές νομοθετικές παρεμβάσεις, θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει περισσότερος ηλεκτρικός χώρος, να γίνουν περισσότεροι διαγωνισμοί ΑΠΕ με μπαταρίες ή/και αμιγώς αποθήκευσης, χρησιμοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, το Ταμείο Ανάκαμψης και το REPOWER. Ταυτόχρονα δε, προχωράει η υλοποίηση της μονάδας αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία, ομοίως ενταγμένη στο Τ.Α.Α., ενώ ήδη έχει διαπιστωθεί, και αποτυπωθεί στο υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, η ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση και ανάπτυξη της αντλησιοταμίευσης γενικά.

Με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι η αποθήκευση ενέργειας είναι το μέλλον. Και μάλιστα, δεν είναι απλά το μέλλον που θέλουμε αλλά είναι το μέλλον που χρειαζόμαστε. Και η δέσμη μέτρων, πολιτικών αλλά και χρηματοδοτικών εργαλείων που έχουμε κατευθύνει στην ανάπτυξή της αποθήκευσης είναι ίσως η πιο στοχευμένη από όλες όσες έχουμε σχεδιάσει και αναπτύξει στο ΥΠΕΝ τα τελευταία 4.5 χρόνια.

Από την πανευρωπαϊκή πρωτοπορία στην έγκριση μέτρων στήριξης για stand alone μπαταρίες και υβριδικά στα νησιά, μέχρι την στήριξη συστημάτων ΑΠΕ και μπαταρίας για αυτοπαραγωγή επιχειρήσεων χωρίς έγχυση (πρόγραμμα του Τ.Α.Α. που βγαίνει τις επόμενες ημέρες), έχουμε έγκαιρα εντοπίσει τις ωφέλειες των τεχνολογιών αποθήκευσης για το υπό μετάβαση Σύστημα και έχουμε εξαντλήσει τη δημιουργικότητά μας για να τις στηρίξουμε και να τις αναπτύξουμε.
Και είμαστε πολύ κοντά πια στη στιγμή που τα απτά και μετρήσιμα οφέλη από την μαζική εισροή των τεχνολογιών αυτών στο ενεργειακό μας σύστημα θα γίνουν εμφανή σε όλους.

www.worldenergynews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Δείτε επίσης