Απόψεις

Λάμπρος Τζούμης (αντιστράτηγος ε.α.): Τουρκικές παραβιάσεις - παραβάσεις στο Αιγαίο, αιτιάσεις και επιδιώξεις

Λάμπρος Τζούμης (αντιστράτηγος ε.α.): Τουρκικές παραβιάσεις  - παραβάσεις στο Αιγαίο,  αιτιάσεις και επιδιώξεις
Εάν επιδιωχθεί νομική επίλυση του προβλήματος είναι δυνατόν το θέμα να διευθετηθεί με άγνωστες όμως απώλειες για τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας
Συχνά διαβάζουμε στα Μ.Μ.Ε. για καθημερινές παραβιάσεις - παραβάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου αλλά και για δεσμεύσεις περιοχών στο χώρο του Αιγαίου  από την Τουρκία.
Σε συζήτηση πρόσφατα άκουσα να εκφράζεται η απορία πως είναι δυνατόν τουρκικά πολεμικά πλοία να φτάνουν έξω από την Άνδρο ή από την Εύβοια και γιατί δεν υπάρχει αντίδραση από την πλευρά μας.
Όταν ανέφερα ότι στο Αιγαίο υπάρχουν και διεθνή ύδατα διαπίστωσα την άγνοια που υπάρχει γύρω από το θέμα αυτό.
Είναι λοιπόν σκόπιμο να διευκρινισθούν κάποιοι όροι, τους οποίους ορισμένοι ίσως δεν γνωρίζουν και δυστυχώς αυτό συμβαίνει και από επικοινωνιακά μέσα που ισχυρίζονται ότι λειτουργούν με σκοπό την ενημέρωση επί ενός τόσο σοβαρού θέματος.
Εθνικός Εναέριος Χώρος : Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (άρθρα 1 και 2 της Σύμβασης του Σικάγου του 1944 για την Πολιτική Αεροπορία), ο εθνικός εναέριος χώρος (Ε.Ε.Χ.) ενός κράτους είναι ο εναέριος χώρος που εκτείνεται πάνω από το χερσαίο έδαφος του και τα χωρικά του ύδατα (αιγιαλίτιδα ζώνη). Η Ελλάδα από το 1931 (με το Π.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου 1931) καθόρισε για τον εναέριο χώρο αιγιαλίτιδα ζώνη εύρους 10 ν.μ.
Αιγιαλίτιδα Ζώνη : Είναι η θαλάσσια ζώνη η παρακείμενη στην ακτή, πάνω στην οποία το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία, η οποία εκτείνεται στον εναέριο χώρο, όπως και στο βυθό και στο υπέδαφος. Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης για τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερα Ν.Δ. 187/1973). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πλάτος λόγω γεωγραφικών περιορισμών, μπορεί να είναι μικρότερο από 6 ν. μίλια. Αυτή είναι η περίπτωση των  νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου που εφαρμόζεται ο κανόνας της μέσης γραμμής, δηλαδή η μέση απόσταση των ακτών των δύο χωρών εκτός εάν υπάρχουν άλλες σχετικές συμβατικές ρυθμίσεις. Ειδικά για την οριοθέτηση στην περιοχή των Δωδεκανήσων ισχύει το πρωτόκολλο του 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας. Η συμφωνία αυτή ορίζει επακριβώς τα θαλάσσια σύνορα των Δωδεκανήσων και συνοδεύεται και από σχετικούς χάρτες. Η Ελλάδα θεωρείται διάδοχο κράτος της Ιταλίας στη συμφωνία αυτή με βάση τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του Φεβ. 1947, που εκχωρεί την κυριαρχία των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι η αιγιαλίτιδα ζώνη ορίσθηκε για τα χωρικά ύδατα στα 6ν.μ., για τον εναέριο χώρο διατηρήθηκε το όριο των 10 ναυτικών μιλίων, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931).

Διευκόλυνση της ναυσιπλοΐας


Η διπλή αυτή διευθέτηση δηλ. η διαφορά μεταξύ του Ε.Ε.Χ. και των χωρικών υδάτων απετέλεσε πολιτική της χώρας μας εκείνη την εποχή για λόγους διευκόλυνσης της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας.
Είναι όμως παρακινδυνευμένη νομικά από τις συμβάσεις του διεθνούς δικαίου της θάλασσας που προβλέπει σύμπτωση αυτών των περιοχών.
Η Σύμβαση του 1982 του Montego Bay για το δίκαιο της θάλασσας που έχει γίνει νόμος του ελληνικού κράτους (Ν.2321/1995), ορίζει στο άρθρο 2 παράγραφος 2  αυτής τη «σύμπτωση» των μεγεθών για θάλασσα και αέρα και αναφέρει : «This sovereignty extends to the air space over the territorial sea as well as to its bed and subsoil».
Έτσι δηλαδή ο νόμος (2321/1995) που δεν αναφέρεται καθόλου στους προγενέστερους, βάζει μία παράμετρο «συμπτώσεως» των μεγεθών και συνδέει τη θάλασσα με τον υπερκείμενο αέρα.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά την νομική πλευρά του θέματος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το επιχείρημα της ελληνικής πλευράς είναι ότι σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Ελλάδα δικαιούται να επεκτείνει μέχρι τα 12 ν.μ. την αιγιαλίτιδα ζώνη της.
Το δικαίωμα αυτό είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς και κατά συνέπεια δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη.
Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ.
Η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
Η θέση της ελληνικής πλευράς μπορεί να υποστηριχθεί με το επιχείρημα ότι αφού η Σύμβαση του 1982 ορίζει ως ανώτατο μέγεθος τα 12 ν.μ. και εμείς είμαστε μέσα σε αυτό το όριο και στη θάλασσα αλλά και στον αέρα, δεν παρανομούμε έναντι του ουσιαστικού στοιχείου της Συμβάσεως, ασχέτως εάν το γράμμα των διατάξεών της προβλέπει την σύμπτωση των μεγεθών.
Από τον Ιούνιο του 1995 η Ελλάδα, επικύρωσε και τυπικά τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και απέκτησε το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ.
Αμέσως μετά την ψήφιση της Σύμβασης, από την ελληνική βουλή η τουρκική εθνοσυνέλευση στις 8 Ιουνίου του 1995, πήρε απόφαση σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών μας υδάτων, για λήψη μέτρων συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών (casus belli).
 
Αμφισβήτηση του εθνικού εναέριου χώρου

Σε ότι αφορά τον Ε.Ε.Χ. μέχρι το 1974 δηλ. για 44 συνεχή έτη, η Τουρκία αναγνώριζε και σεβόταν τη ρύθμιση των 10 ν.μ.
Από τότε και μετά δηλώνει ότι αναγνωρίζει μόνο αυτόν που εκτείνεται πάνω από τα εθνικά χωρικά μας ύδατα που έχει καθορισθεί από το 1936, δηλαδή τα 6 ν.μ. από τις ακτές και θεωρεί ότι τα 4 μίλια από τα 6 ως τα 10 είναι διεθνής εναέριος χώρος.
Αμφισβητεί τον Ε.Ε.Χ. και συνδυάζει το γεγονός αυτό με τροποποίηση των ορίων της ευθύνης «περιοχής πληροφόρησης πτήσεων», γνωστότερη εκ του αγγλικού όρου ως FIR.
Στις 6 Αυγούστου 1974 η Άγκυρα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 714, καθόρισε μία γραμμή αναφοράς στο μέσον περίπου του Αιγαίου και γνωστοποιούσε ότι τα αεροσκάφη που θα πετούσαν ανατολικά της γραμμής αυτής θα έπρεπε να αναφέρουν στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Κωνσταντινούπολης και να παίρνουν οδηγίες από αυτό.
Η ενέργεια αυτή αποτελούσε προσπάθεια τροποποίησης των ορίων του FIR Αθηνών και διαμόρφωνε μια οροθετική γραμμή που χονδρικά συμπίπτει με τις Τουρκικές διεκδικήσεις, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου.
Με σκοπό την προστασία της διεθνούς αεροπλοΐας, υπήρξε δυναμική αντίδραση από την Αθήνα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 1157 (13 Σεπ. 74), με την οποία κηρύχθηκε το Αιγαίο επικίνδυνη περιοχή.
Το κλείσιμο του Αιγαίου είχε ως συνέπεια στις διεθνείς αεροπορικές εταιρείες να καθιερώσουν εναλλακτικά και δαπανηρά δρομολόγια, λόγω της παράκαμψης των αεροδιαδρόμων του Αιγαίου.
Μετά από αυτό, η Άγκυρα, το 1980, και πάλι μονομερώς, ανακάλεσε τη ΝΟΤΑΜ 714 όταν διαπίστωσε ότι το μέτρο έβλαπτε τα συμφέροντά της και ιδίως τον τουρισμό της.
Ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε, με το επιχείρημα ότι η Σύμβαση του Σικάγο δεν αφορά στα κρατικά αεροσκάφη, σταθερά αρνείται να υποβάλει σχέδια πτήσεων για τις εισόδους των στρατιωτικών αεροσκαφών της εντός του FIR Αθηνών, διαπράττοντας, έτσι, πολυάριθμες παραβάσεις των κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας αποβλέποντας στην αποδυνάμωση του υφιστάμενου  νόμιμου καθεστώτος και δημιουργώντας κινδύνους για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας.
Πλέον, καταστρατηγούνται και τα 6 ν.μ. ενώ έχουν πληθύνει και οι υπερπτήσεις πάνω από ελληνικές νησίδες, με πλέον τακτικές εκείνες που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα EGAYDAAK (νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα), που συντάχθηκε το 1996 από το Υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας και αντικατοπτρίζει την περίφημη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών».

Κίνδυνος για θερμό επεισόδιο

Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις επί του θέματος είναι μάλλον δύσκολες.
Εφ’ όσον  οι σχέσεις των δύο χωρών διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα, με τις σημερινές συνθήκες έντασης, η Τουρκία θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί τις παραβιάσεις σαν τρόπο επίδειξης ισχύος και μοχλό άσκησης της εξωτερικής της πολιτικής.
Αυτή η τακτική ενέχει σοβαρό κίνδυνο δημιουργίας ενός θερμού επεισοδίου ή μιας κρίσης που θα προέλθει από ένα τυχαίο γεγονός ή μια προσχεδιασμένη ενέργεια όταν η Άγκυρα κρίνει ότι αυτό εξυπηρετεί τα σχέδια της.
Εάν επιδιωχθεί νομική επίλυση του προβλήματος είναι δυνατόν το θέμα να διευθετηθεί με άγνωστες όμως απώλειες για τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας.
Τέλος δεν είναι σαφές αν η Τουρκία, ανεξαρτήτως κυβέρνησης επιθυμεί την πλήρη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων και αν αυτό προτιμά να πραγματοποιηθεί μέσω ενός διαλόγου και μιας δικονομικής διαδικασίας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου ή αν προτιμά την επιβολή τετελεσμένων μέσω πολιτικό-στρατιωτικής πίεσης.

www.worldenergynews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Δείτε επίσης